W gminie pojawił się problem związny z podziałem kompetencji między wójtem a radą przy podejmowaniu uchwały dot. wieloletniej prognozy finanansowej (wpf). Radni chcą wprowadzić do niej nową inwestycję – co ważne – bez inicjatywy (niezgodnie z projektem wpf) i zgody wójta. Radni uważają, że są samodzielni, wójt że wzrośnie deficyt. Czy taka uchwała będzie prawidłowa? Czy istnieje ryzyko podważnia jej przez regionalną izbe obrachunkową?
Kwestie związane z wpf w przypadku jednostek samorządu terytorialnego uregulowane są zasadniczo w przepisach art. 226-232 ustawy z 27 sieprnia 2009 r. o finansach publicznych. Art. 226 określa zaś elementy wpf, zaliczając do nich m.in. w ust. 3 – tzw. przedsięwzięca. WPF jest ważnym dokumentem, bowiem prezentuje zarówno poziom długu gminy, jak i umożliwia planowanie wspomnianych przedsięwzieć na przestrzeni wielu lat. Przypomnieć również warto, że zgodnie z art. 230 ust. 6 ww. ustawy – kompetencja do pojęcia uchwały w sprawie wpf, przysługuje organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego.
Ocena podanej problematyki (podjęcie uchwały przez radę gminy w sprawie wpf z nowym zadaniem inwestycyjnym z pominięciem inicjatywy i zgody wójta) wymaga jednak odniesienia się do art. 230 ust. 1 ww. ustawy. Tam ustawodawca postanowił, że inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej i jej zmiany należy wyłącznie do zarządu jednostki samorządu terytorialnego – w podanym przypadku do kompetencji wójta (jak wyżej wskazano organ stanowiący ma zaś kompetencję tylko do podjęcia uchwały w sprawie wpf). Ta regulacja jest kluczowa, bowiem jasno wskazuje na kompetencję w podanym zakresie przedmiotowym – dla organu wykonawczego gminy. Wyraźny podział kompetencji akcentuje się w orzecznictwie sądowym. Przykładowo, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 5 lipca 2011 r. (sygn. akt I SA/Łd 764/11) wskazano: mając na uwadze art. 18 ust 2 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym oraz art. 230 ustawy o finansach publicznych, do obowiązków organu stanowiącego gminy należy nie tylko uchwalanie budżetu gminy, lecz również wieloletniej prognozy finansowej. Natomiast do kompetencji organu wykonawczego gminy należy inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej i jej zmiany (art. 230 ust 1 ustawy o finansach publicznych).
O ogólnych kompetencjach wójta stanowią również regulacje ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Z art. 30 ust. 2 pkt 4 tej ustawy wynika, że w kompetencji wójta jest wykonywanie budżetu, natomiast z art. 60 ust. 1 wynika, że jest on odpowiedzialny za prawidłową gospodarkę finansową gminy, co jest jest ściśle związane z wykonywaniem budżetu, a także innych uchwał rady gminy, w tym w sprawie wieloletniej prognozy finansowej gminy. Jednocześnie podkreślenia wymaga - w kontekście argumentu rady gminy o swojej samodzielności – jak wskazano w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 marca 2013 r. (sygn. akt II OSK 135/13), że: samodzielność jednostki samorządu terytorialnego nie jest wartością absolutną, jest to samodzielność określona jako „samodzielność w ramach prawa" lub „samodzielność w ramach nadzoru". Organy samorządu terytorialnego są organami władzy publicznej i wykonując zadania publiczne powinny kierować się prawem i interesem publicznym. Interes publiczny wyraża się mi.in. w skutecznym wykonywaniu zadań publicznych.
Na podstawie ww. regulacji oraz orzecznictwa sądowego przyjąć więc należy, że art. 230 ust. 1 ww. ustawy ustala wyłączną inicjatywę w sprawie sporządzenia projektu uchwały wpf i jej zmiany dla zarządu jednostki samorządu terytorialnego. Oznacza to tym samym, że pozbawione podstaw będzie samodzielne inicjonowanie przez radnych wprowadzenia do wpf nowego wydatku inwestycyjnego bez inicjatywy i zgody wójta. Może to dotyczyć zarówno modernizacji ulicy, czy innych zadań inwestycyjnych gminnych.
Taki kierunek interpretacyjny jest również przyjmowany przez organy nadzoru, czyli regionalne izby obrachunkowe. Warto przywołać choćby uchwałę Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z 4 czerwca 2014 r. (Nr KI-411/15/14). Wskazano tam: bez względu na prowadzone uzgodnienia i negocjacje podjęcie uchwały w sprawie zmiany wieloletniej prognozy finansowej poprzez ujęcie nowego zadania inwestycyjnego, mimo braku inicjatywy wójta w tym zakresie, jest naruszeniem przepisu art. 230 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. Natomiast w uchwale Kolegium RIO w Katowicach z 3 czerwca 2014 r. (Nr 226/XIII/2014) podkreślono: zdaniem Kolegium RIO wprowadzenie do wieloletniej prognozy finansowej przez radę miejską z własnej inicjatywy nowego przedsięwzięcia inwestycyjnego o nazwie „Modernizacja nawierzchni ul. K.", które nie było objęte projektem zmian proponowanych przez burmistrza, w istotny sposób narusza art. 230 ust. 1 ustawy o finansach publicznych i stanowi podstawę stwierdzenia nieważności w części uchwały.
—Marcin Nagórek, radca prawny
podstawa prawna: Ustawa z 27 sieprnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 2077)
podstawa prawna: Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1875 ze zm.)
Konkurs dla startupów i innowacyjnych firm
