Totalna wojna plemników

Rywalizacja nasienia to zjawisko powszechne w przyrodzie. To dlatego tak wiele gatunków zwierząt ceni sobie poligamię — dowodzą kanadyjscy naukowcy

Aktualizacja: 20.01.2009 15:03 Publikacja: 20.01.2009 14:08

Totalna wojna plemników

Foto: commons.wikimedia.org

Nasienie ewoluuje znacznie szybciej, kiedy musi konkurować z plemnikami rywali. Dowiodło tego wielu naukowców, a popularność tej teorii przypieczętował bestseller Robina Bakera „Wojny plemników”, który przeniósł tę hipotezę na ludzi. Do tej pory naukowcy z całą pewnością wiedzieli, że plemniki szympansów, poligamicznych małp naczelnych, poruszają się znacznie szybciej niż monogamicznych goryli. Teraz okazało się, że wojny plemników toczą się u wielu najrozmaitszych gatunków zwierząt, które tym sposobem poprawiają jakość genów swojego potomstwa.

[srodtytul]Wojna kochanka z mężem [/srodtytul]

Teoria jest wręcz prymitywna w swojej prostocie. Chodzi o to, że samica dopuszcza do siebie wielu partnerów, aby ich nasienie mogło ze sobą konkurować w jej narządach rodnych. Wygrywa najszybszy i najsilniejszy, a więc najlepszy pod względem genetycznym plemnik. Ta hipoteza według wielu naukowców tłumaczy również mechanizm zdrady wśród ludzi. Biorąc kochanka młodszego od stałego partnera, kobiety nie tylko powtarzają znany od wieków melodramatyczny scenariusz, ale i spełniają biologiczną powinność przekazania potomstwu jak najlepszych genów. Pozwalając nasieniu kochanka i męża rywalizować ze sobą, doprowadzają do bezpośredniego starcia materiału genetycznego.

[srodtytul]Superman wśród ryb [/srodtytul]

Teraz naukowcy pod kierownictwem Sigala Balshine'a z McMaster University w Kanadzie odkryli podobny mechanizm w zachowaniu ryb z jeziora Tanganika w Tanzanii. Pod lupę wzięli 29 gatunków z rodziny ryb pielęgnicowatych, wewnątrz której pojawia się pełne spektrum zachowań seksualnych: od monogamii do żeńskiej odmiany poligamii, zwanej poligynią. Naukowcy na tej podstawie stworzyli ranking ruchliwości nasienia. Okazało się, że im silniejsza jest rywalizacja między plemnikami, tym stają się one szybsze, większe i liczniejsze. Badanie wykazało na przykład, że nasienie ryb monogamicznych pokonuje zaledwie 50 mikronów na sekundę.

- Im wyżej był dany gatunek w naszym rankingu poligamii, tym miał bardziej konkurencyjne nasienie. Na samym szczycie skali znalazł się najbardziej rozwiązły gatunek ryb „supermenów”, wytwarzających plemniki niemal dwukrotnie szybsze, większe, liczniejsze i dłużej żyjące niż sperma ryb monogamicznych — mówi biorący udział w badaniach dr John Fitzpatrick z University of Western Australia w Perth.

[srodtytul]Wyścig zbrojeń[/srodtytul]

Naukowcom po raz pierwszy udało się zaobserwować, iż kilka cech, takich jak szybkość poruszania się czy rozmiar plemników, może ewoluować jednocześnie tylko dlatego, że istnieje zagrożenie ze strony nasienia rywali. Co więcej, ewolucja badanych ryb przebiegała w tym właśnie kierunku: od dawniej żyjących słabiej uposażonych ryb w stronę dzisiejszych uzbrojonych po zęby supersamców. Nie ma jednak nic za darmo, a więc i taki wyścig zbrojeń ma swoje słabe strony. Badacze przypuszczają, że ryby produkujące lepsze jakościowo nasienie mniej energii wkładają np. w produkcję mięśni. A to może je uczynić łatwiejszym łupem dla drapieżników.

Nasienie ewoluuje znacznie szybciej, kiedy musi konkurować z plemnikami rywali. Dowiodło tego wielu naukowców, a popularność tej teorii przypieczętował bestseller Robina Bakera „Wojny plemników”, który przeniósł tę hipotezę na ludzi. Do tej pory naukowcy z całą pewnością wiedzieli, że plemniki szympansów, poligamicznych małp naczelnych, poruszają się znacznie szybciej niż monogamicznych goryli. Teraz okazało się, że wojny plemników toczą się u wielu najrozmaitszych gatunków zwierząt, które tym sposobem poprawiają jakość genów swojego potomstwa.

Pozostało jeszcze 83% artykułu
Nauka
Sprawdzian z góralskiego. Czy da się jeszcze ocalić mowę Podhala?
Nauka
Szympansom bliżej do zachowań ludzi, niż nam się wydawało. Nowe wyniki badań
Materiał Partnera
Jak postrzegamy UE? Co myślimy w zależności od mediów, z których korzystamy?
Nauka
Tajny rosyjski satelita „nie jest już operacyjny”. Wywoływał spore obawy
Materiał Promocyjny
Tech trendy to zmiana rynku pracy
Nauka
Dlaczego superwulkan Yellowstone nie wybucha? Naukowcy odkryli cenną wskazówkę
Materiał Partnera
Polska ma ogromny potencjał jeśli chodzi o samochody elektryczne