Wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją art. 8 pkt 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w zakresie, w jakim przepis ten upoważnia spółdzielnię mieszkaniową do uregulowania w statucie zasad rozliczenia z tytułu zwrotu wkładu mieszkaniowego, będącego ekwiwalentem spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu złożył Rzecznik Praw Obywatelskich.
Prof. Irena Lipowicz wskazuje, że statut spółdzielni mieszkaniowej jest aktem, który z zasady może regulować tylko stosunki pomiędzy spółdzielnią a jej członkami. Postanowienia statutu, które określają zasady waloryzacji kwot z tytułu wkładów mieszkaniowych zwracanych osobom uprawnionym, powinny zatem dotyczyć jedynie członków spółdzielni. Tymczasem, ze względu na brak w tym zakresie przepisów ustawowych, statuty spółdzielni mieszkaniowych kształtują również zasady rozliczeń wkładów mieszkaniowych z osobami uprawnionymi, które nie są członkami spółdzielni. - Prowadzi to do arbitralnego unormowania sytuacji prawnej osób, które nie będąc członkami spółdzielni nie mają żadnego wpływu na treść uchwalonego statutu ani nie mogą zakwestionować jego postanowień na drodze sądowej – uważa prof. Lipowicz, i dodaje, iż takie rozwiązanie narusza zasady: demokratycznego państwa prawnego oraz poprawnej legislacji.
Zdaniem RPO regulacja ta godzi również w zasadę sprawiedliwości społecznej, ponieważ postanowienia statutów spółdzielni nie będących źródłem powszechnie obowiązującego prawa, w zakresie wysokości wkładu mieszkaniowego, są niekorzystne z perspektywy osób uprawnionych, określonych w art. 14 i 15 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.
Roszczenie o zwrot wkładu mieszkaniowego ma charakter majątkowy, gdyż dotyczy określonej kwoty pieniężnej. - W kwestionowanym przepisie ustawodawca nie wywiązał się z obowiązku stanowienia prawa w sposób gwarantujący należytą ochronę temu prawu majątkowemu, co narusza konstytucję - podkreśla Rzecznik.
