RPO do premiera Morawieckiego: czy podatek od składki to pomyłka?

Chodzi o zwiększenie obciążeń fiskalnych poprzez opodatkowanie składki zdrowotnej, co prawnicy i dziennikarze nazwali „podatkiem od podatku”.  Do RPO dochodzą sygnały, że to obowiązujące od 1 stycznia 2022 r. rozwiązanie powoduje podwójnie negatywne konsekwencje podatkowe:

1. składka zdrowotna nie może już zostać odliczona od podatku,

2. i jednocześnie zwiększa podstawę opodatkowania, od której liczona jest wysokość podatku.

W przypadku osób uzyskujących przychody ze stosunku pracy, przychód pomniejszany jest o składki na ubezpieczenia społeczne, koszty uzyskania przychodu, kwotę zmniejszającą podatek oraz ewentualnie o tzw. ulgę dla klasy średniej. Składka zdrowotna obliczana jest natomiast od kwoty przychodu pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne - nie zmniejsza ona podstawy opodatkowania.

- W tej sytuacji podatek dochodowy obliczany jest również od kwoty, która potrącona zostanie z wynagrodzenia jako składka zdrowotna - co w konsekwencji powoduje realne zwiększenie obciążeń podatkowych. Przed wejściem w życie Polskiego Ładu znaczna część składki (7,75%) była odliczana od podatku, obecnie takiej możliwości już nie ma - przypomina RPO.

Czytaj więcej

Podatki

Podatek od podatku. Eksperci o "kolejnej manipulacji" Polskiego Ładu PiS

Nie ma czegoś takiego jak 30 tys. zł kwoty wolnej od podatku - dowodzą w swojej analizie eksperci...

Nadmierny fiskalizm

Modyfikację naliczania składki zdrowotnej najmocniej odczują osoby pracujące na etacie, które stanowią najliczniejszą grupę ubezpieczonych, zobowiązanych do odprowadzania tej składki, oraz osoby pobierające świadczenie emerytalne.

- Trudno zgodzić się z opiniami, że ten mechanizm obliczenia podatku dochodowego jest swoistym „podatkiem od podatku”. Należy jednak zauważyć, że składka zdrowotna jest samodzielną instytucją prawną. Mimo że jej konstrukcja wskazuje na odrębność od podatku, to nie ulega wątpliwości, że jest daniną publiczną - stwierdza Marcin Wiącek.

Przywołuje dwa orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego  - z 27 lutego 2002 r. i 4 grudnia 2018 r. W tym drugim TK zważył, że obowiązek uiszczania składek na ubezpieczenie zdrowotne i podatków ma charakter powszechny i zabezpieczony jest przymusem państwa, ale składka zdrowotna nie jest objęta pojęciem podatku. Odróżnia ją od niego przede wszystkim celowy charakter: jest pobierana na finansowanie określonych zadań publicznych.

Dlatego RPO ma wątpliwość, czy nałożenie jednej daniny publicznej na drugą, tj. opodatkowanie podatkiem dochodowym składki zdrowotnej jest zgodne z wartościami konstytucyjnymi - z zasadą sprawiedliwości społecznej oraz zasadą zakazu nadmiernej ingerencji w obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych.

- Ustawodawca ma w dużej mierze swobodę kształtowania wysokości podatków, jednakże w ocenie RPO opodatkowanie daniny publicznej, jaką jest składka zdrowotna, stanowi nadmierny fiskalizm ze strony państwa. W sposób przekraczający rozsądny poziom preferuje interes publiczny, nie bilansując go z interesem podatnika, który i tak już ponosi negatywne konsekwencje podatkowe braku możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku.