Mamy epidemię astmy

[b]Rz: Jak dużo ludzi w Polsce cierpi na astmę oskrzelową?[/b]

[b]Krzysztof Byśkiniewicz:[/b] Chorych wciąż przybywa, obecnie mamy do czynienia z prawdziwą epidemią choroby. Szacuje się, że w ciągu najbliższych 15 lat liczba chorujących na astmę wzrośnie z obecnych 300 mln o kolejne 100 mln. Na podstawie wyników przeprowadzonego kilka lat temu w Polsce badania epidemiologicznego stwierdzono, że choruje ok. 5,4 proc. dorosłych i 8,6 proc. dzieci.

[b]Jakie są przyczyny choroby? Kto jest szczególnie narażony na zachorowanie?[/b]

Astma rozwija się wskutek nakładania się na siebie czynników genetycznych (wrodzonych, predysponujących do choroby) oraz czynników środowiskowych (wyzwalających pojawienie się objawów choroby). Do środowiskowych czynników ryzyka zachorowania na astmę należą m.in.: alergeny, zanieczyszczenie środowiska, dym tytoniowy, zakażenia układu oddechowego, zakażenia pasożytnicze, dieta i leki, otyłość. Astmę powodują także alergeny wziewne, szczególnie kurz domowy, pyłki roślin, antygeny naskórka zwierząt, pleśnie. Również niektóre pokarmy mogą powodować napady duszności, m.in. owoce morza i orzechy. Na zachorowanie narażeni są ci, u których w rodzinie występuje astma bądź alergia. Do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia astmy należą nadwaga i otyłość. W ostatnich latach notuje się dynamiczny wzrost zapadalności na astmę zawodową, a więc spowodowaną niekorzystnym wpływem na organizm substancji spotykanych w miejscu pracy. Do tej pory poznano kilkaset substancji odpowiedzialnych za rozwój astmy. Najczęściej do rozwoju astmy zawodowej dochodzi u pracowników przemysłu chemicznego (chorują m.in. lakiernicy mający kontakt z lakierami i farbami w sprayu) i spożywczego (piekarze, młynarze).

[b]Astma jest chorobą przewlekłą, charakteryzuje się nawracającymi napadami duszności i świstów. Jakie inne objawy mogą świadczyć o chorobie?[/b]

Duszności i świsty mogą pojawiać się kilka razy dziennie lub kilka razy w tygodniu. U niektórych mogą się nasilać w czasie wysiłku fizycznego lub w nocy. Stopień ciężkości i częstotliwość napadów duszności są inne u różnych chorych. Czasem wystąpienie choroby może poprzedzać alergiczny nieżyt nosa, czyli tzw. katar sienny, i alergiczne zapalenie skóry. Chorzy skarżą się również na ucisk w klatce piersiowej, krótki oddech, kaszel, okresowo głośny oddech i słyszalne świsty wydechowe. Nie zawsze podczas osłuchiwania układu oddechowego lekarz słyszy świsty, gdyż – jak wspomniałem – objawy astmy są napadowe. Aby zdiagnozować chorobę, wykonuje się dodatkowo badania spirometryczne, badanie eozynofilii we krwi obwodowej, testy skórne, testy prowokacji oskrzeli. Choroby nie da się całkowicie wyleczyć, ale – stosując się do pewnych zaleceń – można normalnie funkcjonować, pracować, uprawiać sport itp. Wielu znanych sportowców, w tym medalistów olimpijskich, leczy się z powodu astmy. Ważne jest, aby jak najwcześniej ją rozpoznać i rozpocząć terapię.

[b]Jak wygląda życie z astmą?[/b]

Astmatycy powinni unikać niektórych leków, które mogą wywołać ciężki napad choroby. Należą do nich tzw. beta-blokery, czyli leki na nadciśnienie i chorobę wieńcową, a także lekarstwa zawierające kwas acetylosalicylowy oraz jego pochodne (np. aspiryna). Powinno się także wyeliminować wszelkie alergeny z otoczenia, by zmniejszyć nasilenie objawów astmy. Zgodnie z aktualnymi poglądami astma nie powinna w żaden sposób ograniczać aktywności chorego – ani zawodowej, ani socjalnej czy rodzinnej. Pacjenci nie wymagają specjalnej modyfikacji stosowanej diety. Chory z dobrze kontrolowaną chorobą może uprawiać sporty bez żadnych ograniczeń. Nie podlega żadnej dyskusji konieczność zaprzestania palenia tytoniu oraz ograniczenie, w miarę możliwości, narażania się na palenie bierne.

[b]Czy można zapobiec chorobie?[/b]

Co prawda nie ma dowodów na bezpośredni związek między paleniem tytoniu i wzrostem zapadalności na astmę, jednak sugeruje się, że jeśli ciężarna pali bądź w czasie ciąży przebywa w pomieszczeniach, w których jest dym tytoniowy, to u jej dziecka może rozwinąć się choroba. Podkreśla się także korzystny wpływ karmienia piersią na zapobieganie rozwojowi astmy. Stwierdzono, że wyłączne karmienie piersią niemowląt w ciągu pierwszego półrocza życia zmniejsza ryzyko rozwoju astmy u dzieci pochodzących z tzw. alergicznych rodzin w porównaniu z dziećmi karmionymi mlekiem krowim bądź sojowym. Kolejnym ważnym zagadnieniem dotyczącym zapobiegania rozwojowi astmy oskrzelowej jest wpływ antybiotyków na pojawienie się objawów astmy. Otóż wykazano, że częste stosowanie antybiotyków u niemowląt zwiększa ryzyko wystąpienia u nich astmy. Profilaktycznie warto również dbać o dietę. Liczne badania wykazały, że dieta oparta na produktach pełnoziarnistych, rybach, owocach i warzywach może mieć korzystny, redukujący wpływ na zapadalność na choroby alergiczne, w tym astmę oskrzelową.

[b]Coraz więcej dzieci ma alergie. Czy w przyszłości może u nich wystąpić astma?[/b]