JESSICA rewitalizuje miasta

Kościerzynie, niewielkim mieście w woj. pomorskim, zaraz przy samym rynku trwają intensywne prace budowlane. Powstaje tam galeria handlowa, nie za duża, na 6 tys. mkw., dostosowana do lokalnych potrzeb.

Niby nic w tym dziwnego, w końcu centra handlowe otwierają się teraz w coraz mniejszych miastach. Ale to centrum się wyróżnia, bo ma wsparcie z funduszy Unii Europejskiej. Zwykle z europomocy korzystają albo inwestorzy publiczni, albo prywatni, ale wtedy, gdy stawiają na innowacje. Galeria handlowa w Kościerzynie to inicjatywa prywatna, o innowacjach zaś trudno tu mówić. Skąd więc wsparcie?

Atrakcyjna pożyczka

– To burmistrz podpowiedział nam, że istnieje możliwość skorzystania ze środków unijnych – mówi Robert Misztal, pełnomocnik spółki Stary Browar Kościerzyński. – Na początku chcieliśmy finansować ją sami, ale gdy okazało się, że nasz projekt świetnie wpisuje się w plan rewitalizacji miasta, samorząd wskazał dodatkowe ścieżki uzyskania wsparcia – dodaje. Dla projektów odnowy miast w ramach funduszy UE na lata 2007–2013 istnieje specjalny instrument – JESSICA – skrót od angielskiego Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas. To wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego i Banku Rozwoju Rady Europy. Umożliwia członkom Unii wspieranie inwestycji w obszarach miejskich w formie instrumentów zwrotnych – głównie pożyczek, ale także wkładów kapitałowych czy gwarancji.

To co prawda nie są bezzwrotne dotacje, ale nawet unijna pożyczka może być atrakcyjna. Całkowity koszt inwestycji w Kościerzynie wynosi ponad 20 mln zł, z czego niecałe 7,6 mln zł pochodzi z programu JESSICA. – Oprocentowanie tej części pożyczki jest bardzo korzystne, wynosi poniżej 2,5 proc. – wyjaśnia Misztal. To spory zysk dla inwestora. Zwykły kredyt to WIBOR (obecnie ok. 4,5–5 proc.) plus marża bankowa, która sięga 2–3 proc. W sumie więc roczne odsetki od 7,6 mln zł nie wynoszą np. 600 tys. zł, ale mniej niż 190 tys. zł.

– Główna korzyść, jaką daje JESSICA w stosunku do „zwykłych" kredytów inwestycyjnych, to korzystniejsze warunki pozyskania pieniędzy– wyjaśnia też Liliana Bielas-Kostyra z Wydziału Rozwoju Miasta i Funduszy Europejskich w Urzędzie Miasta Tychy. Samorząd tyski za 11 mln zł, z czego 4,5 mln zł to pożyczka z programu JESSICA, buduje Pasaż Kulturalny Andromeda. Te preferencyjne warunki to przede wszystkim oprocentowanie poniżej WIBOR 3M o 2,5 pkt proc. (zwykły kredyt dla samorządów, choć odsetki są niższe niż dla firm, i tak jest oprocentowany powyżej WIBOR). Do tego warto wymienić brak prowizji przy udzielaniu kredytu, dłuższy okres kredytowania (do 15 lat, przy normalnym kredycie – do 10 lat) czy dłuższy okres karencji w spłacie.

Tychy, jako inwestor publiczny, mogłyby skorzystać z bezzwrotnych dotacji, ale tylko teoretycznie. – Mechanizmy zwrotne, takie jak JESSICA, przeznaczone są na realizację projektów dochodowych, a takim ma być Pasaż Kulturalny Adromeda. Nasze przedsięwzięcie od samego początku przygotowywane było jako projekt komercyjny i w związku z tym miasto nie występowało wcześniej o dotację – wyjaśnia Liliana Bielas-Kostyra.

Odnowa miasta

Zakładana dochodowość inwestycji nie jest warunkiem koniecznym, by uzyskać wsparcie z programu JESSICA. Za to musi się one bezwarunkowo naprawiać to, co w miastach zniszczyły czas i postęp. I wpisywać w program rewitalizacji przygotowany przez lokalne władze. W Kościerzynie, jak wskazuje sama nazwa Stary Browar Kościerzyński, projekt powstaje na ruinach Starego Browaru Kościerskiego. Został tam tylko jeden budynek przemysłowy – słodownia. Sam w sobie nie jest zbyt interesujący i nie jest zabytkiem, ale będzie ważnym elementem centrum handlowego. Znajdzie się tam stylizowany pub z kadziami do warzenia świeżego piwa. W podziemiach słodowni, pod przeszklonymi posadzkami, urządzone zostanie minimuzeum kościerskiego browarnictwa, gdzie złożona zostanie część eksponatów znalezionych podczas prac archeologicznych przy budowie. – A do tego miasto odzyska własną markę piwa – dodaje Misztal.

W Lesznie, przy współudziale programu JESSICA, powstaje o wiele większe centrum handlowe – Galeria Goplana. Ma mieć 28 tys. mkw. powierzchni najmu (prawie pięć razy więcej niż ta w Kościerzynie). Koszty też są większe – w sumie 180–200 mln zł, z czego 50 mln pożycza UE. Buduje się, wchłaniając pozostałości po zaniedbanych fabrykach Goplany i Metalplastu Leszno. Prezydent miasta Tomasz Małolepszy cieszy się, że nowoczesny obiekt ożywi stare miasto i nada mu nowy wizerunek. A przede wszystkim przyczyni się odnowy społecznej, gospodarczej i przestrzennej najbardziej zdegradowanych części miasta.

Inwestor, spółka Goplana MGC Inwest, zapowiada, że galeria ma się stać perłą architektoniczną regionu, nawiązując jednocześnie do charakteru Starówki. – Zwiększą się funkcje reprezentacyjne miasta i poszerzy się oferta kulturalna i rozrywkowa – mówi Lech Chudy, prezes spółki. Bo w Galerii Goplana powstaną: biblioteka multimedialna, kino, fitness, restauracje i atrium, w którym będą organizowane różnego rodzaju przedsięwzięcia kulturalne, takie jak koncerty, pokazy, występy teatrów ulicznych itp.