Ożywieni wielkim chłodem

"Nikt nie jest martwy, dopóki nie jest ogrzany i martwy" – głosi jedna z zasad ratowania wychłodzonych ludzi. Lekarze wiedzą, że zdarzają się przypadki ocalenia życia osobie, która przez długi czas nie oddychała i nie biło jej serce – pod warunkiem że przebywała w niskiej temperaturze. Ten fenomen, powtarzany w kontrolowanych warunkach, przydałby się do ratowania ofiar wypadków.

[srodtytul]Bez tlenu zasypiają[/srodtytul]

Oczywiście podobnych doświadczeń nie można prowadzić z udziałem ludzi. Dlatego naukowcy eksperymentują z prostszymi organizmami. Takie testy prowadzi dr Mark Roth z Fred Hutchinson Cancer Research Center – na nicieniach i drożdżach. Wyniki jego najnowszych badań, które wkrótce opublikuje "Molecular Biology of the Cell", wskazują, że kluczem do wydłużenia życia w niskiej temperaturze jest ograniczenie dostępu do tlenu. Inaczej mówiąc – jeżeli najpierw organizm poddusić, a później zamrozić, to w bezpieczny i kontrolowany sposób zapadnie on w sen zimowy. Podanie tlenu i podniesienie temperatury przywróci mu pełnię życia.

Testy pokazały, że zarówno drożdże, jak i nicienie w niskiej temperaturze (nieco powyżej 0 st. C) szybko giną. Jeżeli jednak najpierw pozbawi się je tlenu, a następnie wychłodzi, prawie zawsze udaje się przywrócić ich pełne funkcje życiowe. Taką 24-godzinną sesję zimna przeżyły dwie trzecie droższy i 97 proc. nicieni.

– Dzięki doświadczeniom na drożdżach i nicieniach dowiedzieliśmy się, że można w ten sposób wydłużyć okres przydatności organów znajdujących się już poza ciałem dawcy – tłumaczy Roth.

Z technikami sztucznej hibernacji zespół dr. Rotha eksperymentuje od wielu lat. W 2005 roku udało mu się znacznie spowolnić funkcje życiowe myszy, zmuszając ją do wdychania... siarkowodoru. U zwierzątka zaobserwowano spowolnienie akcji serca i oddechu, prawie całkowite zahamowanie metabolizmu. Spadła temperatura ciała. W takim stanie laboratoryjna mysz przetrwała około sześciu godzin. Później podano jej do oddychania zwykłe powietrze i wybudziła się – całkowicie sprawna.

W przyrodzie hibernacja (sen zimowy) to nic niezwykłego. Przystosowane do niej są m.in. płazy oraz niektóre ssaki. Ale w tym przypadku naukowcom udało się uśpić w ten sposób zwierzę, które samo, naturalnie, nie posiada takiej zdolności. Zdaniem Rotha umiejętność hibernacji mają wszystkie ssaki, również ludzie, a dzięki jego badaniom udało się ją po prostu uaktywnić. Podanie siarkowodoru miało podziałać jak potencjometr stopniowo wygaszający żarówkę.

[srodtytul]Cudownie ocalony[/srodtytul]

Inspiracją dla badań amerykańskich naukowców są liczne i dobrze udokumentowane przypadki zapadnięcia ludzi w stan podobny do hibernacji. Najsłynniejszym jest sprawa Japończyka Mitsutaki Uchikoshiego z 2006 roku. Podczas wycieczki w góry zaginął na całe 24 dni. Gdy go odnaleziono, nie miał pulsu, a temperatura jego ciała spadła do 22 st. C. Jak przyznał, ostatnią rzeczą, jaką pamięta, było położenie się na stoku.

– Wpadł w hipotermię (wychłodzenie), która jest dość podobna do hibernacji. Wszystkie funkcje jego mózgu były chronione i wyzdrowiał w 100 proc. – podkreśla dr Shinichi Sato, który przypadek swojego pacjenta nazwał rewolucyjnym.

W 2001 roku udało się zaś uratować życie 13-miesięcznej Kanadyjce Eriki Nordby, która wydostała się na dwór przy temperaturze poniżej zera. Gdy znalazła ją matka, była sztywna z zimna. Nie biło serce, nie oddychała, a jej ciało miało temperaturę 16 st. C. Gdy lekarze przystąpili do reanimacji, przebudziła się.