Podróż z Janem Pawłem II i prymasem Wyszyńskim

Główna ekspozycja Muzeum znajduje się w pierścieniu okalającym kopułę Świątyni Opatrzności Bożej na wysokości 26 metrów i zajmuje około 2000 metrów kwadratowych.

Splatają się na niej wątki biograficzne i historyczne. Ta wielka multimedialna wystawa to właściwie podróż z Janem Pawłem II i Stefanem Wyszyńskim przez 104 lata naszej historii; od urodzin prymasa w 1901 roku do śmierci Jana Pawła II w 2005. Obaj patroni muzeum są głównymi narratorami tej opowieści; ich wystąpienia i głosy przypominają dokumentalne filmy i nagrania, a dopełniają inne archiwalia i pamiątki.

Żywe słowa

Pełna nazwa nowej instytucji brzmi: Mt 5,14 Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego. Pierwszy jej człon odnosi się do fragmentu z Ewangelii według świętego Mateusza: „Wy jesteście światłem świata. Nie może się ukryć miasto położone na górze”.

- W pewnym bardzo głębokim sensie powołanie Jana Pawła II na Piotra naszych czasów jest głęboko zakorzenione w polskości, on się jej nigdy nie wstydził, promował ją. Ale także zakorzenione jest w osobie kardynała Stefana Wyszyńskiego – mówił kardynał Kazimierz Nycz, metropolita warszawski podczas wczorajszej konferencji prasowej w muzeum, poświęconej 100. rocznicy urodzin Karola

- Ich drogi krzyżowały się przez kilkadziesiąt lat – dodawał. - I także się skrzyżują w tym muzeum, w tej narracji, która będzie następne pokolenia uczyła tego, czego oni chcieli nas nauczyć. – Często mówi się, że żyjemy w „epoce po słowie”, że słowo się kończy i zaczyna inny nowoczesny model narracji. Ale czym byłyby wszystkie te znaki i symbole tutaj użyte, gdyby nie żywe słowa Jana Pawła II i Stefana Wyszyńskiego. To one niosą tę wielką narrację, która nam obaj zostawiają.

Z kolei Marcin Adamczewski, dyrektor Muzeum Mt 5,14, podkreślał, że wystawa jest dziełem zespołowej pracy 30 osób, m.in. Piotra Dmitrowicz, wicedyrektora muzeum, Grzegorza Polaka i Ewy Czaczkowskiej.

Ekspozycja dzieli się na 11 stref: Podróż, Dom, Kraków, Będziesz miłował, Dialog?, Mamo!, Zło dobrem zwyciężaj, Pokój łez, Pontifex – Budowniczy Mostów, Miastu i Światu, Dekalog.

Działa bardzo silnie na emocje, przywołując zwrotne momenty naszej burzliwej historii: czas zaborów, odzyskania niepodległości, drugiej wojny światowej, stalinizmu, PRL-u , wydarzeń 1956, 1968, 1970, 1980 i Solidarności, stanu wojennego i odzyskania wolności. Są o odwołania do zbiorowej pamięci, ale i bardzo osobistych wspomnień bohaterów. Na przykład refleksji Karola Wojtyły na temat jego wojennych doświadczeń: „Przecież każdego dnia mogłem zostać wzięty z ulicy, z kamieniołomu, czy fabryki i wywieziony do obozu. Nieraz nawet zapytywałem samego siebie: tylu moich rówieśników ginęło, a dlaczego nie ja? Dziś wiem, że nie był to przypadek.”

Albo w słowach prymasa Stefana Wyszyńskiego, podsumowujących okres jego internowania w latach 1953-56: „Uważam sobie za łaskę, że mogłem dać świadectwo Prawdzie, jako więzień polityczny przez trzyletnie więzienie, i że uchroniłem się przed nienawiścią do moich Rodaków sprawujących władzę w Państwie. Świadom wyrządzonych mi krzywd, przebaczam im z serca wszystkie oszczerstwa, którymi mnie zaszczycali.”

Siła obrazów

Wielkoekranowe projekcje pozwalają ponownie przeżyć poruszające wydarzenia, jak pamiętne Habemus Papam w 1978, ogłaszające wybór Karola Wojtyły na papieża, czy pierwszą pielgrzymka Jana Pawła II do komunistycznego kraju w czerwcu 1979 roku.

Dramaturgie potęguje zderzenie dwóch ekranowych projekcji w strefie „Dialog?”, konfrontujących tę samą rzeczywistość z dwóch perspektyw: propagandowych przemówień Władysława Gomułki i chrześcijańskiego przesłania Stefana Wyszyńskiego. A także film, odtwarzający zamach na Jana Pawła II na pl. Św. Piotra w Rzymie w 1981 roku.

Ekspozycję dopełnia sztuka współczesna, m.in. malarstwo Aldony Mickiewicz, Piotra Młodożeńca, instalacja „Będziesz miłował” Jerzego Kaliny z lasem „kolumn”, czyli pni drzew kołyszących się nad pozostałościami rzymskich kolumn. A w finale wspaniały cykl obrazów Stefana Gierowskiego „Dekalog” – na pozór abstrakcyjnych, a przecież otwierających przestrzeń duchowych doświadczeń i skłaniających do przewartościowania życiowych wyborów.

Mocnym scenograficznym rozwiązaniem jest także przełamana potężna łódź, nawiązująca do Łodzi Piotrowej, a zarazem symbolizująca tragiczne wydarzenia 1981 roku – śmierć prymasa Stefana Wyszyńskiego i zamach na Jana Pawła II.

Urodziny Jana Pawła II

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotr Gliński przypomina, że otwarcie Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego jest jednym z najważniejszych punktów programu jubileuszu urodzin Jana Pawła II.

Pod patronatem MKiDN cztery warszawskie instytucje kultury: Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, Muzeum Narodowe oraz Zamek Królewski szykują warszawski program obchodów. Zamek Królewski we współpracy z Muzeum Watykańskim 18 maja otworzy wystawę „Skarby Watykanu”, a od 19 czerwca Muzeum Literatury zaprasza na ekspozycję „Karol Wojtyła. Poeta”. Podczas Nocy Muzeów na dziedzińcu Muzeum Narodowego powstanie instalacja Jerzego Kaliny pt. „Wypłyń na głębię”

Muzeum Mt 5,14 włączy się w obchody organizując także1 czerwca koncert w Świątyni Opatrzności Bożej pt. „Jan Paweł II patron Europy", na którym wystąpi orkiestra symfoniczna Filarmonica della Scala z towarzyszeniem chóru Filharmonii Narodowej.

Natomiast Muzeum Narodowe w Krakowie przygotowuje wystawę fotografii Adama Bujaka, przedstawiającą Jana Pawła II.