Zmiany w ukraińskiej polityce gospodarczej poznamy jesienią

Prezydent elekt Wołodymyr Zełenski to na razie same niewiadome: jego kampania była ogólnikowa, nie przedstawił planu reform. Jakich zmian oczekuje ukraiński biznes?

Skrzętnie szukaliśmy wszystkiego, co mogłoby dotyczyć sfery gospodarczej i faktycznie, to wciąż spora niewiadoma. Prezydent elekt skupił się na walce z korupcją. Chce zaakceptować sędziów najwyższego sądu antykorupcyjnego Ukrainy, ten proces był do tej pory wręcz spowalniany. Zapowiedział też ratyfikację konwencji MCAA, związanej z wymianą informacji podatkowych państw, ma też ciekawy pomysł amnestii dla kapitału wytransferowanego lub ukrytego na Ukrainie (w zamianę za 5-proc. podatek).

Nie wszystko zależy jednak od prezydenta?

Tak, wprawdzie prezydent ma nieco większe kompetencje niż w Polsce, ale decyzje podejmuje Rada Ministrów i Rada Najwyższa. Dlatego dopiero jesienią, po wyborach do Rady Najwyższej i ewentualnej zmianie rządu, będzie można powiedzieć, jak rozłożą się akcenty w polityce gospodarczej Ukrainy. Bardzo silnym czynnikiem stabilizującym jest współpraca z Bankiem Światowym i Międzynarodowym Funduszem Walutowym. A zachodni darczyńcy nauczyli się już monitorować pomoc i wpływać na politykę gospodarczą Ukrainy.

Musieli się tego nauczyć?

Tak i to zajęło dość dużo czasu. Za prezydentury Janukowycza środki rozwojowe z UE często służyły interesom oligarchów, np. 17 mln euro przeznaczono na poprawę infrastruktury energetycznej, ale skończyło się na podłączeniu farm energetycznych jednego z wicepremierów. Dziś jednak w strategicznych spółkach dla państwa w radach nadzorczych większość stanowią przedstawiciele krajów Zachodu.

Umowa stowarzyszeniowa z UE rozbudziła wielkie nadzieje, jednak po dwóch latach pojawiają się opinie, że zawodzi jej wdrożenie. Jak jest oceniany jej wpływ na gospodarkę?

Ukraińska gospodarka była w przeszłości niezwykle mocno zintegrowana z rosyjską, na którą przypadało ponad 40 proc. obrotu handlowego. Na drugim miejscu były Chiny, a na trzecim miejscu kraje Unii Europejskiej. Dziś ta struktura się zmienia, już ponad 42 proc. obrotów dotyczy UE, a Rosja i Chiny spadły na dalsze miejsca. Trzeba na to czasu, dwa lata to zdecydowanie za mało na głębokie przeorientowanie gospodarki. Przejście na handel z UE to konieczność dostosowania się do innych norm jakościowych, dużo wyższych niż Rosji.

Europa dostrzega potencjał Ukrainy, ale też widzi w niej konkurenta, który nie zawsze gra fair. Eksporterzy drobiu wykorzystują lukę w przepisach i wysyłają tu ogromne ilości produktów.

Prowadzenie biznesu polega na wykorzystywaniu szans i luk w przepisach, trudno mieć pretensje do strony ukraińskiej, że je wykorzystuje. Uwagi trzeba raczej adresować do innych unijnych decydentów. Rzecz w tym, byśmy w interesie polskiej gospodarki lobbowali w Brukseli.

Więc nie są konkurencją?

Ukraina ze swoimi zasobami naturalnymi, czarnoziemami, warunkami klimatycznymi będzie konkurentem na rynku UE. Ale polski i ukraiński biznes może się uzupełniać. Warto myśleć o tym, jak budować wspólny system sprzedaży, dystrybucji, promocji, jak wykorzystywać potencjał Ukrainy i nasze europejskie doświadczenia, którego Ukraińcom często brakuje.

Jak rośnie eksport na unijny rynek?

Eksport Ukrainy w sektorze rolno-spożywczym do UE wynosi dziś 6,1 mld dol., od 2016 r. wzrósł o 50 proc. Pozwoliła na to właśnie umowa DC FTA (o wolnym handlu z UE – red.), bo gdy w kwietniu 2014 zniesiono cła na 66 proc. linii taryfowych, to włącznie z wcześniejszymi bezcłowymi obrotami daje to dziś 81,7 proc. linii taryfowych bez obciążeń celnych w sektorze rolno-spożywczym. I Ukraina doskonale ten fakt wykorzystuje.

A co jest głównym jej produktem eksportowym?

Główne produkty Ukrainy, także wysyłane na rynek unijny, to zboża, nasiona oleiste i tłuszcze roślinne. Na nie przypada 80 proc. eksportu w sektorze agro. Oczywiście, Ukraina zaczęła inwestować w produkcję warzyw, owoców, ale słaba logistyka i brak zaplecza sprawiają, że to dziś raczej teoretyczne zagrożenie konkurencyjne.

Gdzie widzi pan możliwości dla polskiego biznesu?

My mamy bardzo wysoką jakość rolnictwa, zdecydowanie wyższą wydajność z hektara, podobnie jest w polskich sadach i plantacjach. Podzielenie się tym know-how, nie na zasadzie pomocy rozwojowej, ale inwestycji polskich rolników, to byłby dobry kierunek. Bardzo niedofinansowane jest przechowywanie żywności. Brakuje linii pakowania, chłodni, mroźni, magazynów.

W Polsce częściej słychać o ryzykach na tym rynku.

Jeśli chodzi o korupcję, to tak. Ale też brakuje dobrej promocji gospodarczej ze strony Ukraińców, nie informują o pozytywnych zmianach, które tam zachodzą. Dziś większość przedsiębiorców, z którymi rozmawiamy, twierdzi, że tam nie zwracają VAT, gdy ten problem już rozwiązano i działa automatyczny zwrot. Wprowadzono też nowe regulacje, które uelastyczniły ograniczenia rozliczeń walutowych.

W jakie sektory gospodarki warto wejść?

Warto szukać wspólnych interesów w sektorze rolno-spożywczym. Nowym sektorem jest gospodarka komunalna. Ukraina realizuje proces decentralizacji, związany ze zmianami finansowania samorządów. Zaczynają myśleć o gospodarce wodno-kanalizacyjnej, o efektywności energetycznej, gospodarce odpadami. Ukraina ma kilkanaście miast milionowych. To powstający rynek, tu cała gama nowych usług pozwala na szukanie okazji do interesów.