Spadek po ojcu - jak rozliczyć podatkowo

Mój ojciec zmarł 2 lipca 2015 r. Mam akt notarialny z 20 lipca 2015 r., poświadczający, że nabyłem spadek jako jedyny spadkobierca. W spadku otrzymałem mieszkanie własnościowe, które zgłosiłem w lipcu 2015 r. urzędowi skarbowemu na deklaracji SD-Z2. Ojciec posiadał też oszczędności na rachunku bankowym. Bank wypłacił mi w sumie 6.897 zł. W jaki sposób mam rozliczyć te kwoty? – pyta czytelnik.

Nabycie spadku przez osobę fizyczną podlega podatkowi od spadków i darowizn. Od podatku zwalnia się jednak nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych (dzieci i wnuki), wstępnych (rodzice i dziadkowie), pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Warunkiem jest zgłoszenie tego faktu właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, na formularzu SD-Z2.

Oznacza to, że czytelnik słusznie wykazał w zgłoszeniu SD-Z2 mieszkanie własnościowe, dzięki czemu skorzysta ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn dla członków najbliższej rodziny. Fakt przyjęcia spadku przed notariuszem nie zwalnia go z tego obowiązku.

W skład masy spadkowej wchodzą również oszczędności na rachunku bankowym zmarłego ojca (łącznie 6.897 zł ), które bank przekazał czytelnikowi. Jeżeli czytelnik chciałby skorzystać ze zwolnienia z podatku dla członków najbliższej rodziny, powinien złożyć korektę zgłoszenia SD-Z2. Musi to zrobić w terminie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia. Po upływie tego okresu zgłoszenie będzie bezskuteczne i czytelnik zapłaci podatek od spadków i darowizn na zasadach ogólnych. Wypłacone przez bank oszczędności nie podlegają natomiast PIT.

W przypadku nabywców zaliczanych do I grupy podatkowej (m.in. dzieci) podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku (w tej grupy podatkowej kwota wolna wynosi 9637 zł).

Czytelnik nie musiałby jednak płacić podatku, gdyż kwota wypłacona przez bank nie przekracza kwoty wolnej od podatku. Zakładam, że w ciągu ostatnich 5 lat czytelnik nie otrzymał od ojca żadnych darowizn.

Po śmierci ojca jako osoba uposażona otrzymałem w lipcu 2015 dwie wypłaty od towarzystw ubezpieczeniowych: 60 tys. zł z ubezpieczenia na życie ojca z ING oraz 55 tys. zł z ubezpieczenia grupowego PZU. Z informacji uzyskanych od towarzystw ubezpieczeniowych oraz z urzędu skarbowego wynika, że wypłaty te są zwolnione z podatku i nie muszę ich nigdzie zgłaszać i opodatkowywać. Czy to prawda? – pyta czytelnik.

Tak. Kwoty wypłacone z towarzystw ubezpieczeniowych (łącznie: 115 tys. zł) tytułem ubezpieczenia na życie zmarłego ojca oraz ubezpieczenia grupowego nie wchodzą w skład masy spadkowej i nie podlegają podatkowi od spadków i darowizn. Kwoty te stanowią dla czytelnika przychód w podatku PIT, korzysta on jednak ze zwolnienia z tego podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt. 4 ustawy o PIT.

Przepis ten stanowi, że wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

a) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c ustawy o PIT,

b) dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a ustawy o PIT.

Przepis art. 24 ust. 15a pkt 1 ustawy o PIT nie ma zastosowania do umów ubezpieczenia zawartych na podstawie odrębnych przepisów, dla których przy ustalaniu wartości rezerwy w dziale ubezpieczeń na życie jest stosowana stopa techniczna, o której mowa w przepisach o rachunkowości zakładów ubezpieczeń (art. 24 ust. 15b ustawy o PIT).

Rozumiem, że zawarte przez zmarłego ojca czytelnika umowy ubezpieczeniowe nie są powiązane z funduszami kapitałowymi (zob. art. 24 ust. 15 ustawy o PIT), ani indeksowane (zob. art. 24 ust. 15a ustawy o PIT), a zatem możliwe jest skorzystanie ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt. 4 ustawy o PIT.

Po śmierci ojca otrzymałem z jego zakładu pracy kwotę 7.100 zł tytułem zasiłku chorobowego i ekwiwalentu za urlop. Czy mam je doliczyć do swojego zeznania jako przychody z praw majątkowych?- pyta czytelnik.

Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa (art. 631 § 1 Kodeksu pracy). Prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku (art. 631 § 2 Kodeksu pracy).

Jeśli czytelnik jest uprawniony do renty rodzinnej po zmarłym ojcu, kwota 7.100 zł otrzymana z zakładu pracy ojca tytułem zasiłku chorobowego i ekwiwalentu za urlop, nie wchodzi w skład masy spadkowej i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Kwota ta podlega natomiast PIT jako przychód z praw majątkowych. W tej sytuacji zakład pracy musi pobrać zaliczkę na PIT według stawki 18 proc. Musi też przekazać czytelnikowi (podatnikowi) i właściwemu urzędowi skarbowemu informację PIT-11. Czytelnik z kolei będzie musiał rozliczyć ten dochód w zeznaniu rocznym, np. PIT-37.