Przemysł chce mieć wpływ na legislację unijną

– Unia Europejska przyjęła ambitne cele związane z redukcją emisji gazów cieplarnianych. Ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko jest działaniem słusznym, jednak powinno się unikać wskazywania zbyt szczegółowo, przy pomocy jakich technologii zrealizować plan – mówi Aneta Wilmańska, dyrektorka przedstawicielstwa Orlenu w Brukseli. – Przemysł potrzebuje elastyczności w wyborze rozwiązań, by nie zwiększać kosztów i tak drogiego procesu transformacji – dodaje.

Transformacja jest największym wyzwaniem, z jakim polska, ale i unijna gospodarka miały kiedykolwiek do czynienia. Cele są szczegółowo określone w regulacjach takich jak pakiet Fit for 55 czy innych przepisach w ramach Europejskiego Zielonego Ładu.

– Mówimy o tysiącach stron legislacji. Niełatwo się w tym odnaleźć, szczególnie mniejszym podmiotom bez wyspecjalizowanych zespołów prawników – wskazuje Aneta Wilmańska.

Dodaje, że zdarza się, że niektóre rozwiązania proponowane przez Komisję Europejską (KE) czy Parlament Europejski wyglądają dobrze tylko na papierze. I tu pojawia się zadanie dla reprezentantów spółek czy organizacji branżowych pracujących w Brukseli, które nie tylko śledzą na bieżąco przepisy, ale przede wszystkim prowadzą codzienny dialog z legislatorami już na najwcześniejszych etapach prac nad unijnymi regulacjami.

– Orlen bacznie monitoruje procesy legislacyjne. Artykułujemy na bieżąco, na każdym z etapów prac legislacyjnych, swoje postulaty. Nieustająco staramy się docierać z naszymi argumentami do decydentów zarówno bezpośrednio, jak i poprzez stowarzyszenia branżowe. Pokazujemy, co jest możliwe, a co nie, nie tylko z powodu dostępności kapitału, ale też rozwiązań technologicznych czy surowców – informuje dyrektorka przedstawicielstwa Orlenu w Brukseli.

KE przez dość długi czas była sceptyczna wobec dialogu z uczestnikami rynku, szczególnie z sektorów energochłonnych czy wydobycia paliw kopalnych.

– Gdy powstawały zręby Europejskiego Zielonego Ładu, dialog z Komisją był dość ograniczony. Kładziono duży nacisk na dojście do neutralności emisyjnej w 2050 r., promocję odnawialnych źródeł energii (OZE) z pominięciem wykorzystania rozwiązań niskoemisyjnych. Sytuacja zmieniła się w momencie wybuchu wojny w Ukrainie, gdy okazało się, że brakuje gazu ziemnego, w wyniku czego ceny surowca drastycznie wzrosły. To przełożyło się negatywnie na sytuację w różnych sektorach, w tym nawozowym czy petrochemicznym. Właśnie wtedy Komisja zaczęła rozmawiać z przedstawicielami firm i organizacji branżowych nt. dostaw paliw z innych kierunków niż wschodni, ale również na temat tego, jakie skutki dla konkurencyjności przemysłu może mieć niewłaściwie zaplanowana transformacja – wyjaśnia Aneta Wilmańska.

Polski przemysł startuje z innego miejsca niż w wielu państwach Zachodu. Węgiel ma wciąż ok. 60 proc. udziału w wytwarzaniu energii elektrycznej w Polsce, tymczasem to elektryfikacja ma być kluczowym sposobem na dekarbonizację gospodarki. Dojście do realizacji celów zapisanych w unijnym prawie oznacza ogromny wysiłek organizacyjny, technologiczny i kosztowy. To nie tylko więcej OZE, ale także inaczej zorganizowany system energetyczny, nowe procesy technologiczne.

Tymczasem już obowiązująca unijna legislacja nie ogranicza się do określenia ostatecznych poziomów redukcji, ale też w wielu przepadkach wskazuje, w jaki sposób i jakimi środkami należy do nich dojść, promując konkretne technologie z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.

I tak na przykład dyrektywa o promocji odnawialnych źródeł energii (RED III) określa, że zielony wodór ma stanowić 42 proc. w 2030 r. i 60 proc. w 2035 r. wodoru zużywanego przez unijny przemysł.

– To duże wyzwanie, szczególnie dla państw takich jak Polska, w których podaż energii elektrycznej z OZE jest ograniczona – mówi przedstawicielka Orlenu.

Same kryteria uznania, że wodór będzie klasyfikowany jako tzw. zielony, są bardzo wymagające i stwarzają dodatkowe bariery w rozwoju inwestycji wodorowych. Wskazała też przykład biopaliw, które mają być wytwarzane w coraz mniejszym stopniu z surowców spożywczych, a w coraz większym – z odpadowych.

– Dostęp do surowców odpadowych spełniających unijne kryteria jest trudny i ograniczony, a tym samym kosztowny. Spółki działające na unijnym rynku konkurują ze sobą o te surowce, przez co borykają się z podobnymi problemami – wskazuje Aneta Wilmańska.

Tak szczegółowa legislacja nie daje podmiotom możliwości wyboru technologii, które pozwoliłyby zredukować emisje najefektywniej kosztowo. Przedstawicielka Orlenu wskazuje, że elastyczność w tym zakresie jest niezbędna.

– To jest nasz postulat. Ale również ramy czasowe mają znaczenie – mówiła. Może się okazać, że naprawdę trudno będzie zrealizować inwestycje w oczekiwanych harmonogramach. Stąd apelujemy o większą elastyczność, być może również czasową, by przygotować i zrealizować inwestycje w sposób racjonalny od strony kosztowej – informuje.

Jej zdaniem stawianie na większą liczbę rozwiązań – odnawialnych i niskoemisyjnych – prowadzących do redukcji emisji jest bezpieczniejsze z punktu widzenia dostępności łańcuchów dostaw, a także bardziej efektywne kosztowo. Tym bardziej że ciągle nie ma wszystkich dostępnych technologii, by zrealizować cel neutralności klimatycznej do roku 2050.