Rośnie znaczenie ESG w motywacji menedżerów

W ubiegłym roku już 68 proc. dużych spółek giełdowych w USA, Kanadzie i Europie stosowało wskaźniki ESG monitorujące zaangażowanie firm w obszarze środowiskowym (environmental), społecznym (social) i związanym z ładem korporacyjnym (corporate governance) – wynika z udostępnionego „Rzeczpospolitej" raportu międzynarodowej firmy doradczej Willis Towers Watson (WTW).

Raport jest efektem analizy programów motywacyjnych członków zarządów w największych spółkach notowanych na giełdach w USA, Kanadzie i Europie Zachodniej.

Presja pracownika

Analiza, która powstała w oparciu o opublikowane w 2021 r. raporty roczne, objęła 886 firm, w tym spółki z indeksu S&P 500, FTSE 100 i DAX 40. I potwierdza rosnący wpływ kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem na ich działalność biznesową. W ciągu ostatniego roku odsetek spółek stosujących co najmniej jedną kategorię wskaźników wzrósł z 62 do 68 proc., a w Europie sięga już 79 proc.

– W naszej ocenie presja na wprowadzanie tych wskaźników może płynąć zarówno z rynku – jako że stanowią one istotny element oceny organizacji z perspektywy inwestorów – jak również, co ciekawe, są to rozwiązania wspierane przez pracowników – twierdzi Krzysztof Gugała, dyrektor departamentu praca i wynagrodzenia w Willis Towers Watson. Jak wyjaśnia, jednym z elementów wyróżniających firmy oferujące pracownikom najwyższej próby „Doświadczenie pracownika" (EX) jest nastawienie pracodawcy na harmonijne relacje z otoczeniem i stawianie w centrum uwagi bezpieczeństwa i różnych wymiarów dobrostanu pracowników.

Firmy są świadome znaczenia EX, co widać także w wynikach analizy WTW. Spółki, które wprowadziły wskaźniki ESG do programów motywacyjnych zarządów, najczęściej (62 proc.) monitorują z ich pomocą cele społeczne. Szczególnie istotne są te związane z zarządzaniem kapitałem ludzkim, na czele ze zdrowiem i bezpieczeństwem pracowników. Ta ostatnia kwestia bardzo zyskała na znaczeniu w czasie pandemii.

Wpływ taksonomii

Mniej popularne w programach menedżerskich są na razie cele (KPI) i wskaźniki dotyczące wpływu spółek na środowisko, w tym odpowiedzialnego korzystania z zasobów naturalnych i energii, działań na rzecz klimatu. Stosuje je niespełna jedna czwarta spółek analizowanych przez WTW. Na tym tle wyróżnia się sektor energetyki, w którym ten odsetek sięga już 79 proc.

Jak jednak zaznaczają eksperci firmy Institutional Shareholder Service ESG, spółek, które uzależniają część premii dla kadry menedżerskiej od wskaźników środowiskowych, i tak jest ponaddwukrotnie więcej niż w 2019 r.

W kolejnych latach rosnącemu zastosowaniu środowiskowych wskaźników w programach motywacyjnych top menedżerów będą sprzyjać unijne regulacje, w tym cele wyznaczone w Zielonym Ładzie i wspierający ich osiągnięcie system jednolitej klasyfikacji działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, czyli taksonomia UE.

Taksonomia, która ujednolica pojęcia dotyczące ESG, zapewniając jasne i spójne określenie tego, jakie działania mogą być uznane za zrównoważone, będzie dobrą bazą do wypracowania wskaźników środowiskowych. Stają się one coraz ważniejsze dla całościowej oceny wyników i perspektyw rozwoju firm, a więc także dla oceny ich menedżerów.

Długi horyzont

Eksperci komentujący na łamach dziennika „Financial Times" nasilający się trend prośrodowiskowej motywacji kadry zarządzającej zwracają uwagę na towarzyszące jej wyzwania. W tym to, że środowiskowe cele przedsiębiorstw często są rozłożone na dekady i mają znacznie dłuższy horyzont niż sami menedżerowie, których średni staż w spółkach S&P 500 nie przekracza dziesięciu lat.

Co więcej, zdecydowana większość programów menedżerskich, które wykorzystują wskaźniki ESG, dotyczy krótkoterminowej motywacji. Z reguły mają one wpływ na wysokość rocznej premii, a dużo rzadziej opcji na akcje.

Jednak trwają intensywne prace nad tym, by te wyzwania pokonać. – Na świecie widzimy duży ruch w przeglądach kryteriów premiowych kadry menedżerskiej – twierdzi Krzysztof Gugała. Według niego aż 80 proc. informacji w branżowych newsletterach na temat wynagrodzeń dotyczy obecnie kwestii ESG. Firmy widzą, że chcąc pozyskać finansowanie, muszą już pokazywać (a więc i mieć) wskaźniki niefinansowe.

Na tle szybkich zmian w dużych spółkach giełdowych na Zachodzie polskie firmy mają duże zaległości.

Czas na zmiany

Według przeprowadzonej przez PwC analizy wynagradzania członków zarządów spółek giełdowych za 2020 r. tylko 25 proc. spółek z WIG20, mWIG40 i sWIG80 uwzględnia w kryteriach wypłaty wynagrodzenia zmiennego wskaźniki niefinansowe, w tym czynniki powiązane z ESG. Na razie robią to największe firmy, które na co dzień współpracują za inwestorami instytucjonalnymi.

Wśród nich są m.in. PKN Orlen i Polska Grupa Energetyczna. W PGE wynagrodzenia kadry zarządzającej są bezpośrednio uzależnione od postępów w realizacji inwestycji, zgodnie z celami strategii firmy, w tym z jej podstawowym założeniem – dekarbonizacją energetyki. Filip Osadczuk, pełnomocnik zarządu ds. ESG i szef relacji inwestorskich i zrównoważonego rozwoju w Grupie PGE, twierdzi, że oczekiwania instytucji finansowych początkowo sprowadzały się do ujawniania przez spółki informacji niefinansowych, by następnie wymagać określenia precyzyjnych celów ESG i prezentowania ich realizacji.

– Powiązanie wskaźników ESG z wynagrodzeniami kadry zarządzającej jest już bezpośrednim wkroczeniem w obszar zarządzania korporacyjnego i przykładem ewolucji w zarządzaniu firmą w sposób zrównoważony. Daje ono gwarancję, że zarówno organizacja, jak i jej kadra menedżerska na poważnie podchodzą do realizacji celów ESG, a nie tylko związanych z efektywnością ekonomiczną – zaznacza Filip Osadczuk.

Dbałość o zrównoważony rozwój wpływa na roczny bonus

Wśród branż, które najczęściej sięgają po motywację ESG, są energetyka i utilities, czyli usługi komunalne (87 proc.). Tak wynika z badań Willis Towers Watson, według których wskaźniki związane z ESG są wykorzystywane przede wszystkim w krótkoterminowych programach motywacyjnych (STI) menedżerów i wpływają na ich roczne premie (bonusy) finansowe. Podczas gdy łącznie 68 proc. dużych spółek w USA, Kanadzie i Europie Zachodniej wyznacza kadrze zarządzającej wskaźniki efektywności KPI dotyczące zrównoważonego rozwoju, to 66 proc. uwzględnia je w STI, a tylko 13 proc. w długoterminowych programach motywacyjnych. Najczęściej od realizacji celów dotyczących ESG zależy 20 proc. rocznej premii top menedżera. Chociaż taką motywację najczęściej stosuje energetyka, to rośnie też jej popularność w sektorze nieruchomości (80 proc.). Najrzadziej sięgają po nią spółki z branży IT (51 proc.) oraz usług konsumenckich (54 proc.).