Po wojnie zdecydowana większość została przejęta w ramach tzw. reformy rolnej. Obiekty te przez lata były celowo dewastowane i niszczone jako przejaw obcej klasowo kultury ziemiańskiej. Do dzisiaj ocalało tylko ok. 2000 budynków, przeważnie w bardzo złym stanie technicznym, wymagającym natychmiastowych remontów. Wobec braku reprywatyzacji i ciągnących się latami procesów o zwrot nieruchomości obiekty te podlegają dalszej degradacji.
W tym roku został opublikowany raport NIK pt. „Informacja o wynikach kontroli prawidłowości gospodarowania i nadzoru nad wybranymi zabytkami nieruchomymi w latach 2004 – 2008”. Skontrolowano w nim zabezpieczenie 63 zabytkowych pałaców i dworów na terenie całego kraju na przestrzeni lat 2004 – 2008. W raporcie stwierdzono m.in.: „Obecni właściciele skontrolowanych zabytków (głównie władze samorządowe i Agencja Nieruchomości Rolnych) w przeważającej mierze nie podejmowali żadnych działań w celu rewitalizacji zniszczonych lub niszczejących obiektów”. Jednocześnie „przedłużające się nawet do kilkunastu lat postępowania reprywatyzacyjne powodowały, że obiekty popadały w ruinę”. W związku z powyższym „najwyższa Izba Kontroli, mając na celu dobro zabytkowych nieruchomości, postuluje m.in. o jak najszybsze uregulowanie kwestii reprywatyzacyjnej”.
Wyniki kontroli przeprowadzonej przez NIK z jednej strony pokazują rażące zaniedbania w zabezpieczaniu zabytkowych obiektów przez ich aktualnych użytkowników, z drugiej zaś jednoznacznie stwierdzają, że jedynie ich zwrot prawowitym właścicielom pozwoli ocalić je od zagłady.
