Zahamowanie negocjacji porozumienia TTIP to efekt rosnącej podejrzliwości wobec wolnego handlu na całym świecie

Zahamowanie negocjacji porozumienia o handlu i inwestycjach ze Stanami Zjednoczonymi (TTIP) i opóźnienie we wprowadzeniu w życie podobnej umowy z Kanadą (CETA) to efekt rosnącego sceptycyzmu społeczeństw europejskich wobec wolnego handlu i globalizacji. Ale też arogancji elit politycznych, które w rekordowym tempie, bez zachowania procedur demokratycznych, chciały przeorać atlantyckie relacje gospodarcze.

Wymierne straty

– Obecny opór wobec TTIP wśród rządzących w Niemczech czy we Francji jest motywowany politycznie. Kampania wyborcza w tych krajach już trwa – uważa Danuta Hübner, eurodeputowana PO, członkini Komisji ds. Handlu Parlamentu Europejskiego. Przypadkową ofiarą sporu o TTIP stała się już podpisana umowa z Kanadą. Komisja Europejska pod presją niektórych stolic zdecydowała o przesłaniu jej do ratyfikacji nie tylko przez Parlament Europejski, jak tego wymagają unijne traktaty, ale też przez parlamenty narodowe. – To opóźni wprowadzenie jej w życie o trzy–cztery lata i przyniesie wymierne straty gospodarcze – uważa Hübner.

Rosnąca niechęć do wolnego handlu nie jest fenomenem europejskim. Widać ją świetnie także w USA, a jej symbolicznym wyrazicielem jest kandydat na prezydenta Donald Trump. – W Europie jest ona nawet mniejsza, bo mamy rozwinięty system społeczny. W USA ludzie są pozostawieni sami sobie – mówi Andre Sapir, profesor ekonomii na ULB i ekspert think tanku Bruegel.

– Jestem zwolennikiem wolnego handlu i uważam, że generalnie przynosi on korzyści gospodarce. Ale jest kwestia dystrybucji tych korzyści i niektórzy ludzie mają poczucie, że tracą na globalizacji – uważa ekonomista.

Niechęć do TTIP ma zatem przyczyny społeczne, ale nie przybrałaby tak na sile, gdyby nie skala porozumienia i sposób prowadzenia negocjacji. – Ta umowa nie dotyczy wolnego handlu, a więc znoszenia ceł czy kontyngentów. Ona dotyczy zbliżenia regulacji po obu stronach Atlantyku. A to już jest zamysł rewolucyjny. TTIP jest po prostu zbyt ambitny. Osiągnięcie porozumienia w ciągu kilku lat było założeniem nierealnym – sądzi belgijski ekonomista.

I przypomina, że gdy rozpoczęły się negocjacje, strona amerykańska swój mandat negocjacyjny opublikowała w internecie, natomiast KE, z woli państw członkowskich, utajniła go. To stało się źródłem podejrzeń i doprowadziło do protestu ze strony organizacji pozarządowych. Dopiero nowa KE, pod wodzą Jeana-Claude'a Junckera, mandat ujawniła. Za negocjacje uczyniła też odpowiedzialną przywiązaną do idei transparencji szwedzką komisarz Cecilię Malmström. Ale było zbyt późno na naprawienie szkód.

Groźba dla Polski

TTIP nie został jeszcze pogrzebany, negocjacje trwają, choć jasne jest, że nie zakończą się za kadencji Baracka Obamy. Politycy i eksperci są podzieleni co dalej. Danuta Hübner jest dość pesymistyczna. – Protekcjonistyczne gadanie polityków będzie miało swoje skutki – uważa. Przyznaje jednak, że w przeszłości popełniono błąd, nie pokazując ludziom korzyści z wolnego handlu. – Przecież Unia została zbudowana na wolnym handlu. Otwarcie na świat jest fundamentem naszego dobrobytu. Ale o tym się w debacie europejskiej nie wspomina – mówi była komisarz. I podkreśla, że odwrót od wolnego handlu byłby szczególnie niebezpieczny dla Polski. – Jesteśmy krajem na początku ekspansji handlowej, do tej pory nasz rozwój opierał się na rynku wewnętrznym. Naszym konsumentom i firmom wolny handel jest bardzo potrzebny. Polska powinna się bardzo mocno przeciwstawiać tendencjom protekcjonistycznym – uważa Hübner.

Jednak TTIP, mimo chwilowo złej passy, nie musi być skazany na zapomnienie. Zarówno USA, jak i Europa mają zbyt wiele do stracenia. – Negocjacje potrwają dłużej, umowa powinna też być mniej ambitna. Zbliżenie regulacyjne nie może być efektem negocjacji handlowych, bo to przecież wymaga długotrwałych konsultacji politycznych – uważa Andre Sapir.

Według niego niechęć wobec wolnego handlu skupiła się, nie bez przyczyny, na TTIP, a przypadkowo uderzyła też w CETA. Ale nie powinno to dotknąć negocjacji innych porozumień o wolnym handlu, które mają charakter czysto handlowy i w których stronami są znacznie mniejsze gospodarki niż amerykańska.

Podyskutuj z nami na Facebooku www.fa­ce­bo­ok.com/eko­no­mia. Czy umowa o wolnym handlu może być zagrożeniem dla polskich przedsiębiorstw?

Opinie

Andrzej Korpak, dyrektor generalny General Motors Manufacturing Poland