Airbus, czyli szansa dla Polski

Nie chodzi o ofertę stricte francuską, jako że Airbus jest firmą w dużej mierze europejską, wydaje mi się jednak ważne wyjaśnienie tych nieporozumień. W innym przetargu, w którym Francja przedstawiła szczególnie korzystną ofertę, zarówno pod względem technicznym, jak i przemysłowym, zapadła decyzja o wyborze systemu obrony przeciwlotniczej Patriot, która nie wzbudziła żadnych kontrowersji.

Jaki jest caracal

Wracając do caracala: wśród argumentów, które są często przytaczane, niektóre dotyczą rzekomego niedostosowania do potrzeb polskiego wojska. Zarzuca się, że jest to helikopter zbyt drogi, niewystarczająco nowoczesny, wręcz oparty na przestarzałej konstrukcji. Firma Airbus udzieliła już odpowiedzi na te zarzuty: cena nabycia maszyn była dość zbliżona przy porównywalnym wyposażeniu (niektóre oferty proponowały helikopter bez wyposażenia...) i przy uwzględnieniu kosztów eksploatacji.

Co do rzekomo przestarzałej konstrukcji caracala (który jest na co dzień używany przez francuskie oddziały specjalne zaprawione w trudnych misjach...) czy niespełniania wymogów technicznych najlepszą odpowiedź stanowił wynik serii testów w warunkach rzeczywistych, w których ten śmigłowiec – według opinii wojskowych – sprostał wszystkim oczekiwaniom, a nawet je przewyższył. Polskie Ministerstwo Obrony Narodowej stwierdziło, że oferta firmy Airbus jako jedyna spełniała niezbędne kryteria.

Inny rodzaj obaw polskiej opinii publicznej – skądinąd słusznie – dotyczy korzyści dla rodzimej gospodarki: czy ta oferta jest dobra dla polskiego przemysłu obrony i dla tych, którzy w tym sektorze pracują? Tu również należy rozwiać wątpliwości. Przeciwstawianie oferty zagranicznej firmy Airbus oraz dwóch ofert polskich jest nieodpowiednie. Po pierwsze, dlatego że Airbus, który działa w Polsce dłużej niż jego bezpośredni konkurenci, zatrudnia ponad 850 osób w zakładach lotniczych PZL Warszawa-Okęcie oraz w otwartym w lutym tego roku ośrodku badawczo-inżynierskim w Łodzi.

Po drugie, dlatego że żaden z zakładów obecnie istniejących w Polsce nie jest w stanie zapewnić samodzielnej produkcji tak złożonej maszyny: wszystkie one specjalizują się w montażu z gotowych podzespołów. Jak to słusznie podkreślił polski wiceminister obrony Czesław Mroczek, nie ma helikopterów, które by były w 100 procentach polskie.

Czas fachowców

Gdy się przyjrzeć dokładnie ofercie firmy Airbus, okazuje się ona bardzo korzystna. Pozwoli stworzyć w Polsce nowy klaster skupiający fachową wiedzę w sektorze lotnictwa – tzw. wyżynę lotniczą, która wzbogaci słynną Dolinę Lotniczą. Europejska grupa, jaką jest Airbus, zakłada nie tylko zlokalizowanie w takim klastrze nowych zakładów produkcyjnych (montaż, produkcja silników), ale także transfer technologiczny, dzięki czemu w Polsce będą mogły być serwisowane oraz naprawiane helikoptery. Nie tylko te, które zostaną w Polsce wyprodukowane, co gwarantuje pracę w dłuższej perspektywie.

Nie jest faktem, jakoby jedynie część zamówionych 50 śmigłowców miała powstać w Polsce, a zasadnicza produkcja odbywałaby się we Francji. Owszem, w celu spełnienia wymogu dostawy pierwszych śmigłowców w 2017 roku pierwsze egzemplarze dla polskich Sił Zbrojnych będą montowane we Francji, ale oferta zakłada, że co najmniej 70 maszyn zostanie wytworzonych w Polsce. Nadwyżka ta odpowiada innym kontraktom eksportowym tej firmy, która ma pełen portfel zamówień, czego dowodzą umowy zawarte ostatnio z Katarem, Kuwejtem, Koreą Południową. W efekcie, jak to podkreślali szefowie Airbusa, stworzonych zostanie w Polsce 1250 miejsc pracy dla wysoko wykwalifikowanego personelu i około 2000 etatów związanych pośrednio z tym przemysłem.

Chciałbym podkreślić, że strategia firmy Airbus wobec Polski znacznie wykracza poza pojedynczy kontrakt. Gra toczy się nie tylko o zakup przez Polskę cieszącego się dobrą renomą uzbrojenia. W przypadku tej firmy chodzi docelowo o stworzenie długofalowej relacji i przyjęcie Polski do wąskiego grona krajów liczących się w przemyśle zbrojeniowym, wyróżniających się odpowiednimi zdolnościami i posiadających niezbędną infrastrukturę przemysłową. Dlatego grupa Airbus jest odpowiednim partnerem, jako firma autentycznie europejska, a przy tym światowy lider w wielu branżach.

Taka długofalowa relacja oparta jest na wzajemnym zaufaniu i pozwoli Polsce mieć pełny udział w podziale uzyskanej wartości dodanej, o czym świadczy wspomniany zamiar transferu technologii. Produkcja wysokiej klasy wyposażenia wojskowego przy zastosowaniu najnowocześniejszych technologii jest zadaniem złożonym, angażującym wiele zakładów z wielu krajów. Polska, dzięki posiadanym atutom, mogłaby zająć w tej grupie poczesne miejsce. Taki jest sens propozycji wysuniętej przez grupę Airbus, która chciałaby widzieć Polskę jako piątą bazę przemysłową, u boku Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii. Umożliwienie firmie Airbus, by stała się pełnoprawnym partnerem, to dla polskiego przemysłu najkrótsza droga ku światowej czołówce.

Będąca owocem woli politycznej Francji, Niemiec i Hiszpanii grupa Airbus działa w wielu spokrewnionych obszarach. Obok Boeinga jest światowym liderem cywilnego przemysłu lotniczego, jest na pierwszym miejscu na świecie, jeśli chodzi o produkcję helikopterów, jest liderem w przemyśle kosmicznym i drugim w Europie podmiotem w sektorze obronności. Otworzyć drzwi dla takiego partnera to pierwszy etap przygody, która prowadzi następnie do znacznie szerszej oferty, korzystnej dla znacznie liczniejszych podmiotów polskiego przemysłu zbrojeniowego ze wszystkich regionów kraju.

Spośród potencjalnych partnerów Polski jedynie Airbus jest w stanie zaoferować odpowiednią perspektywę rozwojową dla polskiego przemysłu lotniczego opartego na wysokiej wartości dodanej i innowacyjności, konkurencyjnego i gotowego eksportować, mogącego także zapobiec ryzyku związanemu z tzw. pułapką średniego dochodu.