Najbardziej potrzebne zmiany w polskim prawie w 2015 roku

Są sfery naszego życia, w których rząd i parlament już dostrzegły potrzebę reform, ale stosowne projekty nie stały się prawem. Przykład to opodatkowanie przychodów z ukrytych źródeł. Tu potrzeba szybkiej nowelizacji jest szczególnie pilna. Sejm nie ma zresztą wyboru, bo po stwierdzeniu przez Trybunał Konstytucyjny wadliwości obecnych regulacji nowe muszą częściowo wejść w życie już 28 lutego. Zmian w PIT nie można wprowadzać w trakcie roku, tak więc większość nowych przepisów powinna zacząć obowiązywać od 2016 r.

Projekty do uchwalenia

Warto też, by Sejm szybko uchwalił prezydencki projekt zmian w ordynacji podatkowej. Przewiduje on zasadę orzekania w wątpliwych sytuacjach na korzyść podatnika. Eliminuje też kruczki prawne pozwalające na sztuczne wydłużanie okresu przedawnienia zobowiązań podatkowych. Pożądane jest także stworzenie zupełnie nowej ordynacji, bardziej przejrzystej i lepiej chroniącej podatnika. To jednak wymaga jeszcze wielu miesięcy starannych prac.

Wart poparcia jest ponadto prezydencki projekt zmian w kodeksie pracy, dotyczący uprawnień rodzicielskich pracowników, osób prowadzących działalność gospodarczą czy zleceniobiorców. Rodzice zyskaliby możliwość wykorzystania aż czterech miesięcy płatnego urlopu rodzicielskiego do ukończenia przez dziecko sześciu lat.

Nowych regulacji wymaga walka z piractwem drogowym wśród posłów i prokuratorów. Na początku 2013 r., z inicjatywy ówczesnej marszałek Sejmu Ewy Kopacz, powstał poselski projekt, według którego immunitet nie chroni przed wykroczeniami drogowymi. Jest gotowy do uchwalenia, ale finału prac nie widać.

Trzeba przyjąć też nowe prawo dotyczące zamówień publicznych. Obligują nas do tego unijne dyrektywy (dotyczące m.in. elektronizacji zamówień). Polska ma na to tylko półtora roku. Jeśli do tego nie dojdzie, grożą nam wysokie kary. Tymczasem od roku nie powołano prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, mimo że zwycięzcę wyłoniono już we wrześniu 2014 r.

W Sejmie jest też projekt nowego prawa restrukturyzacyjnego: ma ratować przedsiębiorstwa przed upadłością przez danie im drugiej szansy.

Reformy od podstaw

W wielu wypadkach trzeba wprowadzić zupełnie nowe przepisy, ale dotychczas nie pojawiły się nawet ich projekty. Tak jest z regulacjami o służbie zdrowia w zakresie tzw. koszyka świadczeń gwarantowanych. Trzeba określić, do jakich refundowanych usług medycznych ma prawo ubezpieczony. Dziś koszyk nie przystaje do rzeczywistości. Jest w nim wiele usług, których i tak nie oferują szpitale i przychodnie. Gdyby rząd określił realnie, co jest refundowane, a co nie – na ten drugi zakres ludzie powinni móc wykupić ubezpieczenie dodatkowe. Potrzeba zatem nowej ustawy o dodatkowych polisach zdrowotnych.

Gruntownej zmiany wymaga system świadczeń dla niepełnosprawnych i ich opiekunów. Dziś aż 930 tys. osób ma orzeczenie o niepełnosprawności kwalifikujące do wsparcia. Ale ustawa o świadczeniach rodzinnych, przewidująca takie wsparcie, jest pełna wad, już kilka razy napiętnowanych przez Trybunał Konstytucyjny. Rząd naprędce przygotowuje kolejne nowelizacje, ale są one pełne luk. Stwarza to ryzyko, że przepisy znów trafią do kosza.

Pomimo wcześniejszych obietnic nie pojawiły się projekty przepisów o elektronizacji archiwów pracowniczych. Przedsiębiorcy oczekują takich zmian od lat. Obowiązek przechowywania masy papierowych dokumentów w teczce każdego pracownika przez 50 lat od zakończenia jego zatrudnienia jest – w dobie elektronicznego obiegu dokumentów – nie tylko archaiczny, ale także bardzo kosztowny.

W wielu wypadkach prawo już istnieje, ale jest niewłaściwie stosowane. Przykładem są regulacje o tzw. uboju rytualnym. Trybunał Konstytucyjny zalegalizował ten proceder, ale równocześnie zalecił Sejmowi stosowne uzupełnienie ustawy o ochronie zwierząt. Dlatego trzeba szybko uchwalić przepisy precyzujące nadzór nad takim ubojem i zapewniające, że będzie stosowany tylko na potrzeby wspólnot religijnych.

Czas ukrócić nadużycia

Jest też kilka potrzeb gruntownych zmian systemowych, które mogłyby wpłynąć na zniesienie barier zarówno w działalności gospodarczej, jak i w życiu obywateli. Chodzi głównie o reformę sądownictwa w kierunku zmniejszenia liczby spraw i przyspieszenia ich rozpatrywania.