Ludowcy i PiS przy grobie Wincentego Witosa

13 stycznia 1932 r. zapadł wyrok w procesie brzeskim. Na więzienie skazano dziesięciu liderów Centrolewu, w tym przywódcę ludowców i trzykrotnego premiera Wincentego Witosa. Proces miał charakter pokazowy. Wcześniej działaczy aresztowano na polecenie Józefa Piłsudskiego i osadzono w twierdzy brzeskiej, gdzie byli bici i zastraszani.

Wyrok za nieważny chce uznać teraz PSL. W najbliższych dniach złoży w Sejmie ustawę w tej sprawie. – To dla nas jedyna droga prawna, by zdjąć ze skazanych hańbę wyroku – mówi prezes PSL Władysław Kosiniak-Kamysz.

W latach 2005 i 2007 posłowie PSL starali się o kasację od wyroku w Sądzie Najwyższym. Nie udało się, bo nie zachowały się pełne akta sprawy. Ustawa, którą teraz proponuje PSL, ma zobowiązać warszawski Sąd Okręgowy do stwierdzenia nieważności wyroku.

Zdaniem polityków PSL, choć konstytucja mówi o niezależności władzy sądowniczej, takie rozwiązanie byłoby legalne. W uzasadnieniu do projektu piszą, że w podobny sposób zadziałała ustawa z 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń represjonujących z czasu PRL.

Dlaczego PSL składa projekt właśnie teraz? Oficjalnie ma to związek z 84. rocznicą wyroku. Nieoficjalnie – to uderzenie wyprzedzające w PiS. Partia rządząca w najbliższy weekend w Wierzchosławicach, rodzinnej wsi Witosa, ma uczcić jego 142. urodziny.

To nie pierwsza taka impreza. Przed dwoma laty w obchodach uczestniczył prezes PiS Jarosław Kaczyński, a przed rokiem – ówczesny kandydat na prezydenta Andrzej Duda.

Kto będzie tym razem? – Prezes Kaczyński dostał zaproszenie, ale nie mamy jeszcze potwierdzenia. Spodziewamy się reprezentacji z Ministerstwa Rolnictwa. Patronat nad uroczystościami objął pan prezydent Duda – mówi Jerzy Chróścikowski, senator PiS i przewodniczący NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność". Oprócz uroczystości odbędzie się też konferencja na temat innowacyjności w rolnictwie. – Nie chcemy się tylko zatrzymywać na historii – mówi.

Kosiniak-Kamysz nie ukrywa zaniepokojenia zawłaszczaniem pamięci o Witosie przez PiS. – Nasze kultywowanie jego spuścizny ma charakter stały i wykracza poza wiece raz do roku. Organizujemy zaduszki Witosowe w Wierzchosławicach, opiekujemy się grobem, organizujemy konkursy ku czci Witosa i dbamy, by jak najwięcej szkół nosiło imiona bohaterów ruchu ludowego – wylicza. Dodaje, że ustawę o unieważnieniu wyroków w procesie brzeskim traktuje jako test wiarygodności PiS. Projekt jest niewygodny dla partii rządzącej, bo stara się ona kultywować pamięć o Witosie, jednocześnie gloryfikując Józefa Piłsudskiego. A on ludowca osadził w twierdzy brzeskiej.

Jerzy Chróścikowski mówi, że nie wie jeszcze, jak zachowa się jego partia odnośnie do ustawy. Jego zdaniem Witos jest uniwersalnym symbolem i nie należy tylko do PSL. – Zresztą są na ten temat podzielone zdania, czy PSL, wywodzące się z ZSL, kontynuuje politykę Witosa – dodaje.

Dlaczego obie partie tak chętnie odnoszą się do spuścizny przedwojennego polityka? – Elektorat wiejski, o który rywalizują PSL i PiS, ma świadomość bycia odrębnym. A symbolem polskiej wsi pozostaje właśnie Wincenty Witos – tłumaczy politolog dr hab. Rafał Chwedoruk. – Nakłada się na to swoisty konflikt pamięci. PSL jest oczywiście bliżej do Witosa. Jednak tereny, gdzie przed wojną wygrywał ten działacz ludowy, czyli pas między Krakowem i Przemyślem, to dziś jeden z największych bastionów PiS – zauważa.

Zobacz także: