Stefan Kisielewski - kompozytor

Z tej działalności jest wciąż najmniej znany. Małgorzata Gąsiorowska, autorka znakomitej muzycznej biografii Stefana Kisielewskiego, twierdzi, że postanowiła ją napisać, gdy na uroczystości w dziesiątą rocznicę śmierci Kisiela od bardzo ważnej osoby usłyszała zdanie: „Nie miałem pojęcia, że on także komponował".

A przecież muzyka była obecna w całym jego życiu, mimo że po ojcu oraz licznych przodkach i kuzynach powinien raczej zająć się literaturą. A jednak rodzice postanowili go kształcić muzycznie, gdy już w dzieciństwie zafascynowało go „czarne pudło", jak pieszczotliwie nazywał swój ulubiony instrument.

Muzyka towarzyszyła Stefanowi Kisielewskiemu aż do ostatnich chwil, gdy w 1991 roku, trzy dni przed śmiercią, odbyło się na Warszawskiej Jesieni prawykonanie jego pełnego energii, ukończonego właśnie koncertu fortepianowego. On sam leżał wtedy w szpitalu, ale słuchał transmisji przez radio.

Pochłaniało Kisiela tyle spraw, że nie miał czasu, by muzyce poświęcić się całkowicie. Zresztą czekano na jego głos w sprawach ekonomicznych czy politycznych, a nie na kolejną kompozycję. A jednak cały czas coś pisał, także dlatego, że na przykład muzyka filmowa czy teatralna dawała pieniądze, a tych nigdy nie miał za wiele.

Może więc teraz, gdy nie możemy już liczyć (a szkoda!) na udział Kisiela w aktualnych dyskusjach i sporach, przyszedł czas, by wrócić do jego muzyki? Początek został zrobiony, oto ukazała się płyta z większością jego utworów fortepianowych.

Jest ona swoistą wędrówką przez życie Kisiela. Zaczyna się młodzieńczym utworem „Danse vive" z 1939 r. Wcześniejsze spłonęły w czasie Powstania Warszawskiego, ten także, ale wykonawca, dla którego powstał, Lech Miklaszewski, odtworzył go po wojnie z pamięci.

Płytę zamykają zaś „Trzy sceny burzliwe" z 1983 roku. To ostatni utwór na fortepian solo, jaki skomponował. Jest tu klimat czasów, w których kompozycja powstała, finał to niemal marsz żałobny nawiązujący do Chopina. Ale jednocześnie muzyka tchnie siłą, którą można było odnaleźć we wszelkich artystycznych i publicystycznych poczynaniach Kisielewskiego.

Jako kompozytor był niesłychanie konsekwentny. W młodości zachwycił się barbarzyńskim „Świętem wiosny" Strawińskiego oraz pełną gwałtownych rytmów muzyką Prokofiewa i te ideały wcielał w swej twórczości. Zawsze obca mu była liryczna wylewność i impresjonistyczne rozedrganie. Jego nuty prą zdecydowanie do przodu, przykuwając uwagę słuchaczy.

Nie zmieniał się z latami, ale i nie powtarzał się. Interesująco przetwarzał inspiracje barokiem w komponowanych w czasie wojny cyklu preludiów i fug oraz w „Toccacie". A kiedy przy nowej władzy trzeba było obowiązkowo sięgać do „skarbnicy folkloru", robił to inteligentnie, nie ukrywając się za ludowymi rytmami, czego dowodem jest nagrany na płycie „Kaprys wiejski".

Nie flirtował z awangardą, pozostał neoklasykiem, ale jakże pełnym życia. I dlatego jego muzyki nadal świetnie się słucha.

Leopold Tyrmand, przyjaciel Kisielewskiego, napisał kiedyś: „Kisiel, rudy i czerwony na mordzie, jak czasami usiądzie do fortepianu, to lecą mu spod palców takie szybciutkie, przewrotne i chytreńkie tony, że jedni się zaśmiewają, a inni nadziwić się nie mogą, jak on to robi i potrafi".