Kto reprezentuje spółkę w sprawie o nieopłacone składki ZUS

Taki jest wniosek z postanowienia Sądu Najwyższego z 5 października 2011 (II UZP 9/11), w którym odmówił on podjęcia uchwały.

Osoby pełniące funkcje członków zarządu spółki z o.o. w sposób subsydiarny odpowiadają za niezapłacone przez spółkę składki na ubezpieczenia społeczne. Odpowiedzialność ta wynika z art. 31 ustawy z 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.), który odsyła do zasad określonych w art. 116 ordynacji podatkowej (tekst jedn. DzU z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.)k.

Ten ostatni przepis mówi, że za zaległości podatkowe (odpowiednio z tytułu składek) m.in. spółki z o.o. odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że

• we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

• niepodjęcie takich działań nastąpiło bez jego winy,

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości w znacznej części.

Przy czym odpowiedzialność członków zarządu obejmuje tylko zaległości z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, a także zaległości wymienione w art. 52, powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu (art. 116 § 2 ordynacji podatkowej).

Przed instancją

Jeśli ZUS uzna, że ww. warunki odpowiedzialności członka zarządu zostały spełnione, to wydaje decyzję przenoszącą na niego odpowiedzialność za zaległe składki. Obciążony odpowiedzialnością członek zarządu może wnieść odwołanie do właściwego sądu okręgowego. Powinno ono zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji, określenie i zwięzłe uzasadnienie zarzutów i wniosków oraz podpis ubezpieczonego.

Członek zarządu powinien złożyć to odwołanie za pośrednictwem ZUS w terminie miesiąca od daty doręczenia mu decyzji. Gdy ZUS nie uzna go

w całości, przekazuje sprawę

do sądu, a postępowanie przed nim toczy się w trybie procesu. Znajdują tu zastosowanie zwłaszcza przepisy z art. 477

8

– 477

14a

kodeksu postępowania cywilnego

Istotne jest przy tym, że członek zarządu i ZUS są w toku procesu równorzędnymi stronami.

Strona zainteresowana

Stroną w tym procesie jest także spółka jako osoba zainteresowana rozstrzygnięciem sprawy. Rozstrzygnięcie o odpowiedzialności członka zarządu za zaległości składkowe rzutuje bowiem na interesy i sytuację majątkową spółki. Jeśli  członek zarządu  nie zostanie obarczony odpowiedzialnością za nieopłacone składki ZUS, to wówczas spółka będzie jedynym podmiotem zobowiązanym do ich zapłaty.

Sąd powinien więc wezwać spółkę do udziału w sprawie, jeśli nie zrobił tego wcześniej ZUS. Wynika to z art. 477

11

k.p.c., w myśl którego stronami są ubezpieczony, inna osoba, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja, organ rentowy i zainteresowany. Przy czym zainteresowanym jest ten, czyje prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia sprawy.

Jeżeli osoba taka nie została wezwana do udziału w sprawie przed organem rentowym, sąd wezwie ją do udziału w postępowaniu bądź z urzędu, bądź na jej wniosek lub na wniosek jednej ze stron. Sąd ma  więc obowiązek zapewnić spółce możliwość obrony jej praw w toku procesu toczącego się z odwołania członka zarządu. Powinien także dbać o jej właściwą reprezentację w tym procesie.

W sprawie, w której zapadło ww. postanowienie Sądu Najwyższego, spółka w toku procesu była reprezentowana przez członka jej zarządu, który wniósł odwołanie od decyzji ZUS. Nie było to właściwe, bo między spółką a członkiem zarządu zachodzi konflikt interesów.

Właściwa reprezentacja

W takiej sytuacji spółka powinna być reprezentowana w sposób szczególny i powinna mieć zastosowanie norma art. 210 § 1 k.s.h., według której w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany w uchwale zgromadzenia wspólników.

Oznacza to, że w takim procesie w imieniu spółki powinna występować rada nadzorcza lub osoba ustanowiona jako pełnomocnik spółki na

mocy uchwały zgromadzenia wspólników. Ewentualnie może być to ustanowiony przez te podmioty pełnomocnik – adwokat, radca prawny lub nawet pracownik spółki.

Nieważne postępowanie

Gdyby spółka nadal wadliwie była reprezentowana przez członka zarządu, który złożył odwołanie od decyzji ZUS, to doszłoby do nieważności postępowania z uwagi na to, że spółka byłaby pozbawiona możliwości obrony swych praw.