Kiedy prezes nie ponosi winy za upadłość spółki

Tak wynika z [b]wyroku WSA w Olsztynie z 16 grudnia 2009 r. (I SA/Ol 721/09),[/b] w którym sąd uwzględnił skargę prezesa zarządzającego spółką pod nadzorem nadzorcy sądowego na decyzję orzekającą jego odpowiedzialność za zaległości podatkowe tej spółki.

[srodtytul]Zadłużona spółka...[/srodtytul]

Prezes spółki z o.o. funkcję objął z początkiem marca 2005 r. Dwa tygodnie później powiadomił zgromadzenie wspólników, że jej sytuacja finansowa jest bardzo zła. Długi rosły, spółka nie miała zamówień na wyroby ani pieniędzy na materiały do produkcji. Bilans na koniec 2004 r. sporządzony w marcu potwierdził te ustalenia.

Wspólnicy zobowiązali zarząd do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu. Taki wniosek złożono do sądu w maju 2005 r. Sąd ogłosił upadłość spółki z możliwością zawarcia układu i ustanowił zarząd sprawowany przez upadłego (zarząd własny) co do całości majątku pod nadzorem nadzorcy sądowego.

To jednak spółki nie uratowało. W lutym 2006 r. złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację jej majątku i takie postanowienie sąd w tym samym miesiącu wydał.

[srodtytul]...i zaległości w VAT[/srodtytul]

Problem polegał na tym, że w czasie postępowania układowego powstały zaległości z tytułu nieodprowadzanego VAT. Organy podatkowe stwierdziły, że odpowiada za to prezes zarządu, ponieważ powinien od razu złożyć wniosek o upadłość, a nie o postępowanie układowe.

Podstawą prawną ich decyzji był art. 116 § 1 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=582ECDA0581859658EA2BD1E83B507D8?n=1&id=176376&wid=328885]ordynacji podatkowej[/link], który mówi, że za zaległości spółki z o.o. odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykazał, że we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego, albo że niezgłoszenie tych wniosków nastąpiło bez jego winy.

W opinii organów podatkowych spółka była niewypłacalna już w końcu roku 2004 r. i wtedy należało złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Stosownie bowiem do art. 21 ust. 1 ustawy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FFA9DC0328902AADA58E55943F1961C0?id=328912]Prawo upadłościowe i naprawcze[/link] dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić taki wniosek w sądzie.

W rozpatrywanej sprawie prezes objął swoją funkcję już po tej dacie, zatem powinien złożyć wniosek niezwłocznie po zapoznaniu się z sytuacją finansową spółki.

[srodtytul]Czy prezes dochował terminu[/srodtytul]

Powstała jednak wątpliwość, czy można obciążyć prezesa spółki odpowiedzialnością za zaległości podatkowe, które powstały w czasie postępowania układowego, kiedy to obok zarządu spółki nadzór nad nią pełnił ustanowiony przez sąd nadzorca sądowy.

Organ odwoławczy przesłuchał więc nadzorcę sądowego i ustalił, że w działania prezesa nieprzekraczające zwykłego zarządu majątkiem spółki w ogóle nie ingerował, a działań przekraczających zwykły zarząd majątkiem nie było.

W tych okolicznościach dyrektor izby skarbowej nie znalazł argumentów za uwolnieniem prezesa zarządu od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki.

Sprawa trafiła do sądu. Na rozprawie pełnomocnik skarżącego powołał art. 76 prawa upadłościowego i naprawczego, wskazując, że w sytuacji gdy ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu, zarząd mieniem wchodzącym do masy upadłości sprawuje zarządca.

Sąd może ustanowić zarząd sprawowany przez upadłego (zarząd własny) co do całości lub części majątku upadłego, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że upadły daje rękojmię należytego jego sprawowania. Zarząd własny upadły sprawuje pod nadzorem nadzorcy sądowego.

Pełnomocnik wskazał, że w rozpatrywanej sprawie sąd pozostawił w postępowaniu układowym zarząd własny spółki, czyli dotychczasowe działania jej prezesa ocenił dobrze. Uznał tym samym, że prezes dochował terminu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Organy podatkowe powinny to uwzględnić.