Większość ludzkich emocji ujmowana była dotąd w sześć głównych kategorii: szczęście, smutek, gniew, zaskoczenie, strach i obrzydzenie. Paul Ekman, uznawany za światowy autorytet w dziedzinie ekspresji emocji, prowadził wieloletnie badania międzykulturowe i to na podstawie jego obserwacji skategoryzowano emocje podstawowe. Wszystkie pozostałe ekspresje twarzy uważane były dotąd za pochodne tych sześciu grup. Ekman zauważył, że wśród kultur prymitywnych zaskoczenie i strach wyrażane były tą samą mimiką. Z tego wynika, że rozszerzanie się emocji podstawowych jest spowodowane ewolucją komunikacji.
Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley postanowili podejść do ekspresji afektu nieco inaczej. Analizie poddano 853 osoby. Eksperyment polegał na oglądaniu losowego niemego filmu wideo, jednego z 2185 klipów. Każdy z nich przedstawiał obraz mogący wywoływać emocje: narodziny, ślub, cierpienie, śmierć, seks, piękno, katastrofę naturalną, zwierzęta, pokazy kaskaderskie lub ludzkie wpadki i niezręczności. Po obejrzeniu filmu uczestnicy wypełniali ankietę.
– Odkryliśmy, że 27 różnych emocji, a nie tylko sześć, było konieczne do opisania reakcji na film – mówi psycholog, prof. Dacher Keltner z UC Berkeley. – W przeciwieństwie do przekonania, że ??każdy stan jest samodzielną wyspą, badania wykazały, że przejścia między emocjami są pewnym gradientem, np. między podziwem i spokojem, strachem i smutkiem, rozrywką i uwielbieniem.
Odpowiedzi uczestników odzwierciedlały bogatą i zróżnicowaną gamę stanów emocjonalnych: podziw, uwielbienie, zachwyt, rozbawienie, złość, lęk, grozę, zakłopotanie, znudzenie, spokój, zmieszanie, pogardę, pragnienie, rozczarowanie, obrzydzenie, empatyczne cierpienie, oczarowanie, zazdrość, podekscytowanie, strach, poczucie winy, przerażenie, zainteresowanie, radość, nostalgię, dumę, ulgę, rozrzewnienie, smutek, satysfakcję, pożądanie, zaskoczenie, triumf i inne.
Badacze stwierdzili, że uczestnicy przejawiali zgodne reakcje, a ponad połowa z nich zgłosiła taką samą kategorię emocji do każdego filmu. Ogólnie wyniki pokazują, że badani podzielili te same lub podobne reakcje emocjonalne na każdy z filmów, dostarczając wiele danych, które umożliwiły naukowcom identyfikację 27 różnych kategorii emocji.
Poprzez modelowanie statystyczne i techniki wizualizacji, naukowcy skatalogowali reakcje na każdy film wideo i stworzyli semantyczny atlas ludzkich emocji. Skonstruowali mapę, na której każda z 27 kategorii emocji odpowiada określonemu kolorowi.
– Chcemy rzucić światło na pełną paletę emocji, która opisuje nasz wewnętrzny świat – powiedział Alan Cowen, członek zespołu Keltnera. Twierdzi on również, że nasze doświadczenia emocjonalne są o wiele bogatsze i bardziej zróżnicowane, niż dotychczas sądzono.
– Nie posługujemy się szablonami emocji, ponieważ wszystko jest ze sobą połączone – dodaje psycholog. – Mamy nadzieję, że nasze odkrycia pomogą lepiej zrozumieć stan emocjonalny, który leży u podstaw nastroju, aktywności mózgu i ekspresji sygnałów. Być może dzięki temu uda się poprawić jakość terapii psychiatrycznych i lepiej odpowiadać na ludzkie potrzeby.
