Podobnie, art. 210 § 5 Kodeksu pracy, nie wyłącza obowiązku pracodawcy do dostarczenia pracownikowi nieodpłatnie środków ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy (art. 2376 Kodeksu pracy).
Jeszcze przed epidemią koronawirusa w doktrynie pojawiały się głosy, że wyłączenia z art. 210 § 5 Kodeksu pracy, nie należy traktować jako absolutnie bezwzględnego. Jeśli bowiem zostanie przekroczona granica dopuszczalnego ryzyka, na przykład pracodawca nie zapewni pracownikom, których obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego, środków ochrony indywidualnej, to wydaje się, że pracownicy ci będą jednak mogli skorzystać z prawa powstrzymania się od pracy. Pogląd ten zyskał szczególnie na aktualności dziś, kiedy ogrom medyków w Polsce pracuje właśnie w takich warunkach. Jak wskazał Rzecznik Praw Obywatelskich w swoim wystąpieniu z dnia 2 kwietnia 2020 r.: „Nie można bowiem w ramach wykonywania pracy wymagać od pracowników heroizmu, tj. świadomego, w przypadku braku indywidualnych środków ochrony, narażania swojego życia i zdrowia w imię ratowania zdrowia i życia innych osób".
Warto zauważyć, że prawo pracownika do powstrzymania się od wykonywania pracy w sytuacji, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia, może być realizowane nie tylko w celu ochrony własnego zdrowia, ale także zdrowia osób trzecich, w szczególności pacjentów. Dotychczasowe przypadki potwierdzają niestety, że niedostatecznie chroniony personel medyczny jest źródłem zakażenia dla osób hospitalizowanych.
Co istotne, te same zasady w zakresie bezpiecznych i higienicznych warunków dotyczą też medyków zatrudnionych na kontraktach (art. 304 § 1 Kodeksu pracy).
Należy także podkreślić, że omówione przepisy regulują relację pracownik – pracodawca i nie znajdują bezpośredniego przełożenia w relacji medyk – pacjent, gdyż te są już unormowane przepisami o poszczególnych zawodach medycznych.
Adwokat Joanna Wielgolawska-Pilas jest Przewodniczącą Sekcji Prawa Medycznego i Farmaceutycznego Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie oraz członkiem PEOPIL (Pan European Organisation of Personal Injury Lawyers).
