Czego możesz żądać od spółdzielni

Rz: Gdzie mają się zgłosić po informacje spółdzielcy, zakładając, że na co dzień nie uczestniczą aktywnie w spółdzielczym życiu?

Paweł Puch, prawnik portalu OFERTY.NET:

Najpierw chciałem zwrócić uwagę, że każdy spółdzielca powinien mieć w domu statut swojej spółdzielni i w nim szukać odpowiedzi na dręczące go pytania. Prawo spółdzielcze dużą część spraw pozostawia bowiem do uregulowania w statucie. W różnych spółdzielniach można się zatem spotkać z różnymi uregulowaniami i niejednokrotnie tylko statut spółdzielni będzie udzielał precyzyjnej odpowiedzi.

Jakie informacje musi udostępnić członkom zarząd spółdzielni? Czy zwykły członek spółdzielni może zajrzeć do dokumentów przetargowych np. dot. wymiany kaloryferów w blokach, czy to już łamanie tajemnicy handlowej?

Członek spółdzielni ma prawo otrzymać odpis statutu i regulaminów oraz kopii uchwał organów spółdzielni i protokołów obrad organów spółdzielni, protokołów lustracji, rocznych sprawozdań finansowych oraz faktur i umów zawieranych przez spółdzielnię z osobami trzecimi.

Koszty sporządzania odpisów i kopii tych dokumentów, z wyjątkiem statutu i regulaminów uchwalonych na podstawie statutu, pokrywa członek spółdzielni wnioskujący o ich otrzymanie.

Należy jednak pamiętać, że z prawa otrzymania dokumentów członek spółdzielni nie może wyciągać wniosku, iż ma prawo żądać od spółdzielni tworzenia różnego rodzaju zestawień, czyli kolejnych dokumentów, które nie istnieją w dokumentacji spółdzielni. Przepisy wyraźnie wskazują, że członek spółdzielni ma prawo do otrzymania odpisu lub kopii dokumentów istniejących.

Kiedy spółdzielnia może odmówić?

Zarząd spółdzielni ma prawo odmówić sporządzenia na przykład analizy wydatków za jakiś okres, jeżeli takiego zestawienia nie ma w dokumentacji. To członek musi umieć wyciągnąć interesujące go dane z istniejących dokumentów. Spółdzielnia nie ma obowiązku go w tym wyręczać.

Spółdzielnia może też odmówić członkowi wglądu do umów zawieranych z osobami trzecimi, jeżeli naruszałoby to prawa tych osób lub jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że członek wykorzysta pozyskane informacje w celach sprzecznych z interesem spółdzielni i przez to wyrządzi jej znaczną szkodę.

Odmowa powinna być wyrażona na piśmie. Członek, któremu odmówiono wglądu do umów zawieranych przez spółdzielnie z osobami trzecimi, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie spółdzielni do udostępnienia tych umów. Wniosek należy złożyć w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia członkowi pisemnej odmowy.

A kiedy rada nadzorcza spółdzielni musi się członkom wytłumaczyć ze swoich decyzji? Czy na jej posiedzenie może przyjść grupa mieszkańców z pytaniami i prośbą o ujawnienie dokumentów z posiedzeń, informacji, kto jak głosował w kluczowych sprawach – np. dotyczących wydatków na remonty, wyboru konkretnych ofert wykonawców?

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, po co w spółdzielni jest rada nadzorcza. Rada nadzorcza zgodnie z prawem spółdzielczym kontroluje i nadzoruje działalność spółdzielni między innymi poprzez badanie okresowych sprawozdań oraz sprawozdań finansowych, dokonywanie ocen wykonania przez spółdzielnię jej zadań oraz rozpatruje skargi na działalność zarządu.

W statucie można nadać radzie nadzorczej jeszcze inne uprawnienia, w tym wyboru zarządu i odwołania jego członków. Zatem rada nadzorcza jest powołana głównie do kontroli poczynań spółdzielni, a ze swoich działań tłumaczy się walnemu zgromadzeniu. Składa mu sprawozdania zawierające w szczególności wyniki kontroli i ocenę sprawozdań finansowych.

Co zatem mogą mieszkańcy?

Jedynym organem w pracach, którego mieszkańcy mają prawo brać udział na podstawie prawa spółdzielczego, jest walne zgromadzenie. Co innego wynikać może tylko z regulaminów funkcjonowania tych organów lub bezpośrednio ze statutu. Natomiast tak jak powiedziałem: członkowie mają prawo dostępu do dokumentów w tym kopii uchwał i protokołów obrad także rady nadzorczej spółdzielni.

Jednak prawa tego nie realizuje się poprzez gremialne nachodzenie organów spółdzielni podczas ich posiedzeń z żądaniami, ale najczęściej na podstawie pisemnego wniosku o udostępnienie konkretnych dokumentów. O ile bowiem członek spółdzielni może dostać statut, zaglądając do budynku spółdzielni, o tyle inne dokumenty nie są w spółdzielni dostępne od ręki. Potrzebne jest ich odszukanie i przygotowanie kopii.

Jaka jest procedura odwołania zarządu spółdzielni, czy jego poszczególnych członków, kiedy kilka miesięcy wcześniej ten sam zarząd uzyskał absolutorium?

Członków zarządu wybiera i odwołuje rada nadzorcza lub walne zgromadzenie. Kompetencje w tym zakresie określa statut spółdzielni. Jeżeli prawo do odwołania zarządu ma walne zgromadzenie, to musi podjąć uchwałę. Może ją przyjąć na corocznym walnym zebraniu lub na zebraniu zwołanym w tym celu.

Jak zwołać takie zebranie?

Spółdzielcy muszą zwrócić się do zarządu z wnioskiem, pod którym podpisze się co najmniej jedna dziesiąta członków spółdzielni. Chyba że w statucie uprawnienie to zastrzeżono dla większej liczby członków.

Zarząd powinien zorganizować zebranie w ciągu sześciu tygodni od dnia wniesienia wniosku. Jeżeli to nie nastąpi, zwołuje je rada nadzorcza, związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, lub Krajowa Rada Spółdzielcza na koszt spółdzielni. Uchwały podejmowane są zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy uprawnionych do głosowania.

Inne rozwiązanie w tym zakresie może zastrzegać statut. Natomiast absolutorium ma tylko takie znaczenie, że w przypadku gdyby go nie udzielono, walne zgromadzenie może na tym samym posiedzeniu odwołać tych członków zarządu, którym nie udzieliło absolutorium, i uchwałę tę można podjąć poza porządkiem obrad.

A jak odwołać radę nadzorczą spółdzielni, gdy straciła zaufanie części członków?

Przed upływem kadencji członek rady może być odwołany większością 2/3 głosów przez organ, który go wybrał. Jeżeli więc powołanie rady nadzorczej należy do kompetencji walnego zgromadzenia, spółdzielcy – tak jak w przypadku odwołania zarządu – składają do zarządu wniosek o zwołanie zgromadzenia w celu odwołania rady lub poszczególnych jej członków.

Aby zgromadzenie zwołać, spółdzielcy muszą się zwrócić do zarządu z wnioskiem, pod którym musi się podpisać co najmniej 1/10 członków spółdzielni, chyba że w statucie uprawnienie to zastrzeżono dla większej liczby członków. Zarząd powinien zorganizować zebrania w ciągu sześciu tygodni od dnia wniesienia wniosku. Jeżeli to nie nastąpi, zwołuje je rada nadzorcza, związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, lub Krajowa Rada Spółdzielcza na koszt spółdzielni.

Jak często i w jaki sposób informacje o decyzjach istotnych dla spółdzielców powinny być im przekazywane?

To zainteresowani członkowie spółdzielni powinni wykazać inicjatywę w celu uzyskania informacji o interesujących ich działaniach organów spółdzielni. W praktyce w przypadku biernej postawy członek będzie wiedział niewiele więcej niż to jakie opłaty ma wnosić do spółdzielni, kiedy odbędzie się walne zgromadzenie i jakie uchwały mają być na nim podejmowane.

CV

Paweł Puch

, prawnik specjalizujący się w problematyce nieruchomości. Współpracownik portalu internetowego rynku nieruchomości Oferty.net. Autor licznych artykułów, opracowań i opinii prawnych. Ma w swoim dorobku także kilka pozycji książkowych. Od wielu lat doradza wspólnotom i spółdzielniom mieszkaniowym oraz pośrednikom w obrocie nieruchomościami i zarządcom nieruchomości.

Warto wiedzieć

Co mają zrobić mieszkańcy w przypadku niegospodarności władz spółdzielni?

- Jeżeli członek spółdzielni mieszkaniowej – np. korzystając z uprawnień wglądu do dokumentów – ustali, że w spółdzielni doszło do niegospodarności, powinien o fakcie popełnienia przestępstwa zawiadomić prokuraturę.