Modne lokaty, droższe kredyty

W 2007 r. wiele osób zdecydowało się na zakup mieszkania. Podstawowym źródłem finansowania były kredyty hipoteczne. Stan zadłużenia w bankach z tego tytułu zwiększył się o ponad 30 mld zł, przekraczając 110 mld zł. Trzeba jednak pamiętać, że to ok. 10 proc. PKB, podczas gdy w krajach zachodniej Europy wskaźnik ten jest przynajmniej kilkakrotnie wyższy.

Wielkość zadłużenia związanego z kredytami na nieruchomości rosła w imponującym tempie 40 proc. w skali roku. Ale w porównaniu z 2006 r. rynek się uspokoił, zwłaszcza w drugiej połowie roku. Zdolność kredytowa potencjalnych klientów zmalała z powodu wysokich cen mieszkań (potrzebne były większe kredyty) i podwyżek stóp procentowych.

Na początku 2007 r. trzymiesięczny WIBOR, na podstawie którego ustalane jest oprocentowanie większości kredytów złotowych, wynosił 4,2 proc., a w grudniu już powyżej 5,6 proc. W związku z tym powiększyły się miesięczne raty kredytów złotowych. W dużo lepszej sytuacji były osoby spłacające kredyty we frankach. Szwajcarski bank centralny również podnosił stopy procentowe, ale równocześnie kurs franka wobec złotego malał, co spowodowało, że raty wzrosły nieznacznie.

Banki dostrzegły, że z powodu drożejących mieszkań część klientów może mieć problem z pozytywną oceną zdolności kredytowej. Wydłużały więc okres spłaty kredytów nawet do 40, 45 lat. Dzięki temu można było obniżyć miesięczną ratę. Na takie rozwiązanie zdecydowały się np. Nordea, Millennium, Polbank, PKO BP czy Deutsche Bank PBC.

Dobra sytuacja gospodarcza, spadek bezrobocia i wzrost przeciętnych wynagrodzeń spowodowały, że konsumenci zaczęli optymistyczniej oceniać swoje przyszłe możliwości finansowe i uznali, że stać ich na zaciąganie kredytów. W 2007 roku zadłużenie z tytułu pożyczek gotówkowych, kredytów ratalnych, samochodowych wzrosło o ok. 20 mld zł. Pod tym względem nie odbiegamy zbytnio od innych krajów UE; tam wskaźnik pokazujący relację kredytów konsumenckich do PKB sięga 7 proc., a u nas jest niewiele mniejszy.

Banki liberalizowały procedury kredytowe. PKO BP zaczął udzielać pożyczek do 20 tys. zł bez zaświadczenia od pracodawcy o zarobkach. Standardem zaczyna się stawać kredyt na oświadczenie udzielany podczas jednej wizyty w oddziale. Konkurencja sprawiła, że oprocentowanie kredytów gotówkowych nie wzrosło znacząco. Na rynku można było znaleźć oprocentowanie promocyjne poniżej 10 proc.

Nowe technologie dotyczące kart płatniczych najszybciej wdrażał BZ WBK. Jego karty zostały wyposażone w mikroprocesory. A pod koniec 2007 roku bank wydał pierwszą kartę do płatności bezstykowych, czyli elektroniczną portmonetkę, którą można wykorzystywać do regulowania rachunków na niewielkie kwoty. Upowszechnił też jako pierwszy w Polsce technologię 3D-Secure dla klientów detalicznych. Dzięki niej łatwiejsze staje się płacenie za zakupy w Internecie zwykłymi kartami debetowym, a do tego znacznie rośnie bezpieczeństwo takich transakcji.

Karty debetowe z chipem wszystkim klientom zaczął też wydawać ING Bank.

Podwyżki stóp NBP spowodowały wzrost oprocentowania lokat. Niektóre instytucje, np. Toyota Bank, MultiBank czy BGŻ, podniosły oprocentowanie wybranych depozytów nawet o 2 pkt proc. (Rada Polityki Pieniężnej zwiększyła stopy o 1 punkt). Pojawiły się lokaty z oprocentowaniem 6, a nawet 7 proc. w skali roku. Jednak największe banki (PKO BP, Pekao SA) z podwyżkami się wstrzymały albo wprowadziły kosmetyczne zmiany. Średnio oprocentowanie we wszystkich instytucjach wzrosło o 0,4 pkt proc.

Banki promowały konta oszczędnościowe, czyli wysoko oprocentowane rachunki, z których z reguły przynajmniej raz w miesiącu można bezpłatnie pobierać pieniądze bez utraty odsetek.

Dużą popularność zdobyły produkty strukturyzowane w formie lokat, funduszy, polis czy obligacji. Dają one gwarancję, że inwestor dostanie z powrotem wpłacony kapitał. Natomiast zysk może być uzależniony np. od wzrostu cen nieruchomości, surowców, walut, wybranych akcji, wskaźników określających sytuację na różnych rynkach. Produkty takie pojawiły się m.in. w ofercie kilku banków i doradców finansowych. Przez kilka ostatnich lat ulokowano w nich 7 – 8 mld zł, a w 2007 r. aż 3 – 4 mld zł.