Za dużo budują w zieleni

Parki krajobrazowe przegrywają z presją inwestycyjną lokalnej społeczności – wynika z raportu NIK. Urzędnicy pozwalają budować na terenie parków wbrew opiniom ich dyrekcji.

– Zarządzające parkami samorządy bardziej dbają o  rozwój gospodarczy regionu niż o jego unikatowe walory przyrodnicze – mówi „Rz" Jacek Jezierski, prezes NIK.

W Polsce mamy dziś 121 parków krajobrazowych. Najstarszy to Suwalski Park Krajobrazowy  (istnieje od 1976 r.), a największy – ma ok. 84 ha –  to Park Krajobrazowy Dolina Baryczy. Od parków narodowych różnią się tym, że ich teren jest objęty ochroną przyrodniczą, ale można tu prowadzić działalność gospodarczą, np. stawiać domy – z ograniczeniami, by nie szkodzić środowisku przyrodniczemu.

NIK skontrolowała 18 parków oraz dziewięć urzędów marszałkowskich. Jakich dopatrzyła się nieprawidłowości?

Na tereny parków krajobrazowych w większości składają się prywatne działki. Kontrola wykazała, że urzędnicy często zezwalają na inwestycje w miejscu, które wskazał  właściciel prywatnej parceli, i nie zawsze pytają o opinię szefostwo parku.

Dyrekcje parków starają się mieć wpływ na to, co na danym terenie powstanie. I tak dziesięć z 18 parków, którym przyjrzała się NIK, włączało się w postępowania administracyjne i wydawało opinie o planowanych inwestycjach. Ale nie zawsze urzędnicy brali je pod uwagę. Powód? Przepisy – jak zaznacza NIK – nie zobowiązują dziś urzędników, by w ogóle informowali dyrekcje parków o planowanych inwestycjach.

– Większość gmin nie ma planów zagospodarowania przestrzennego, więc urzędnicy pozwalają stawiać dom w miejscu, które wybrał właściciel prywatnej działki – tłumaczy jeden z kontrolerów.

– Trudno ludziom mającym w parku działkę zakazać budowy. Z naszej strony dbamy o to, by budynki były wkomponowane w krajobraz, w stonowanej kolorystyce, ze spadzistymi dachami – mówi „Rz" Marek Kołodziej, kierownik oddziału krakowskiego Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego. I zaznacza, że dziś nie ma tak wielu inwestycji jak w latach poprzednich.  Jest ich ok. 30 rocznie.

– Na terenie naszego parku są głównie grunty prywatne, a prawo budowlane jest bardzo liberalne – zaznacza Elżbieta Gromadzka z Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi.

Zdarzały się samowole budowlane. Np. w strefie ochronnej jeziora Hańcza nielegalnie stanęły kontenery.

Przed niechcianymi inwestycjami można się bronić, tworząc plany ochrony parku. Ale – jak wynika z raportu NIK – większość skontrolowanych  parków krajobrazowych takich planów nie miała. Od stycznia 2011 r. taki plan ma park Dolina Narwi. – Nasz plan ochrony m.in. narzuca pewne warunki.   I tak np. dom mający nie więcej niż dwie kondygnacje można postawić na działce nie mniejszej niż 25 arów. Musi być też oczyszczalnia ścieków, a opalanie ekologiczne – wylicza Elżbieta Gromadzka. Gminy tworząc swoje plany zagospodarowania przestrzennego, muszą uwzględnić w nim warunki, jakie zawiera plan ochrony parku.