Hormonami w uderzenia gorąca

Rz: W 2002 roku, kiedy wyniki badań Women’s Health Initiative (WHI) dotyczących hormonalnej terapii zastępczej wykazały, że kobiety stosujące tego typu terapię częściej zapadają na raka sutka i zakrzepicę, prawie dwie trzecie kobiet zaniechało leczenia.

dr n. med. Ewa Kuś:

Większość z nich zrobiła to, niestety, bez konsultacji z lekarzem ginekologiem. Ostatnie analizy danych z badań WHI wskazują, że chociaż istnieją skutki uboczne terapii hormonalnej, mogą one być ograniczone m.in. dzięki stosowaniu przez pacjentki minimalnych dawek, podawaniu leku inną drogą niż doustna oraz rozpoczęciu terapii przez kobiety młodsze, w okresie okołomenopauzalnym, u których pojawiły się już pewne objawy menopauzy. Trzeba też dodać, że w wielu przypadkach stwierdza się nie tylko poprawę samopoczucia kobiety, ale także określone korzyści zdrowotne, na przykład opóźnienie występowania objawów osteoporozy, choroby Alzheimera lub zmniejszenie częstości występowania guzów jajnika.

Czy hormonalna terapia jest bezpieczna dla zdrowia kobiety?

Tak. Ale może czasami wywoływać jakieś objawy uboczne lub niegroźne powikłania.

Jakie są wskazania do jej stosowania?

Jeśli kobieta cierpi na dolegliwości wynikające z postępują-cych zmian zanikowych w układzie moczowo-płciowym, takich jak suchość pochwy, dyskomfort przy współżyciu, częstomocz czy parcia naglące, lub ma objawy przedwczesnej menopauzy, powinna skonsultować się z lekarzem, który dobierze odpowiednie leki.Leczenie okresu przekwitania powinno być dostosowane indywidualnie do każdej kobiety z uwzględnieniem jej wieku, innych chorób, drogi podawania leków, ich rodzaju oraz dawek.

Jakie objawy łagodzi hormonalna terapia zastępcza? Jak długo trzeba ją stosować?

Łagodzi lub zwalcza całkowicie pocenie się, uderzenia gorąca. Poza tym wpływa korzystnie na leczenie innych objawów menopauzalnych, takich jak zaburzenia snu, nerwowość, drażliwość, ogólne zmęczenie czy kołatanie serca. Innymi objawami przekwitania wymienianymi przez kobiety są stany depresyjne, suchość oraz zmniejszenie elastyczności skóry, wysiłkowe nietrzymanie moczu. Również w tych przypadkach terapia hormonalna najczęściej powoduje ustąpienie tych objawów. Długość terapii nie przekracza zwykle pięciu lat.

W jakim wieku najlepiej zacząć terapię i czy jest ona polecana każdej kobiecie?

Obecnie uważa się, że terapia jest właściwa i korzystna dla kobiet w okresie, w którym występuje menopauza, a nawet nieco wcześniej. Może też być rozpoczęta we wczesnym okresie pomenopauzalnym. Leczenie zaczyna się od najmniejszych dawek hormonów. Oprócz tego zalecana jest zmiana trybu życia, zwiększenie aktywności fizycznej, zmiana diety oraz zwalczenie nadwagi i otyłości.

Jakie badania należy wykonać przed rozpoczęciem terapii?

Każda pacjentka przed rozpoczęciem terapii hormonalnej powinna zgłosić się do ginekologa, który przeprowadzi szczegółowy wywiad ogólny i rodzinny, aby wykluczyć przeciwwskazania do wdrożenia leczenia hormonami. Następnie, po wykonaniu badania ogólnego z pomiarem ciśnienia tętniczego krwi, każda kobieta powinna mieć wykonane badanie cytologiczne. U kobiet z zachowanym narządem płciowym należy również wykonać badanie ultrasonograficzne. Przed rozpoczęciem terapii warto również poddać się badaniu mammograficznemu, najlepiej uzupełnionemu ultrasonografią sutków.

Dlaczego?

Jest to szczególnie ważne ze względu na to, że rak sutka staje się najczęstszym nowotworem u kobiet oraz że hormonalna terapia okresu klimakterium nieznacznie, zwiększa ryzyko rozwoju tego nowotworu. Kobiety zagrożone osteoporozą powinny wykonać ocenę gęstości kości. Przed wprowadzeniem w życie terapii dobrze jest ocenić stężenie glukozy oraz cholesterolu we krwi, a w przypadku jego podwyższenia – zbadać profil lipidów. Lekarz musi być pewny, że zgłaszane dolegliwości są rzeczywiście związane z menopauzą, a nie są skutkiem choroby, która nie została rozpoznana.

Czy kobieta decydująca się na rozpoczęcie terapii zastępczej powinna się poddać badaniom hormonalnym?

Nie ma konieczności rutynowej oceny stężenia hormonów czy przeprowadzania diagnostyki histopatologicznej błony śluzowej macicy przed rozpoczęciem podawania hormonów w okresie po menopauzie. Interesuje nas z pewnością, w jaki sposób hormon działa na tkanki, i możemy to zobaczyć, oceniając w USG błonę śluzową jamy macicy – widzimy doskonale jej grubość i strukturę, możemy ten obraz porównać z uzyskanym podczas wcześniejszych badań. Oznaczenie stężenia hormonów jest zalecane przed podaniem leków, u pacjentek jeszcze miesiączkujących lub w grupie kobiet z wcześniejszymi schorzeniami endokrynologicznymi. W czasie terapii bywa przydatne wykonywanie badań oceniających wydolność wątroby oraz żylnych naczyń głębokich kończyn dolnych.