Zdrowie się nam opłaca

[b]Rz: Tegoroczny Dzień Serca przebiega pod hasłem „Zdrowe serce lepsza praca”. Będziecie namawiać do zajęcia się sercem samych pracowników czy pracodawców?[/b]

[b]Waldemar Banasiak:[/b] Dotychczasowe próby zwrócenia uwagi potencjalnych pacjentów na stan zdrowia i czynniki ryzyka okazały się nieudane. Spójrzmy na światowe statystyki – choroby serca powodują ponad 17 mln zgonów rocznie. W 80 proc. przypadków można tego uniknąć – przez zaprzestanie palenia tytoniu, zwiększenie aktywności fizycznej, dobranie odpowiedniej diety. W Polsce najbardziej się boimy schorzeń nowotworowych. A na nowotwory umiera 23 proc. ludzi, podczas gdy na choroby serca aż 48 proc. I wiedząc, że to jest największy zabójca, lekceważymy go. Temu towarzyszą mity związane z tym, kto choruje i umiera na serce. Sądzi się, że umierają ludzie na emeryturze. Nic bardziej mylnego. 55 proc. zgonów dotyczy osób w wieku produkcyjnym. Do 2030 roku będzie to 65 proc.

Dane z Polski są porażające – mamy 8,6 mln pacjentów z nadciśnieniem, 16 mln z nadwagą i otyłością, tyle samo z hipercholesterolemią, 2 mln z cukrzycą, 10 mln pali tytoń. To pięć podstawowych czynników ryzyka, które przecież możemy sami kontrolować.

[b]Ale jak to się ma do pracy?[/b]

Tak wielka liczba chorych musi się przełożyć na straty przychodów. Szacuje się, że latach 2005 – 2015 straty te w takich krajach, jak np. Chiny, wyniosą 558 mld dolarów, a w Rosji 303 mld dolarów. Warto sobie uświadomić, że straty związane z niższą wydajnością w pracy kosztują 400 proc. więcej niż leczenie pracownika. Dlatego m.in. Światowa Federacja Serca zwróciła uwagę, że nie warto wywierać presji na pojedynczych pacjentów, tylko na firmy oraz instytucje rządowe. W naszym przypadku oznacza to naciskanie na pracodawców, Ministerstwo Zdrowia i rząd. Mówimy o wielkich środkach. Promocja zachowań prozdrowotnych to spadek liczby zwolnień o 27 proc., kosztów opieki medycznej o 26 proc. i zasiłków pracowniczych o 32 proc. w ciągu trzech i pół roku.

[b]Gdyby miał pan przekonać pracodawcę, że warto zadbać o serce pracownika, jakich argumentów by pan użył?[/b]

Finansowych. Ten argument jest najlepszy, bo zawsze trafi do właściciela czy prezesa firmy. Z opracowań naukowych wynika, że pracodawcy ponoszą wielkie straty z powodu chorób swoich pracowników. Na przykład szacuje się, że w Wielkiej Brytanii w latach 2005 – 2015 będą to straty na poziomie 33 mld dolarów. Jeżeli według tych samych kryteriów spróbować ocenić sytuację w Polsce, to w ciągu dziesięciu lat będzie to ok. 15 mld dolarów.

[b]Powiedzmy, że przekonał pan prezesa do zadbania o zdrowie pracowników. Co powinien zrobić?[/b]

Pierwsza rzecz: krzewić – do upadłego – tych kilka podstawowych zasad zdrowego życia. Aktywność fizyczna, odpowiednia dieta, rzucenie palenia. Po drugie: raz w roku doprowadzić do badań okresowych i wyegzekwować ich wykonanie. To są rzeczy bardzo proste. Mierzy się ciśnienie, obwód w pasie, poziom cholesterolu, glukozy.

Pracodawca powinien również wyegzekwować zakaz palenia papierosów. Proszenie, wskazywanie, przekonywanie to za mało. Są dowody na to, że już w krótkim czasie po wprowadzeniu zakazu palenia w miejscach publicznych spada liczba zawałów. Przecież jeżeli ktoś musi, to i tak będzie palił, ale dlaczego ma przy tym narażać innych?! No i trzeba również przekonać pracowników, że powinni przynajmniej raz dziennie przez 30 minut pospacerować.

[b]Myśli pan, że to wszystko jest możliwe? W warunkach kryzysu, gdy od pracowników wymaga się raczej większego wysiłku, pan proponuje spacery?[/b]

To jest kwestia kształtowania pewnych nawyków. Po powrocie do domu, zamiast położyć się przed telewizorem i przerzucać kanały telewizyjne, lepiej przejść się z żoną na spacer. Nie wiem, czy pan wie, ale w Japonii przerwa na aktywność ruchową jest wymuszana na pracownikach. Muszą się ruszać w godzinach pracy.

Kilka dni temu ukazała się ciekawa praca autorów angielskich wskazująca, że tylko trzy czynniki ryzyka – palenie tytoniu, wysoki poziom cholesterolu i nadciśnienia tętniczego – występujące jednocześnie skracają oczekiwany czas życia o 10 lat. Czyli, mówiąc krótko: będziesz żył zdrowo, będziesz żył dłużej.

[b]Stres towarzyszy nam w życiu zawodowym właściwie codziennie. A jest niedocenianym czynnikiem ryzyka. Jest jakaś recepta na zminimalizowanie stresu w pracy?[/b]

To jest rzeczywiście jeden z elementów podwyższających ryzyko choroby serca. I tu się pojawia kwestia relacji pracodawca – pracownik. Byłoby najlepiej, gdyby w pracy można było budować więzi między ludźmi, a nie wymuszać wykonanie zadań tylko bezwzględnymi poleceniami służbowymi.

[b]A może po prostu mniej pracować? W tej codziennej gonitwie mamy coraz mniej czasu na ćwiczenia fizyczne czy nawet odpowiednią dietę. A tu jeszcze zaleca pan więcej ruchu i dobieranie zdrowej żywności. Tymczasem często trzeba zjeść coś jak najszybciej i wracać do pracy.[/b]

Pan mówi teraz o fastfoodach. Popatrzmy na Stany Zjednoczone. Tam jest koszmarna sytuacja. Każdy, kto tam był i widział otyłych ludzi, wie, o czym mówię. Jako kardiolog mogę doradzać, co zrobić, aby takich rzeczy uniknąć. Najprościej zabronić sprzedaży w szkołach takich pokarmów, które doprowadzają do otyłości dzieci. Jeżeli ktoś poważnie myśli o zdrowiu społecznym, to się zgodzi, że tak powinno być. Brak pozwolenia na sprzedaż tych produktów, zastąpienie ich zdrowymi, w dłuższej perspektywie będzie poprawiało sytuację zdrowotną.