Odzyskiwanie znacjonalizowanych lasów

To, że działka leśna znajdowała się na terenie miasta, nie oznacza, że nie mogła być znacjonalizowana. Jednocześnie nawet jeśli obiekt częściowo służył gospodarce leśnej, nie przesądza to o jego nacjonalizacji. To wnioski z czwartkowego wyroku Sądu Najwyższego (sygnatura akt: III CSK 338/10), który pokazuje, jak takie sprawy powinny być prowadzone.

Czterej spadkobiercy Jerzego Uznańskiego, ostatniego, przedwojennego właściciela kompleksu leśnego Jaszczurówka w Zakopanem, wytoczyli proces na podstawie art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez wykreślenie jako właściciela części owego kompleksu Skarbu Państwa – Tatrzańskiego Parku Narodowego, a wpisanie spadkobierców.

Chodzi o ok. 3 ha z kompleksu liczącego w grudniu 1944 r. ok. 25 ha. „Kompleks" (tym określeniem posługiwały się także sądy) został znacjonalizowany dekretem PKWN z 12 z grudnia  1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa. Do księgi wieczystej lasu zostało wpisane najpierw Nadleśnictwo Zakopane, a od 1967 r. TPN.

Na wskazane w pozwie 3 ha składa się kilka działek, w tym rolnych, na obrzeżach kompleksu, i kilka budynków, resztek ówczesnego dworu Jaszczurówka, w chwili nacjonalizacji już podniszczonego przez wojnę, a wykorzystywanego przez Uznańskich do zamieszkania i administrowania kompleksem leśnym. Ale też, jak przekonywał adwokat Tomasz Falco, pełnomocnik jednego ze spadkobierców, do zarządzania innymi dobrami rodziny w Zakopanem.

Dekret nacjonalizował (art. 1 ust. 1) lasy i grunty leśne o powierzchni większej niż 25 ha, wraz (ust. 2 lit. c) z wszelkimi nieruchomościami i ruchomościami „na terenie obiektu leśnego" i (lit. d) nieruchomościami i ruchomościami służącymi do prowadzenia gospodarstwa leśnego (zabudowania, urządzenia techniczne, transportowe, komunikacyjne) niezależnie od położenia.

Sądy rejonowy i okręgowy oddaliły powództwo, nie dopatrując się, by wskazane obiekty nie były objęte dekretem, tzn. aby były poza terenem leśnym. Nie wskazały jednak, które przepisy były podstawą nacjonalizacji.

To samo mówił pełnomocnik Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, dodając, że te obiekty były ściśle związane z gospodarką leśną.

Mec. Falco wskazywał, że już przed wojną tereny te zostały włączone do obszaru miasta Zakopane.

Tego argumentu SN nie podzielił. – Przejęcie terenu leśnego w granice miasta jest zabiegiem administracyjnym i nie ma wpływu na jego charakter – wskazał w uzasadnieniu sędzia SN Dariusz Dończyk.

SN uwzględnił jednak kasację spadkobierców i nakazał ponowne zbadanie sprawy. W takim procesie jak ten – o odzyskanie znacjonalizowanych lasów – sąd bada oddzielnie charakter (leśny) każdego przejętego obiektu; dochodzi tu do merytorycznej kontroli podstaw nacjonalizacji – wskazał SN. Tymczasem w tej sprawie nie zbadano, jaki charakter miało określenie „kompleks", a dekret posługuje się określeniem „obiekt". Obejmuje także budynki, a sądy nie zbadały, jakie było decydujące przeznaczenie każdego z nich, które zresztą z czasem mogło się zmieniać. Decydujący dla „sądowej reprywatyzacji" jest zaś charakter obiektu w momencie nacjonalizacji.

sygnatura akt: III CSK 338/10