Paweł Konzal: Umiejętność wypowiedzi i dialogu powinna być częścią procesu edukacji

Jaka umiejętność pozostanie kluczowa w świecie, w którym współistnieć będziemy ze sztuczną inteligencją?

Publikacja: 06.06.2025 14:30

Paweł Konzal: Umiejętność wypowiedzi i dialogu powinna być częścią procesu edukacji

Foto: Adobe Stock

W ciągle zmieniającym się świecie jednym z niewielu stałych elementów jest pytanie o cel i sposób kształcenia. Edukacja pomaga zrozumieć kolejnym pokoleniom samych siebie, istotę człowieczeństwa oraz daje szansę nowym rocznikom na odnalezienie się na tzw. rynku pracy. Jednym z ważnych elementów procesu uczenia jest sposób oceny stanu wiedzy i umiejętności.

Nie da się osiągnąć długotrwałego sukcesu bez wysiłku. Najgorsza nie jest jednak porażka wynikająca z nieróbstwa. Gorsze od lenistwa jest włożenie wysiłku w bezsensowną pracę. Puszczenie pary w gwizdek. System oceny – a więc i promocji – który po cichu rodzi się w polskich szkołach, może doprowadzić do takiej właśnie sytuacji. Tysiące uczniów wkładać będą duży wysiłek w mało wartościowe dzieło.

Czytaj więcej

Paweł Konzal: Siła Polski i Europy

Cyfryzacja życia oraz zdalna praca zmieniła i zmienia stosunki międzyludzkie, sposób spędzania wolnego czasu, obcowania z otoczeniem oraz postrzegania samego i samej siebie. Sztuczna inteligencja wpływa na rynek pracy w skali mikro (sposób pracy) i makro (redukcja zatrudnienia). Niektóre z tych zmian są negatywne, inne pozytywne, jeszcze inne są neutralne. Wszystkie jednak wpływają na proces kształcenia – nauczyciele, rodzice i uczniowie nie żyją przecież w próżni. Często jednak wpływ ten jest rozproszony. Zmiany „dzieją się”, zamiast być przez nas świadomie i celowo planowane w wyniku pogłębionej refleksji.

Wypowiedź ustna, czasochłonna, często stresująca dla uczniów, jest formą dającą nauczycielowi okazję do gruntownego sprawdzenia, jaką wiedzę ma uczeń. Nie ChatGPT, nie rodzice, nie internet – ale uczeń.

Ważnym elementem edukacji jest proces sprawdzania stanu wiedzy i umiejętności. Weryfikacja ta trwa przez cały rok szkolny, z dodatkowymi punktami zwrotnymi na koniec szkoły podstawowej i liceum. Jednym ze sposobów sprawdzania wiedzy jest esej. Wypracowanie na dany temat z jednej strony formatuje sposób wypowiedzi pisemnej, a z drugiej pozwala na pokazanie zakresu swojej wiedzy i twórczości niemalże bez granic. Rok 2024 był pierwszym, kiedy studenci i uczniowie na całym świecie zaczęli używać nowo dostępnych narzędzi (np. ChatGPT) do pisania wypracowań. Jednocześnie wielu profesorów i nauczycieli używa tego narzędzia do oceny prac studentów. Upraszczając, ChatGPT ocenia pracę napisaną przez… ChatGPT. Jako inteligentny gatunek nie potrzebowaliśmy wiele czasu, by dojść do wniosku, iż taka ocena niczemu nie służy, przynajmniej jeśli chodzi o sprawdzenie poziomu wiedzy uczniów.

Reakcją jest więc coraz powszechniejsza rezygnacja z zadawania wypracowań jako formy pracy własnej. Formy pisemne, jakimi są esej i wypracowanie, zastępowane są coraz częściej testami redukującymi wielowymiarową wiedzę do dwuwymiarowego „Tak / Nie”. Czyni to szkodę pokoleniu, które od pierwszych dni dorosłości konkurować będzie ze sztuczną inteligencją – lepszą i sprawniejszą w odpowiedzi na dwuwymiarowe pytanie. Dodatkowo w Polsce nakłada się na to rezygnacja z tzw. pracy domowej jako takiej, co jest kolejnym obok rosnącej popularności prywatnej edukacji (w samej Warszawie już co piąty uczeń nie chodzi do szkoły publicznej) czynnikiem, który zwiększy rozwarstwienie szans różnych klas społecznych.

Czytaj więcej

Paweł Konzal: Świat dzisiejszy, świat wczorajszy

Wypowiedź ustna, czasochłonna, często stresująca dla uczniów, jest formą dającą nauczycielowi okazję do gruntownego sprawdzenia, jaką wiedzę ma uczeń. Nie ChatGPT, nie rodzice, nie internet – ale uczeń. Obok sprawdzenia stanu wiedzy, sprzyja też nabywaniu umiejętności budowy wypowiedzi jak w eseju (wprowadzenie, rozwinięcie, podsumowanie), ale w formie dynamicznej – na żywo. Ta umiejętność jest i będzie kluczowa w świecie, gdzie współistnieć będziemy ze sztuczną inteligencją.

Odpłatna praca stanowić będzie coraz mniejszy procent naszej aktywności. Interakcje z innymi ludźmi pozostaną kluczowe dla satysfakcji z życia, zdrowia psychicznego i poziomu zadowolenia, jeśli nie szczęścia. W dobie cyfryzacji życia i komunikacji przyjmującej coraz częściej formę tekstową, umiejętność wypowiedzi i dialogu zyskuje na ważności. Powinna więc być częścią procesu edukacji – od strony nauczania, jak i sprawdzania wiedzy poprzez wypowiedź ustną. Nie zapominajmy, że naszą pierwszą i pierwotną formą komunikacji była i jest rozmowa.

W ciągle zmieniającym się świecie jednym z niewielu stałych elementów jest pytanie o cel i sposób kształcenia. Edukacja pomaga zrozumieć kolejnym pokoleniom samych siebie, istotę człowieczeństwa oraz daje szansę nowym rocznikom na odnalezienie się na tzw. rynku pracy. Jednym z ważnych elementów procesu uczenia jest sposób oceny stanu wiedzy i umiejętności.

Nie da się osiągnąć długotrwałego sukcesu bez wysiłku. Najgorsza nie jest jednak porażka wynikająca z nieróbstwa. Gorsze od lenistwa jest włożenie wysiłku w bezsensowną pracę. Puszczenie pary w gwizdek. System oceny – a więc i promocji – który po cichu rodzi się w polskich szkołach, może doprowadzić do takiej właśnie sytuacji. Tysiące uczniów wkładać będą duży wysiłek w mało wartościowe dzieło.

Pozostało jeszcze 80% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Plus Minus
Podcast „Posłuchaj Plus Minus”: Wybory prezydenckie. Co tu się naprawdę wydarzyło?
Materiał Promocyjny
Mieszkania na wynajem. Inwestowanie w nieruchomości dla wytrawnych
Plus Minus
„Jungo”: Odrzuć bądź weź na rękę
Plus Minus
„Karate Kid: Legendy”: Kręcimy się w kółko
Plus Minus
„Wszystkie odcienie świata”: Być kobietą w Indiach
Plus Minus
Gość „Plusa Minusa”. poleca. Maciej Hen: Czy polityk może mieć czyste ręce