Rz: Dlaczego zdecydował się pan na wejście na polski rynek nieruchomości?
Stanislav Frnka, prezes polskiego oddziału Grupy HB Reavis: W ciągu ostatnich kilkunastu lat polski rynek nieruchomości znacząco się rozwinął i jest najbardziej dojrzałym rynkiem w całym regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Już od dłuższego czasu obserwujemy, że firmy coraz chętniej przenoszą do Polski i Warszawy nie tylko swoje regionalne biura, ale również centra usług SSC/BPO jeszcze do niedawna lokowane poza Europą.
Inwestorów przyciąga dobra sytuacja gospodarcza kraju, duża aktywność rodzimych i zagranicznych firm, a także dostępność utalentowanych i wykwalifikowanych specjalistów. Świadomi ogromnego potencjału inwestycyjnego Polski w 2008 r. otworzyliśmy nasze biuro w Warszawie. Polska do tej pory pozostaje dla nas jednym z najważniejszych rynków. Na bieżąco rozglądamy się za nowymi, atrakcyjnymi lokalizacjami pod przyszłe inwestycje biurowe. W najbliższym czasie planujemy również rozszerzyć naszą działalność nad Wisłą. Cały czas sprawdzamy jakie możliwości oferuje rynek retail, a szukając atrakcyjnych terenów pod inwestycje biurowe rozglądamy się także za możliwościami w innych dużych miastach, nie skupiając się jedynie na Warszawie.
Grupa działa w Wielkiej Brytanii, w Polsce, Czechach, a także na Słowacji, Węgrzech oraz w Turcji. Który z rynków jest najbardziej perspektywiczny pana zdaniem? Gdzie można dziś najwięcej zarobić?
Jeżeli dobrze zna się realia oraz potrzeby, każdy rynek jest wartościowy. Naturalnie, wszystkie nasze inwestycje poprzedzają liczne analizy sytuacji rynkowej. Na bieżąco dostosowujemy nasze plany do potrzeb potencjalnych najemców oraz okolicznych mieszkańców, a także sąsiadującej z projektem architektury miejskiej.
Dla deweloperów atrakcyjna jest nie tylko Wielka Brytania, Europa Centralna to wciąż chłonny rynek. Rozwijające się lokalne firmy inwestują, pojawiają się też nowe podmioty, a kolejne firmy otwierają w Polsce swoje oddziały. Coraz więcej międzynarodowych korporacji decyduje się zainwestować w naszym regionie - Warszawa, Praga, Bratysława i Budapeszt są wśród 50 najchętniej wybieranych miast na międzynarodowe centra usług biznesowych. Trudno wyróżnić któryś z tych rynków - każdy daje ogromne możliwości, wystarczy tylko odpowiednio poznać jego specyfikę.
Gdzie firma jest najbardziej zaangażowana w projekty?
Wywodzimy się z Europy centralnej, więc oczywistym dla nas obszarem aktywności jest ten właśnie region, nie jest to jednak jedyny region na którym się skupiamy. Zaczynaliśmy jako niewielka firma w Bratysławie, naturalnym kierunkiem ekspansji były dla nas Czechy, następnie Węgry i Polska, bo tam widzieliśmy największy potencjał inwestycyjny. Dobrze znamy i czujemy ten rynek, więc tutaj najbardziej się angażujemy.
Warto przy tej okazji zwrócić uwagę na Warszawę, w której drzemie ogromny potencjał i jest to cały czas bardzo perspektywiczny rynek. W ciągu dwudziestu lat działalności udało nam się z sukcesem wejść na cztery rynki Europy Środkowo-Wschodniej. Jednocześnie nasze ambicje sięgają jeszcze dalej. Stąd nasz rozwój w regionie Europie Zachodniej i wynikające z niego już trzy nasze projekty realizowane w Londynie.
Roczny dostęp do treści rp.pl za pół ceny
Najważniejszy, najbardziej kosztowny projekt w Grupie?
Jesteśmy dalecy od postrzegania któregoś z naszych projektów, jako najważniejszego. Każda z naszych inwestycji jest unikalna. Nasz projekt przy ulicy Chmielnej w Warszawie ma szanse stać się nowym symbolem miasta, jednak nie wartościujemy go bardziej niż inwestycję 33 Central w Londynie.
Jeśli chodzi o rozmiary, największym projektem Grupy HB Reavis jest obecnie inwestycja Twin City w Bratysławie. Jego realizacja została podzielona na dwanaście etapów, które będą budowane stopniowo. Docelowo, w ramach inwestycji powstanie cała nowoczesna dzielnica biznesowa na obrzeżach historycznego centrum Bratysławy, realizowana zgodnie z filozofią work-life balance. W sumie projekt dostarczy aż 234 tys. mkw. powierzchni biurowej i handlowo-usługowej. Kompleks biznesowy Twin City jest największym tego rodzaju projektem w Europie.
Jak finansowane są inwestycje HB Reavis?
Inwestycje HB Reavis są finansowane ze środków własnych Grupy oraz za pomocą standardowych metod finansowania, takich jak kredyty oraz obligacje.
Kiedy firma zacznie projekt przy Dworcu Centralnym w Warszawie?
Aktualnie jesteśmy na etapie prac przygotowawczych i zamykania ostatnich kwestii formalnych, które muszą zostać uregulowane jeszcze przed startem inwestycji. Etap ten powinien zakończyć się w najbliższym czasie i będziemy mogli zgodnie z harmonogramem, rozpocząć budowę inwestycji jeszcze w tym roku.
Obecnie na działce przy ulicy Chmielnej prowadzone są prace mające na celu przygotowanie terenu pod realizację inwestycji. Obejmują one m.in. przekładkę sieci cieplnej i kanalizacji deszczowej, a także konstrukcję tymczasowego zaplecza budowy wraz ze wszystkimi niezbędnymi przyłączami. Przewidujemy, że budowa całego kompleksu zakończy się w 2019 roku.
Czy to prawda, że budowanie biur w Warszawie wiąże się dziś z dużym ryzykiem?
Od początku 2016 r. obserwujemy dynamiczny wzrost podaży powierzchni biurowej w Warszawie. Jednocześnie początek roku jest faktycznie słabszy, jeśli chodzi o tempo wynajmu i aktywność najemców. Tym bardziej na znaczeniu przybiera wysoki standard budynków, ich doskonała lokalizacja i skomunikowanie, a także dodatkowe udogodnienia dla przyszłych pracowników z zakresu work-life balance: siłownie, restauracje i sklepy w bezpośredniej okolicy czy zielone otoczenie biurowców.
W tym zakresie projekty HB Reavis spełniają kryteria nawet najbardziej wymagających firm. Centra biurowe stały się także istotnym elementem przestrzeni publicznej, a my zawsze przy planowaniu i realizacji swoich projektów stosowaliśmy podejście zakładające tworzenie budynków biurowych, które wpasowują się w tkankę miejską i są jej częścią.
Nasze projekty to inwestycje, które, dzięki temu, że tworzą przyjazną okolicę dostępną publicznie, służyć mają nie tylko pracownikom, ale i okolicznym mieszkańcom. Z założenia, takie miejsca mają żyć również po godzinach pracy przyciągając wszystkich mieszkańców miasta. Przykładami takich inwestycji jest realizowany przy współpracy z PKP kompleks West Station, wraz z nowym dworcem Warszawa Zachodnia oraz Gdański Business Center z otwartym dziedzińcem rekreacyjnym oraz terenami wokół inwestycji, które udostępniamy okolicznym mieszkańcom, organizując tam np. na zlot foodtrucków.
Ghelamco ma swoją wieżę, Karimpol startuje ze swoją, Skanska jest w trakcie budowy, PHN wystrzeli ze swoją w sercu Warszawy, a HB Reavis?
Wszystkie inwestycje HB Reavis są wyjątkowe i niesztampowe. Proszę spojrzeć na wspomniane wcześniej West Station czy Gdański Business Center. Za to inwestycja przy ulicy Chmielnej będzie projektem unikalnym nie tylko w skali Polski, ale też całej Europy Środkowo-Wschodniej. Zlokalizowana w samym centrum Warszawy, stanie się jednym z najbardziej prestiżowych adresów w regionie.
Kompleks będzie łączył w sobie funkcje przestrzeni biurowej z handlowo-usługową i rozrywkową. Dzięki temu najemcy będą mogli w tym samym budynku pracować przy komputerze, umówić się z kontrahentem w dobrej restauracji czy spędzić miło czas po pracy ze znajomymi. To projekt, który ma szanse stać się nowym symbolem Warszawy.
Gdzie pan pracuje na co dzień - gdzie jest główne biuro firmy?
Na co dzień przebywam w Warszawie i Bratysławie, jednak moja praca wymaga ode mnie częstych podróży, także do Pragi, Budapesztu czy Londynu, gdzie realizujemy nasze inwestycje. W Polsce główne biuro firmy znajduje się na warszawskim Służewcu, w zrealizowanym przez nas budynku przy Postępu 14.
A jak pan spędza weekendy?
Bardzo różnie, nie mam stałego przepisu na spędzanie weekendów. Nie chcąc spędzać czasu z dala od rodziny, często w weekendy przebywam w Bratysławie z żoną i córką. Jednak Warszawa w weekend, w szczególności wiosną i latem jest cudownym miejscem. Liczne restauracje z ogródkami, imprezy plenerowe, masa wydarzeń kulturalnych, choćby koncerty chopinowskie w Łazienkach, wszystko to sprawia, że można odpocząć i miło spędzić czas w mieście.
W jakim miejscu na świecie chciałby pan spędzić emeryturę?
Moja praca nie pozwala mi myśleć o emeryturze! Mówiąc jednak poważnie, muszę przyznać, że bardzo chciałbym ją spędzić w swojej ojczyźnie.
CV
Stanislav Frnka zarządza polskim oddziałem Grupy HB Reavis. Stanowisko objął w 2011 r., w chwili rozpoczęcia budowy Konstruktorska Business Center – pierwszej inwestycji HB Reavis w Polsce. Z Grupą HB Reavis jest związany od 2006 r. Wcześniej pracował w Benefit Finance – słowackiej firmie zajmującej się fuzjami i przejęciami. Ukończył City University of Seattle w Trenczynie na Słowacji.
