Wysiedlenia bez wspólnego mianownika

W Niemczech, tak jak na całym Zachodzie, panuje mianowicie powszechne przekonanie, że wysiedlenia (wypędzenia) Niemców z terenów Polski i Czechosłowacji po roku 1945 były dziełem polskiego i czeskiego nacjonalizmu. Podobne argumenty słyszy się i w Polsce, szczególnie w kręgach postkomunistycznych i lewicujących. Jeżeli w czeskim przypadku odpowiada to faktom, to w przypadku Polski jest to całkowicie fałszywa interpretacja, będąca produktem propagandy komunistycznej. Co ciekawe, propaganda ta pokrywa się z niemieckimi powojennymi uprzedzeniami w stosunku do Polski.

W przypadku Polski decyzję o przesunięciu jej granic o 200 km na zachód podjął sam Stalin. Zachodni alianci decyzję tę tylko zaakceptowali. Natomiast polski rząd na emigracji (czyli owi „polscy nacjonaliści”) zamysł ten stanowczo odrzucił, co jest udokumentowane w sposób niepodważalny. Dlatego podpisanie przez Stalina rozporządzenia Państwowego Komitetu Obrony nr 6282 (z 31 lipca 1944 r., dotyczyło granicy wschodniej) oraz nr 7558 (z 20 lutego 1945 r., dotyczyło granic zachodniej i północnej), a także mapa z nakreślonymi jego ręką przyszłymi granicami Polski (zob. „Rzeczpospolita” 10 – 11.03.2007 r.) powinny stać się punktem wyjścia niemieckiego projektu. Trudno bowiem o znaki bardziej widoczne i bliżej dotykające genezy późniejszych przesiedleń, nie tylko zresztą Niemców, lecz także Polaków, Białorusinów i Ukraińców.

Stalin przesunął granice Polski także po to, aby osłabić, naruszyć i w ostatecznie zniszczyć „polski nacjonalizm”. Kresy Wschodnie były przecież ostoją polskości, polskiej państwowości, polskiego patriotyzmu i nacjonalizmu, a tym samym głównych przeciwników sowietyzacji Polski, obok polskiego Kościoła katolickiego, tak samo znienawidzonego przez komunistów. O wrogości Stalina w stosunku do polskiego nacjonalizmu i patriotyzmu wymownie świadczą sowieckie zbrodnie.

Natomiast określenie polskich komunistów, którzy organizowali z polecenia Stalina wysiedlanie Niemców, mianem „polskich nacjonalistów” jest czymś grubo więcej aniżeli nieporozumieniem. Pomimo to tak właśnie postępuje się nie tylko na Zachodzie, ale także i w Polsce. W ten oto sposób mianem „polskich nacjonalistów” określani są tacy autentyczni sowieccy agenci i późniejsi namiestnicy Kremla, jak Władysław Gomułka, Bolesław Bierut czy Aleksander Zawadzki (komunistyczny wojewoda w Katowicach po 1945 roku). W rzeczywistości byli oni członkami Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego, zaś jeszcze w latach dwudziestych jako sowieccy agenci przeszli specjalistyczne przeszkolenia.

Natomiast Jakub Berman i Hilary Minc, odgrywający wybitną rolę w polonizacji niedawnych niemieckich ziem wschodnich są pomijani, najpewniej dlatego, że z powodu żydowskiego pochodzenia nie wpisują się należycie w wizerunek „polskiego nacjonalisty”. Berman był odpowiedzialny za aparat terroru oraz za propagandę, zatem również za propagandę na temat „ziem odzyskanych”, której kierunek nadał jednakże sam Stalin. Minc natomiast odpowiedzialny był za gospodarkę, czyli również za wywłaszczenie niemieckiej ludności.

Warto przypomnieć, że ci sami polscy komuniści, którzy od 1944 roku na polecenie Stalina żądali „powrotu starych ziem piastowskich do Macierzy”, w latach dwudziestych i trzydziestych domagali się czegoś diametralnie przeciwnego: mianowicie ponownego wcielenia do Niemiec Górnego Śląska oraz tzw. korytarza i Wolnego Miasta Gdańska. Takie mieli wówczas dyrektywy, otrzymywane z moskiewskiej centrali.

W obliczu tych faktów zadziwiające jest więc, że rola Stalina w procesie przesunięcia Polski na zachód i wysiedlenia (wypędzenia) ludności niemieckiej jest pomijana nie tylko w Niemczech, ale i w Polsce. Jest to przecież fałszowanie historii. Komuniści robili to z przewrotnym zamysłem. Stalin wymyślił dla nich ideologię „ziem odzyskanych”, polscy komuniści rozwinęli zaś tę ideę do jednego z głównych filarów ideologii PRL – obok „systemu socjalistycznego” – twierdząc, że naród polski jakoby zyskał na przesunięciu Polski na zachód. Tak jak gdyby utratę Wilna czy Lwowa można byłoby zrekompensować Wrocławiem lub Gdańskiem. Efekty tej propagandy, a nawet ona sama, są nadal widocznie w dzisiejszej Polsce aż nadto wyraźnie.

Powojenne przesiedlenia Niemców z Czechosłowacji miały zupełnie inną genezę i przebieg. Edward Benesz, szef czechosłowackiego rządu na emigracji, 17 marca 1945 r. w rozmowie z sowieckim ambasadorem w Londynie Gusiewem oświadczył, „że w pierwszej kolejności interesują go dwa zasadnicze problemy: 1) Odbudowanie Czechosłowacji w granicach z 1938 r.; 2) Wysiedlenie Niemców z terytorium Czechosłowacji. Benesz powiedział, że chciałby mieć nadzieję, iż przedstawiciele sowieccy poprą jego postulaty przed Europejską Komisją Doradczą”. Postulaty te były zbieżne z dalekosiężnymi planami Stalina, które polegały na cofnięciu niemieckiej strefy osiedleńczej na zachód.

Wkrótce po wojnie Armia Czerwona opuściła Czechosłowację, a w maju 1946 roku odbyły się tam wolne (w pełnym tego słowa znaczeniu) wybory, wygrane przez komunistów (38,7 procent głosów). Później krok po kroku komuniści zawłaszczali kolejne obszary władzy, by w 1948 roku dokonać przewrotu i przystąpić do wprowadzania systemu już stricte komunistycznego. Wypędzanie (wysiedlanie) Niemców odbyło się jeszcze przed przejęciem władzy przez komunistów, co ma dla sprawy znaczenie zasadnicze.

Przede wszystkim pozbycie się Niemców było skutkiem suwerennej decyzji rządu Czechosłowacji. Przyczyną była chęć rewanżu za niemiecką okupację, a także obawa przed powtórzeniem się sytuacji z 1938 roku, gdy większość Niemców sudeckich radośnie witała wkraczające oddziały Wehrmachtu. Poza tym zapewne jakąś rolę odegrała także chęć wzbogacenia się na przegranych. Jednakże Czesi nie utracili na skutek wojny żadnych terenów, nie potrzebowali więc nowych obszarów dla osiedlenia własnych wysiedlonych (wypędzonych).

Biorąc pod uwagę te uwarunkowania, należy stwierdzić, że za system komunistyczny Czesi jako naród są odpowiedzialni w dużo większym stopniu niż inne narody byłego „bloku socjalistycznego”. Być może nawet w niewiele mniejszym stopniu co Niemcy za narodowy socjalizm i za panowanie Hitlera, ponieważ dopuścili do przejęcia władzy przez komunistów, za którymi nie stała Armia Czerwona. I ponoszą całkowitą odpowiedzialność także za dokonane po wojnie wysiedlenia (wypędzenia) Niemców sudeckich.Różnica między sytuacją Polski a Czechosłowacji polegała więc na tym, że podczas gdy nad Wisłą polscy „nacjonaliści” wszelkimi sposobami walczyli z sowietyzacją, która oznaczała także przesunięcie kraju na zachód i przesiedlenia olbrzymich rzesz ludności, m.in. niemieckiej, to czescy „nacjonaliści” zajęci byli niemal wyłącznie wypędzaniem niemieckiej mniejszości.

Ponadto wysiedlenia (wypędzenia) niemieckiej mniejszości miały u naszych sąsiadów dużo bardziej brutalny i krwawy przebieg. W pierwszych dniach maja 1945 roku zabito tylko w samej Pradze około 5 tys. Niemców z 42 tys., którzy tam mieszkali. Do podobnych przestępstw doszło w setkach innych miejscowości. Największej zbrodni dokonano w czasie tak zwanego marszu śmierci z Brna. 31 maja 1945 roku wypędzono z tego miasta i okolicznych wiosek około 27 tysięcy miejscowych Niemców, przeważnie kobiet i dzieci, po czym pognano ich do odległej o 55 km granicy czesko-austriackiej. W czasie marszu eskortujący ich Czesi, przeważnie robotnicy pobliskich zakładów zbrojeniowych, dopuszczali się licznych aktów przemocy i brutalnych mordów. Liczba ofiar wyniosła około 5,2 tys. osób. Podobnych marszów zorganizowanych w ramach „dzikich wypędzeń” było więcej i zawsze dochodziło przy tym do podobnych ekscesów.

W sumie wypędzono z Czech około trzech milionów Niemców. Bezpośrednią liczbę śmiertelnych ofiar tych wypędzeń szacuje się na od 60 do 80 tysięcy, przeważnie zamordowanych przez czeskich sprawców. W tym samym czasie także na terenie Polski dochodziło do licznych mordów i aktów przemocy w stosunku do Niemców, jednakże nie na taką skalę. I co najważniejsze, ostrze szalejącego wtedy terroru sowiecko-komunistycznego było skierowane głównie przeciwko polskim „nacjonalistom” i „faszystom”, a nie Niemcom, którzy byli tylko ubocznymi ofiarami ówczesnej sytuacji.Dla pełniejszego obrazu dodać należy, że niemiecka okupacja Czech i Moraw (bo Słowacja była państwem satelickim Trzeciej Rzeszy) była nieporównanie łagodniejsza niż w Polsce. W Polsce zginęło do trzech milionów polskich Żydów oraz ponad milion etnicznych Polaków, nie wspominając o ofiarach zbrodni sowiecko-komunistycznych, jak np. zbrodni katyńskiej.

Straty ludnościowe w Czechosłowacji były bez porównania mniejsze. Zamordowano 143 tysiące czeskich i słowackich Żydów, z czego 77 tys. w samych Czechach. Natomiast straty wśród Czechów etnicznych wyniosły kilka tysięcy rozstrzelanych lub zmarłych w niemieckich obozach koncentracyjnych, włącznie z 254 osobami zamordowanymi w Lidicach. Są zatem porównywalne ze stratami Francji, Holandii czy też innych krajów zachodnich, ale nie ze stratami polskimi. Pomimo to w zachodniej pamięci zbiorowej obecne są bardziej Lidice niż zagłada Warszawy i masakra jej mieszkańców.

Czesi, podobnie jak np. Francuzi czy Duńczycy, należą do narodów uprzywilejowanych w zbiorowej pamięci Zachodu, i nie zależy im na jej rewizji. Funkcjonują w niej nie tylko jako przeciwnicy i ofiary „nazizmu”, lecz także komunizmu, a to głównie dzięki Praskiej Wiośnie roku 1968. Z drugiej strony trzeba jednak docenić to, że Czesi poradzili sobie po roku 1990 nieporównanie lepiej z komunistycznym dziedzictwem niż np. Polacy. Czeskiego Aleksandra Kwaśniewskiego czy jemu podobnych „autorytetów” funkcjonujących w życiu publicznym nikt sobie nawet nie wyobraża.

Polska natomiast należy do największych przegranych w pamięci zbiorowej Zachodu. Zadecydowała o tym kilkudziesięcioletnia komunistyczna propaganda, która do dzisiaj święci triumfy w Polsce i poza jej granicami. Także współczesna twórczość pseudonaukowa takich autorów jak Jan Tomasz Gross i jego rodzimych epigonów utrwala i wyostrza wręcz ten wypaczony obraz Polski na świecie. Co oczywiście nie znaczy, że ciemnych stron polskiej historii lub też „polskiego nacjonalizmu” nie było i nie powinno się ich badać.

Zadziwia jednak fakt, że niekwestionowanym negatywnym „bohaterem” sporów o odpowiedzialność za wysiedlenia (wypędzenia) jest tzw. polski nacjonalizm, który szczególnie w dysputach niemieckich przybiera wręcz cechy demoniczne. Jest to próba, zapewne po części podświadoma, relatywizacji zbrodni niemieckich („nazistowskich” według kanonów dzisiejszej niemieckiej i zachodniej polityki historycznej), jak również sowieckich na narodzie polskim.