Turystyka wykorzystywana do lokalnego rozwoju

– Naszą średniowieczną osadę w zeszłym roku odwiedziło 15 tysięcy turystów, a w tym niewiele mniej było tu tylko w długi majowy weekend – opowiada Anna Łubek, prezes świętokrzyskiej Lokalnej Grupy Działania „Wokół Łysej Góry" i Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich.

W Hucie Szklanej każdy gość może razem ze średniowiecznymi rzemieślnikami nauczyć się tkać, wyplatać wiklinę, lepić garnki, zbierać zioła czy rozpoznawać rodzaje skór – jak średniowieczny rymarz albo miodów – jak pasiecznik. Jest tu też całkiem współczesny już parking, stragany z pamiątkami i karczmy z tradycyjnym jedzeniem. – Niedługo zaczniemy przyjmować gości w schronisku młodzieżowym dla prawie 50 osób – dodaje Anna Łubek. Cały projekt kosztował 12 mln zł, w tym ok. 80 proc. pochodziło ze środków Unii Europejskiej.

Wioskę otwarto w zeszłym roku. Pracuje tu około 30 osób, mieszkańców okolicy. Wszyscy w ramach projektów unijnych szkolili się w nauczaniu rzemieślniczych profesji albo rozmawiania z gośćmi. Centrum chce zimą organizować wyjazdowe warsztaty nauczania średniowiecznych umiejętności, tak by pracownicy mieli zajęcie także wtedy, gdy osada jest zamknięta.

W ciągu ostatnich 10 lat powstało w Polsce kilkadziesiąt atrakcji, które mają nie tylko przyciągnąć turystów, ale też dać pracę okolicznym mieszkańcom i przyczynić się do rozwoju lokalnej gospodarki. Większość z nich wymyśliły i stworzyły lokalne stowarzyszenia, organizacje społeczne i samorządy.

Do pierwszych i chyba najprężniej rozwijających się należą parki jurajskie: w świętokrzyskim Bałtowie, Solcu Kujawskim i Krasiejowie na Opolszczyźnie. W Bałtowie pracuje obecnie ok. 250 osób, a park dinozaurów jest tylko jedną z tutejszych atrakcji obok parku rozrywki, kina, stadniny, zwierzyńca czy czynnego zimą wyciągu narciarskiego. – Właśnie tworzymy klaster turystyczny Szwajcarii Bałtowskiej, który tworzy 30 firm lokalnych – zapowiada Mateusz Ciepliński, pełnomocnik zarządu Stowarzyszenia Delta, nadzorujacego parki jurajskie. Zapowiada, że jesienią będzie gotowy wyciąg krzesełkowy dla narciarzy.

Najważniejszy jest pomysł

– Gdy rozmawialiśmy kilka lat temu z samorządowcami śląskimi o funduszach unijnych, to prawie wszyscy pytali o te na drogi. Rzadziej zastanawiali się nad atrakcjami turystycznymi – przyznaje Adam Zdziebło, wiceminister rozwoju regionalnego. Okazało się, że pomysł mają w Żorach: wybudowali westernowe Miasteczko Twinpigs. Pracuje w nim ok.  70 osób, w tym kaskaderzy, którzy specjalizują się w jeździe konnej. Inwestycja kosztowała ponad 19,2 mln zł, z czego 35 proc. to środki unijne. Pozostałe pieniądze wyłożyła spółka Nowe Miasto, należąca do samorządu Żor. Obiekt został wydzierżawiony prywatnej spółce, która nim zarządza. – Dalej inwestujemy, chcemy, by park był czynny przez cały rok – tłumaczy Tomasz Wesecki z Miasteczka Twinpigs. Mówi, że do westernowej ulicy dołączy też wkrótce lodowisko.

Najważniejszy jest pomysł. Gdy różne gminy w Zachodniopomorskiem zmagały się z problemem wysokiego bezrobocia, socjolog Wacław Idziak zaszczepił w nich pomysł tworzenia wiosek tematycznych. – Nas namówił na Hobbitów – mówi Mieczysława Juszczyk. Szefowa stowarzyszenia, które prowadzi wioskę, przyznaje, że nie czytała książek J. R. R. Tolkiena. – Teraz już znamy je wszyscy – zapewnia. Przyznaje, że bez pieniędzy z UE nie dałoby się ani zbudować, ani prowadzić wioski.

Dzięki zagranicznym dotacjom w znanym z „Koziołka Matołka" Pacanowie wybudowano Europejskie Centrum Bajek. Małe miasteczko kilka lat temu odwiedzało ok. 15 tys. turystów, głównie ze względów religijnych. W zeszłym roku zawitało tu 170 tys. osób. Ostatnio otwartą atrakcją jest multimedialny pociąg. To wagon kolejowy, z wnętrzem jak w Orient Expressie, a w miejscu okien ma ekrany, na których są wyświetlane bajki. – Ale ważne jest to, że współpracujemy z sześcioma stowarzyszeniami i dwiema fundacjami założonymi przez mieszkańców – tłumaczy Karolina Kępczyk, szefowa centrum.

Wenecja w Cieszynie

Z pomocą unijnych środków gminy realizują zarówno projekty o dużej, jak i mniejszej skali.

Władze Cieszyna we wrześniu złożą wniosek o dofinansowanie (w ramach programów współpracy transgranicznej) kolejnego etapu projektu „Ogród dwóch brzegów". Tym razem za cel miasto obrało sobie rewitalizację Cieszyńskiej Wenecji. – To urokliwe miejsce, domy, w których kiedyś mieszkali rzemieślnicy, prawie stoją w wodzie. Dziś to także ukochana dzielnica naszych artystów i spacerowiczów, ale zaniedbana – mówi Edyta Subocz z miejskiego urzędu w Cieszynie.

Powstaną tu chodniki i ścieżki rowerowe wzdłuż Olzy oraz kanału Młynówka, brzegi kanału zostaną umocnione i połączone większą liczbą mostów, pojawi się też mała architektura. Lokalni miłośnicy Młynówki liczyli, że po kanale będzie można pływać, ale okazało się to niemożliwe.