Spór o wodę satelity Saturna

Niezwykle intensywne fontanny pary wodnej i lodu wytryskujące z gejzerów maleńkiego księżyca Saturna Enceladusa, które przypadkowo w 2005 r. odkryła sonda Cassini, otworzyły zażartą dyskusję w środowisku badaczy Układu Słonecznego na całym świecie. W dzisiejszym wydaniu magazynu naukowym „Nature” publikowanych jest kilka artykułów będących głosami w tej dyskusji. [wyimek]499 km wynosi przybliżona średnica Enceladusa[/wyimek]

[srodtytul]Pęknięcia skorupy[/srodtytul]

Ogniskuje się ona wokół kwestii, czy na Enceladusie jest woda w stanie płynnym, czyli czy może tam istnieć życie. – Odkrycie gejzerów na Enceladusie jest najciekawszym i najdonioślejszym z dotychczasowych dokonań sondy Cassini – powiedział „Rz” dr Krzysztof Ziołkowski z Centrum Badań Kosmicznych PAN. – Z wielokilometrowych pęknięć lodowej powierzchni tego satelity Saturna w okolicach jego bieguna południowego tryskają na ogromną wysokość strumienie pary wodnej i cząsteczek lodu zawierające też różne związki organiczne.

Europejscy naukowcy przeanalizowali dane przekazane przez sondę Cassini, która po przypadkowym odkryciu gejzerów była kilkukrotnie kierowana w pobliże Enceladusa.

– Coraz bogatszy materiał obserwacyjny i dane pomiarowe uzyskiwane podczas kolejnych przelotów sondy w pobliżu Enceladusa ugruntowują hipotezę o obecności płynnej wody pod jego powierzchnią. Niezbędne do tego grzanie wewnętrzne pochodzi zapewne z tarcia materii w prawdopodobnie skalistym jądrze satelity – tłumaczy dr Ziołkowski.

[srodtytul]Trzeci obiekt[/srodtytul]

Skąd jednak tyle energii, aby rozgrzać pogrążony w temperaturze -198 st. Celsjusza glob?

– Tarcie wywołane jest oddziaływaniami pływowymi Saturna i jego księżyców, szczególnie Dione. Enceladus okazał się trzecim obiektem Układu Słonecznego (po planecie Mars i satelicie Jowisza Europa), na którym warto szukać życia, bo znaleziono na nim trzy niezbędne do jego istnienia warunki: płynną wodę, materię organiczną i źródło energii. To dopiero pierwsze sygnały ukierunkowujące dalsze badania, a prace w „Nature” świadczą, że nauka za nimi podąża – wyjaśnia dr Ziołkowski.

Już wstępne analizy chemiczne gejzerów ujawniły tam ślady soli (chlorku sodu). To najmocniejszy dotychczas dowód potwierdzający hipotezę, że pod lodową skorupą księżyca znajduje się ocean płynnej wody.– Sądzimy, że sól pochodzi z wnętrza Enceladusa, a drobiny skał zatrzymywane są w dolnej warstwie zbiornika – powiedział Frank Postberg, naukowiec misji Cassini z Instytutu Maksa Plancka w Heidelbergu w Niemczech. – Nasze pomiary sugerują, że oprócz soli kuchennej drobiny zawierają także węglany, na przykład sodę. Składniki te występują w takiej ilości, która świadczy o ich pochodzeniu z oceanu.

Wodne pochodzenie drobin można też udowodnić obecnością sodu w pyle wydobywającym się z gejzerów. Ślady pierwiastka naukowcy dostrzegli także w jednym z pierścieni Saturna.

[srodtytul]Brak soli[/srodtytul]

Mimo dowodów naukowcy ciągle się spierają, czy woda pod powierzchnią jest płynna czy raczej występuje w formie lodowej. Wątpliwości wyraża Nicholas Schneider z Uniwersytetu Colorado w Boulder wraz z kolegami. Zespół obserwował Enceladusa z Ziemi używając dziesięciometrowego teleskopu Keck 1 na Hawajach i czterometrowego anglo-australijskiego teleskopu.

Ilość atomów sodu, jaką udało się zaobserwować badaczom, okazała się śladowa. – Bardzo chciałabym potwierdzić ekscytującą hipotezę o wodnych gejzerach. Ale matka natura mówi nam zupełnie coś innego – powiedział prof. Nicolas Schneider. – Dopóki nasz zespół nie stwierdził braku soli w oparach z gejzerów, nasze wnioski nie wykluczały warunków, które pozwalałyby na istnienie wodnych zbiorników. Według badacza brak sodu wskazuje na inne niż wodne źródło pyłu. Jakie, na razie nie wiadomo. – Mamy kilka hipotez ale żadnej z nich nie jesteśmy jeszcze w stanie zweryfikować.

[ramka][b]www[/b]

[i]Pełna informacja na temat Enceladusa

[link=http://aas.org]http://aas.org[/link][/i][/ramka]

[ramka][b]Mały glob, wielka zagadka[/b]