Łazienki Królewskie świętują 120-lecie wydania „Nocy listopadowej” Wyspiańskiego

29 listopada, w 194 rocznicę powstania listopadowego, otwarta zostanie wystawa „Ikonosfera Wyspiańskiego. Noc listopadowa w Łazienkach Królewskich” w Podchorążówce i w Pałacu na Wyspie.

Publikacja: 26.11.2024 23:06

Plakat wystawy na 120-lecie wydania "Nocy listopadowej" Stanisława Wyspiańskiego

Plakat wystawy na 120-lecie wydania "Nocy listopadowej" Stanisława Wyspiańskiego

Foto: Materiały prasowe

Ekspozycja poświęcona jest inspiracjom artysty oraz dziejom scenicznym tego jednego z najsłynniejszych jego dramatów. Utwór przedstawia zryw niepodległościowy w trakcie pierwszych godzin powstania 1830 roku. Sceny realne przeplatają się w nim z metaforycznymi, inspirowanymi antyczną mitologią, posągami oglądanymi przez Wyspiańskiego w Łazienkach i obrazem symbolisty Arnolda Böcklina.

Stanisław Wyspiański napisał „Noc listopadową” po wizycie w Łazienkach Królewskich na przełomie stycznia i lutego 1898 roku. Klasycystyczna architektura królewskiej rezydencji oraz jej historia silnie wpłynęły na wizję dzieła. Akcja dramatu w przeważającej części rozgrywa się na terenie Łazienek, bo tam w Szkole Podchorążych powstanie wybuchło. Jego bohaterami są zarówno postacie historyczne, jak i ożywające posągi olimpijskich bogów oraz istot z ich otoczenia, jak Satyry czy Eumenidy.

Łazienki jako „teatr ogromny” Wyspiańskiego

Kuratorka Joanna Szumańska wyjaśnia: - Wystawa jest wizualną opowieścią o słynnym dramacie wydanym w 1904 roku i jego dziejach scenicznych. Ukazuje niezwykle sugestywną wizję Łazienek jako „teatru ogromnego”, w którym Wyspiański połączył antyczną historię mitologiczną z historią klęski powstania listopadowego. Bogowie z greckiego Olimpu w wizji dramatopisarza zmartwychwstają, są krwawi, zmysłowi i jak ludzie ponoszą porażki, a łazienkowski Amfiteatr zamiast wyspy szczęśliwej zaczyna coraz bardziej przypominać „Wyspę umarłych” Arnolda Böcklina.

Czytaj więcej

„Darmowy listopad” 2024 w rezydencjach królewskich

Przy tworzeniu postaci Ateny Stanisława Wyspiańskiego inspirowała zarówno łazienkowska rzeźba, jak i najprawdopodobniej plakat z jej wizerunkiem Gustava Klimta z pierwszej wystawy Secesji Wiedeńskiej w 1898 roku. W Łazienkach będziemy mogli zobaczyć ten plakat przywieziony z Museen der Stadt Wien. Grafika „Wyspa umarłych” Maxa Klingera oraz obraz Jacka Malczewskiego pod tym samym - dzieła nawiązujące do obrazu Böcklina, oglądanego przez Wyspiańskiego w Bazylei, będziemy mogli oglądać od stycznia. Wystawa przywołuje również m.in. dramaty muzyczne Richarda Wagnera, które też miały wpływ na wyobraźnię autora „Nocy listopadowej”.

Zaprezentowane dzieje sceniczne „Nocy listopadowej” obejmują lata 1908-2022. Jest to zarówno opowieść o różnorodnych pomysłach na wystawienie sztuk, jak i o jej najważniejszych inscenizacjach w historii polskiego teatru. Dopełnią ją rysunki Stanisława Wyspiańskiego do „Nocy listopadowej” oraz makiety teatralne jego autorstwa. A także fotografie, plakaty i afisze teatralne, kostiumy, rekwizyty, fragmenty dekoracji, dokumenty pracy nad inscenizacjami, szkice wybitnych reżyserów i projekty sławnych scenografów.

Legendarne inscenizacje „Nocy listopadowej”

„Noc listopadową” wystawiono po raz pierwszy w Teatrze Miejskim w Krakowie 28 listopada 1908 w reżyserii Ludwika Solskiego - rok po śmierci Wyspiańskiego , ale zgodnie z jego wcześniejszymi wskazówkami.

Czytaj więcej

„Noc listopadowa” Stanisława Wyspiańskiego w Łazienkach Królewskich

Kuratorki wystawy – Jagoda Hernik Spalińska i Joanna Szumańska szczególny nacisk położyły na powojenne inscenizacje trzech reżyserów. Kazimierza Dejmka w Teatrze Nowym w Łodzi w 1956 roku i w Teatrze Polskim w Warszawie w 1960 roku - ze scenografią Andrzeja Stopki i muzyką Stefana Kisielewskiego. Andrzeja Wajdy w Starym Teatrze w Krakowie w 1974 roku z kostiumami Krystyny Zachwatowicz z muzyką Zygmunta Koniecznego. W tym głośnym spektaklu grali: Jan Nowicki, Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Barbara Bosak, Elżbieta Karkoszka, Zofia Jaroszewska, Anna Dymna, Jerzy Stuhr, Edward Lubaszenko. W 1978 roku spektakl ten zarejestrowano dla TVP na ulicach Warszawy oraz w plenerach i historycznych wnętrzach Łazienek. Zdaniem Jerzego Andrzejewskiego podtekstem tej inscenizacji było przemilczane albo zdeprecjonowane przez władze komunistyczne powstanie warszawskie.

Spektakl „Nocy listopadowej” Jerzego Grzegorzewskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie powstał w 1997 roku ze scenografią Andrzeja Majewskiego i muzyką Stanisława Radwana.

W tej części wystawy zobaczymy, jak były pokazywane Łazienki Królewskie w poszczególnych spektaklach, jakim podlegały metamorfozom i jakie znaczenie symboliczne nadawali im reżyserzy teatralni. Usłyszymy ponadto fragmenty ścieżek muzycznych z wybranych inscenizacji „Nocy listopadowej”.

Wystawa Podchorążówce i w Pałacu na Wyspie jest czynna od 29 listopada do 2 marca 2025. Towarzyszy jej bogaty program wydarzeń dla dorosłych, młodzieży i dzieci: lekcje muzealne, warsztaty artystyczne, seminaria, spacery i wykłady

Ekspozycja poświęcona jest inspiracjom artysty oraz dziejom scenicznym tego jednego z najsłynniejszych jego dramatów. Utwór przedstawia zryw niepodległościowy w trakcie pierwszych godzin powstania 1830 roku. Sceny realne przeplatają się w nim z metaforycznymi, inspirowanymi antyczną mitologią, posągami oglądanymi przez Wyspiańskiego w Łazienkach i obrazem symbolisty Arnolda Böcklina.

Stanisław Wyspiański napisał „Noc listopadową” po wizycie w Łazienkach Królewskich na przełomie stycznia i lutego 1898 roku. Klasycystyczna architektura królewskiej rezydencji oraz jej historia silnie wpłynęły na wizję dzieła. Akcja dramatu w przeważającej części rozgrywa się na terenie Łazienek, bo tam w Szkole Podchorążych powstanie wybuchło. Jego bohaterami są zarówno postacie historyczne, jak i ożywające posągi olimpijskich bogów oraz istot z ich otoczenia, jak Satyry czy Eumenidy.

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kultura
Arcydzieła z muzeum w Kijowie po raz pierwszy w Polsce
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Kultura
Podcast „Komisja Kultury”: Seriale roku, rok seriali
Kultura
Laury dla laureatek Nobla
Kultura
Nie żyje Stanisław Tym, świat bez niego będzie smutniejszy
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Kultura
Żegnają Stanisława Tyma. "Najlepszy prezes naszego klubu"