Dzień w Ascot

[link=http://www.rp.pl/galeria/247285,1,311103.html]Zobacz galerię zdjęć[/link]

Ta grzeczna, acz stanowcza, prośba nadeszła wraz z potwierdzeniem dziennikarskiej akredytacji. Włożyłem więc czarne garniturowe spodnie, ciemnogranatową marynarkę, dobrałem do tego krawat i wyruszyłem na wyścigi. Na Royal Ascot.

[srodtytul]300 lat tradycji[/srodtytul]

O9.35 z dworca Clapham Junction w Londynie odchodzi pociąg do Ascot. Niemal wszystkie miejsca są zajęte. W wagonie panuje lekkie podniecenie, gwar. Uśmiechnięte twarze, fraki, ciemne marynarki, odświętne sukienki i kostiumy, kapelusze, cylindry. Niektórzy pasażerowie jadą samotnie, ale większość to pary lub grupki znajomych. Już w pociągu zaczyna się piknik. W rękach papierowe kubki z kawą od Starbucksa, słodkie bułeczki, plastikowe kieliszki z szampanem.

Ascot leży 30 km na zachód od Londynu. Pociąg mija małe miejscowości, zielone połacie łąk i lasów. Gdzieś za tymi zaroślami stoi ukryty zamek Windsor – największa zamieszkana rezydencja królewska świata. Pałac z czasów Henryka VIII, przebudowany przez Edwarda III, który powstał na miejscu budowli wzniesionej jeszcze przez Wilhelma Zdobywcę w 1078 r. Ascot należy właśnie do windsorskiego klucza.

Wyścigi konne, a szczególnie te w Ascot, zajmują wyjątkowe miejsce w angielskiej tradycji. Anglia jest bowiem ojczyzną współczesnych wyścigów, a Ascot to ich matecznik. Pierwsze wyścigi odbyły się tu niemal 300 lat temu – w 1711 r. urządziła je w swojej posiadłości królowa Anna. Właścicielem toru nadal jest rodzina królewska. Do zwyczaju weszło też, że każdego dnia trwania imprezy królowa Elżbieta II przyjeżdża obserwować gonitwy. Zresztą ona sama hoduje ponad 40 koni wyścigowych, wystawia je w wyścigach i wygrywa.

Długa historia, obecność koronowanej głowy niewątpliwie podnoszą prestiż imprezy. Ale tym, co tak naprawdę najlepiej określa rangę wyścigów, jest pula nagród. W Ascot sięga ona 4 milionów funtów. A to stawia je w rzędzie najważniejszych imprez w Europie. Chociaż nie świata, bo w ostatnich dziesięcioleciach pojawiło się wiele wyścigów z dużo większymi pulami nagród – najpierw w USA, potem w Azji, a kilkanaście lat temu również na Bliskim Wschodzie. Tam pule wynoszą kilkanaście milionów dolarów.

[srodtytul]Gołe brzuchy zabronione[/srodtytul]

Z peronu w Ascot tłum rusza w stronę wyścigów. Niezbyt szeroka droga prowadzi przez lasek, 15 minut spacerem. Po drodze kwiaciarki z koszami oferują małe róże i inne kwiaty, gdyby któryś z panów chciał ozdobić butonierkę albo pani suknię.

Wielkie łąki obok zaanektowano na parkingi. Podjeżdżają kilkumetrowe limuzyny z szoferami, audi, bmw, mercedesy. Wysypuje się z nich wyszykowane towarzystwo, poprawia stroje. Są też goście, którzy postawili na tradycję – przed wejściem na wyścigi przyjeżdżają dyliżansami ciągnionymi przez czwórkę koni, ze stangretem na koźle.

Odbieram w biurze Ascot plastikowy identyfikator, uchylam wieka torby fotograficznej przed ochroniarzem i przekraczam elektroniczną furtkę wyścigów.

Świeci słońce, pogoda wymarzona na taką okazję, jest ciepło, ale nie gorąco. Goście wciąż napływają, powoli rozległy teren wyścigów się zapełnia.

Organizatorzy szacownej imprezy dbają o podtrzymanie zwyczajów, szczególnie dotyczących ubierania się na Ascot. Odświętnego, acz nie nazbyt uroczystego. W ramach dress code zalecają panom włożenie czarnego, ewentualnie szarego fraka, kamizelki, cylindra, którego nie należy zdejmować w miejscach publicznych, poza tarasem i restauracją.

Jak w takiej sytuacji odróżnić się od sąsiada? Do tego służą dodatki. Można pozwolić sobie na nieco ekstrawagancji w doborze kamizelki, ale najlepiej wyrazić swój indywidualizm kolorem krawata, ewentualnie chustką w kieszonce. Spinki do mankietów to też element dobierany według własnego upodobania.

Panie obowiązują wytyczne, jak nie powinny się ubierać: wykluczone są zbyt odkryte ramiona, ramiączka sukienek węższe niż na jeden cal, odkryte brzuchy, sukienki mini. Głowę powinien okrywać kapelusz. Generalnie zalecana jest skromność i stosowność stroju oraz ozdób i biżuterii.

Ale bez obaw, te zasady dotyczą osób dopuszczonych do strefy dla specjalnych gości – Royal Enclosure. „Panie i panowie, których stroje nie będą w zgodzie z obyczajem, będą wyproszeni i pozbawieni biletu”. Jednak poza tym terenem zasady są luźniejsze, mężczyźni mogą być w garniturze zamiast we fraku i bez cylindra, a kobiety zamiast pełnego kapelusza mogą nałożyć na głowę coś, co tylko markuje nakrycie.

[srodtytul]Festiwal kapeluszy[/srodtytul]

Pierwszą tego dnia gonitwę wyznaczono na 14.30. Jest więc czas, by przysiąść w kawiarni lub barze na świeżym powietrzu, przeczytać program wyścigów, zastanowić się, na którego konia postawić. Tradycją Ascot jest picie szampana, ale piwo też leje się strumieniami.

Panuje nastrój pikniku – spacery, rozmowy ze znajomymi, obnoszenie własnych kapeluszy i obserwowanie cudzych. Kobiety chętnie dają się fotografować fotoreporterom z prasy. Może trafią do gazet? Ascot jest przecież w równej mierze wydarzeniem towarzyskim co sportowym. Działy sportowe mediów komentują, co się dzieje na torze, a redaktorzy rubryk o modzie odnotowują, kto jak się ubrał.

Tak jak Wiedeń ma swoje bale karnawałowe, a Wenecja maski, Ascot ma kapelusze. Właśnie w dziedzinie kapeluszy odbywa się prawdziwy festiwal. Jeśli wziąć pod uwagę, że przez pięć dni wyścigów przez Ascot przewija się około 300 tysięcy osób, a przynajmniej połowę z nich stanowią kobiety, to można sobie wyobrazić, jak imponujący jest to przegląd nakryć głowy. Zauważyć można wszystkie niemal ich typy i rodzaje – od niewielkich kępek piór przyczepionych do włosów z boku lub tyłu głowy przez toczki i tradycyjne letnie kapelusze po szerokie, zamaszyste, ocieniające pół sylwetki. Proste i skomplikowane, z fałdami i bez, ukwiecone i ozdobione jedynie dyskretną kokardą. Co roku przedmiotem domysłów i spekulacji są kolory kapeluszy, w których pokaże się królowa.

Dress code zdradza pochodzenie ludzi. Mężczyźni z niższych sfer społecznych nie występują we frakach, lecz jedynie w garniturach (nikt jednak nie odważy się nie założyć krawata!). A ich towarzyszki zamiast kostiumów w stonowanych kolorach ze spódnicami za kolano przywdziały barwne sukienki, by nie rzec kiecki. Niegrzeszące przy tym długością, wycięte na plecach i z głębokim dekoltem.

Z obyczajem w sferze stroju wiąże się ściśle geografia Ascot. Wielki teren wyścigów podzielony jest na kilka części. Miejsce centralne zajmuje Grandstand – podłużny, kilkupiętrowy, wygięty lekko w łuk budynek. Przypomina nieco wydmuszkę, bo w środku jest pusty. Parter zajmują w nim głównie punkty przyjmowania zakładów i kawiarnie, na piętrach znajdują się natomiast prywatne loże, loża prasowa, loża rodziny królewskiej, eleganckie restauracje.

Po jednej stronie Grandstandu mieści się tor wyścigowy, a po drugiej... wszystko inne: ogródki kawiarniane, bary, a przede wszystkim Parade Ring, czyli centralne miejsce wszystkich uroczystości, w tym nagradzania dżokejów. Prawa część (patrząc w stronę Grandstandu) rozległego terenu jest dostępna dla gości z tańszymi biletami (Silver Ring). Lewa – Royal Enclosure Garden – zarezerwowana dla właścicieli koni, trenerów, dżokejów, rodziny królewskiej i specjalnych gości.

Początkowo towarzystwo demokratycznie się miesza. Jednak z czasem goście z plastikowymi plakietkami, z wypisanymi na nich imionami i nazwiskami znikają w strefie Royal Enclosure, w restauracjach, na tarasach i w lożach. Pozostali przechodzą na trawnik ciągnący się wzdłuż toru. Kto nie znajdzie miejsca na trybunach, może tam zająć ławkę lub rozłożyć kraciasty koc na trawie.

Nad tym, by każdy trafił na przeznaczone mu miejsce (czytaj: by nieupoważnieni nie przeniknęli do sektorów dla upoważnionych) i by goście czuli się bezpiecznie, dyskretnie czuwają różne służby: od zwykłych odźwiernych przez umundurowanych ochroniarzy i policjantów po ubranych jak zwykli goście (fraki, cylindry) tajnych borowców. Ci ostatni są tak dobrze zamaskowani, że o ich istnieniu dowiaduję się dopiero, gdy niezadowoleni, że zostali sfotografowani, pokazują mi swoje legitymacje i proszą o skasowanie ich zdjęć.

[ramka]Dżentelmeni i plebejusze

>prof. Wojciech Lipoński, anglista, historyk i etnolog sportu

Warto wiedzieć, że w Anglii sport jest ważnym przejawem kultury, kształtowania osobowości i wzmacniania pozycji towarzyskiej. W wyższych sferach wręcz nie do przyjęcia jest nieuprawianie sportu.

Zasady sportów konnych i szermierki wzięły się ze średniowiecznych zasad rycerskich. Ascot jest emanacją, aż do przesady, tych ideałów. Z nimi wiąże się też strój i całe zachowanie. Strój ma też podkreślić tradycyjny podział w sporcie angielskim na players i gentelmens. Ci pierwsi uprawiają sporty plebejskie, jak piłka nożna czy boks, ci drudzy sporty elitarne – między innymi jazdę konną i tenisa.

Strój odróżnia dżentelmenów od plebejuszy, dlatego ludzie z wyższych sfer podchodzą do tego z wielkim pietyzmem. A bywanie na wyścigach, jest warunkiem bycia w dobrym towarzystwie.

Niektórzy wręcz traktują Ascot jak azyl wielkiego sportu narodowego, zachowania tradycji.

not. f.f.[/ramka]