Niby nic, a jednak krok od choroby

Prawidłowo funkcjonujący układu krążenia jest podstawą zdrowia. Dzięki jego sprawnej pracy możliwe jest funkcjonowanie wszystkich organów. Jednocześnie, sądząc po statystykach medycznych, jest to ta część naszego organizmu, o którą dbamy w niewielkim stopniu. Dopóki wydaje nam się, że wszystko funkcjonuje jak należy, żyjemy tak jak nam wygodnie. Nie zastanawiamy się nad tym co jest dla nas dobre, a co złe.

[srodtytul]Atakują po cichu... [/srodtytul]

Choroby układu krążenia przejawiają się w różny sposób. Czynniki narażenia na nie uwarunkowane są zarówno genami jak i trybem życia. Na niektóre z nich - jak wiek, płeć, czy skłonność rodzinną do zachorowań - nie mamy wpływu. Inne możemy skutecznie kontrolować, lub leczyć. Od nas zależy czy palimy tytoń, spożywamy w nadmiarze alkohol, lub inne używki, mamy nadwagę, czy jesteśmy otyli. Możemy starać się również skutecznie leczyć zaburzenia lipidowe, nadciśnienie tętnicze, czy cukrzycę, zmniejszać skutki stresu. Jeśli nie uda nam się ograniczyć wpływu tych niekorzystnych czynników na nasze zdrowie, prędzej czy później pojawią się objawy miażdżycy. To ona jest głównie odpowiedzialna za schorzenia układu krążenia i ich skutki. Choroba wieńcowa, choroba naczyniowa mózgu, choroby naczyń obwodowych, to właśnie konsekwencje miażdżycy.

[srodtytul]Pierwsze sygnały[/srodtytul]

Wszystkie te choroby mogą rozwijać się i atakować organizm latami - niezauważane przez chorego. Przykładem skumulowania się czynników promiażdżycowych jest coraz częściej występujący - również w Polsce - tzw. zespół metaboliczny, który pojawia się u ludzi nawet w bardzo młodym wieku.

To zespół cech, które rozpatrywane osobno wydają się całkiem niegroźne, zwłaszcza jeśli nie są zbyt nasilone - np. otyłość brzuszna, krótkotrwałe bezdechy podczas snu często towarzyszące chrapaniu, nieco podwyższony poziom lipidów, czasami glukozy, ciśnienie tętnicze krwi trochę za wysokie, ale właściwie wydawałoby się nic groźnego...Tymczasem współistnienie tych „nieznacznych” odstępstw od normy może świadczyć o tym, że pacjent już jest zagrożony chorobą wieńcową i cukrzycą.

Zapobieganie miażdżycy i jej powikłaniom, z uwzględnieniem wspomnianych wyżej czynników ryzyka, należy rozpocząć już w dzieciństwie. Można wówczas ograniczyć narastanie blaszek miażdżycowych, które początkowo są niegroźne, lecz z czasem - zwłaszcza u osób powyżej 40 roku życia - mogą prowadzić do powstawania i narastania zakrzepów w ścianach tętnic. Jeśli zjawisko to występuje w sercu, chory może zacząć odczuwać konkretne objawy w postaci bólu, duszności i pogorszenia tolerancji wysiłku. Przy zaostrzonej chorobie wieńcowej pacjenci uskarżają się często na pieczenie, gniecenia, ucisk, lub rozrywania w klatce piersiowej. Ból może promieniować do ramion, ręki (najczęściej lewej) i szczęki. Może być niecharakterystyczny. Może go też w ogóle nie być. Bywa, że dołączają się objawy ze strony innych układów i narządów, np. nudności, wymioty, bóle brzucha.

Wiele mówi się obecnie o znaczeniu zapalenia wewnętrznej wyściółki naczyń krwionośnych, czyli tzw. śródbłonka w powstawaniu miażdżycy. To zapalenie może powstawać na różnym tle. Nasila też procesy zakrzepowe. Przez lata odkładające się złogi cholesterolu i tworzące się zakrzepy zmniejszają światło naczyń krwionośnych. Naczynia stają się w przebiegu miażdżycy coraz mniej drożne, coraz bardziej sztywne i mało elastyczne.

[srodtytul]Rachunek po latach [/srodtytul]

Skutki chorób układu krążenia są wcześniejsze i groźniejsze u osób niestosujących odpowiednich dla nich zaleceń, zaniedbujących leczenia już pierwszych objawów. Pacjenci, których rodzice cierpieli na choroby układu krążenia powinni poddawać się regularnym badaniom profilaktycznym.

Problemem jest wciąż niezbyt wysoka wiedza na temat nadciśnienia tętniczego czy miażdżycy. W powszechnej opinii uważa się, że są to choroby ludzi starszych. Zawał serca lub udar mózgu uznawane są za „ataki” – sytuacje pojawiające się nagle, bez ostrzeżenia, na które nie mamy żadnego wpływu.

Tymczasem choroby układu krążenia bardzo często są odzwierciedleniem naszego stylu życiu – tego jak się odżywiamy, jak dbamy o siebie (ilość snu, odpoczynku), na ile jesteśmy sprawni fizycznie i umiemy sobie radzić ze stresem. Rzucenie nałogów, dbałość o właściwą dietę, dieta niskokaloryczna ograniczająca podaż kalorii o 30-50% w stosunku do diety „ad libitum” tj. diety bez ograniczeń i redukcja masy ciała nawet o kilka kilogramów może przedłużyć nam życie. Otwarcie mówi się obecnie o komforcie starzenia się, różnym u różnych ludzi. Znaczący wpływ na to czy będziemy chodzić, słyszeć i rozumieć na starość mamy już w dzieciństwie. Warto ten fakt wykorzystać.

Choroby układu krążenia mogą ujawniać się stopniowo, dając objawy w postaci narastających bólów w klatce piersiowej, dyskomfortu podczas oddychania, lub ewidentnej duszności, bólów głowy, nóg, kołatania serca, szybkiego, nieadekwatnego do wysiłku męczenia się, czy zespołu przewlekłego zmęczenia. Zdarza się jednak, że osłabiony układ krążenia przestaje nagle prawidłowo funkcjonować. Tak dzieje się w przypadku zawału serca, czy udaru mózgu. Udar mózgu to zaburzenia pracy mózgu, spowodowane jego niedokrwieniem (w 80 proc. przypadków) lub wylewem krwi do mózgu (20 proc.).

[srodtytul] Ile serca w sercu, czyli psychoterapia w standardzie[/srodtytul]

Choroby serca były i są łączone z silnymi, zwłaszcza negatywnymi emocjami i przeżyciami. Psychologia od dawna bada te zależności. Na ile zaburzenia w przepływie krwi, zakłócenia pracy serca mogą być odpowiedzią organizmu na tłumienie własnych emocji, negatywne nastawienie do siebie i otoczenia? Wiele faktów wskazuje na to, że kierowanie się wyłącznie rozumem i czystym rozsądkiem, zakłamanie uczuć i tych pozytywnych i tych negatywnych, mogą osłabiać serce, źle wpływać na naczynia krwionośne.

Lęk, strach czy tłumiona złość powodują wzrost ciśnienia krwi, zaburzenie hormonalne w organizmie. Psychika to niedoceniana przyczyna i punkt uchwytu terapii chorób układu krążenia.

Musi minąć jeszcze wiele czasu, zanim pacjenci dostaną standardowo od lekarza, oprócz recepty na tabletki czy zastrzyki, skierowanie na psychoterapię chorób serca i potraktują oba zalecenia równie poważnie. Warto pamiętać, że jeszcze kilkadziesiąt lat temu nie mówiono otwarcie w medycynie konwencjonalnej o chorobach powstałych w wyniku przedłużającego się stresu i technikach relaksacyjnych. Dziś stres uznaje się za jedną z najpowszechniejszych przyczyn chorób XXI wieku.

[ramka][srodtytul]Czy wiesz, że:[/srodtytul]

[ul][li]zaledwie 10-12 proc. chorych na nadciśnienie jest prawidłowo leczonych [/li][/ul]

[ul][li]nadciśnienie nie leczone przez lata powoduje przerost mięśnia lewej komory serca, a poprzez uszkodzenie naczyń krwionośnych różnych narządów zaburza m. in. funkcję nerek, widzenie, słyszenie. Sprzyja wystąpieniu choroby wieńcowej, miażdżycy, udaru mózgu, zawału serca, powikłaniom cukrzycy . [/li][/ul]

[ul][li]najlepsze dla prewencji miażdżycy wartości ciśnienia tętniczego krwi u zdrowych osób dorosłych to - bez względu na wiek - wartości niższe, lub równe 120/80 mmHg. Górna granica normy to 140 mmHg dla ciśnienia skurczowego krwi i 90 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego. [/li][/ul]

[ul][li]utrzymanie prawidłowej masy ciała (BMI na poziomie 22-24) i zmiana diety mogą w znaczący sposób obniżać ciśnienie krwi, nawet o 10 proc. [/li][/ul]

[ul][li] ryzyko choroby wieńcowej wzrasta u osób, które cierpią na otyłość brzuszną ( u mężczyzn to ponad 94 cm w talii, u kobiet ponad 80 cm).[/ramka] [/li][/ul]

[ramka][srodtytul]Dobre a złe tłuszcze[/srodtytul]

[ul][li]złe tłuszcze to tłuszcze nasycone – znajdujące się w produktach zwierzęcych takich jak masło, smalec, tłuste mięsa oraz tzw. tłuszcze „trans” powstające w trakcie utwardzania czyli uwodorniania olejów roślinnych. [/li][/ul]

[ul][li]dobre tłuszcze to tłuszcze jedno- i wielonienasycone, do których należą kwasy tłuszczowe omega-3 – znajdują się w rybach, olejach roślinnych, obniżają one poziom „złego” cholesterolu (frakcja LDL) [/li][/ul]

[ul][li] większość tłuszczów pod wpływem obróbki termicznej staje się toksyczna. Smażenie, wędzenie, pieczenie, czy grillowanie odchodzą powoli do lamusa. Jedynie gotowanie w wodzie, czy na parze - jako formy obróbki termicznej potraw - gwarantują zachowanie odpowiednich wartości odżywczych posiłkom, w tym zawartym w nich tłuszczom. [/li][/ul]