Czołówka Kompasu Sztuki 2011

Gdy na ubiegłorocznych targach sztuki Art Basel w Bazylei, najważniejszych na świecie, Starmach Gallery pokazała rzeźby Aliny Szapocznikow, trzy, każdą za ponad 100 tys. euro, kupiły zachodnie, liczące się kolekcje.

Artystka ta (czwarta pozycja w tegorocznym Kompasie Sztuki, tak samo jak rok wcześniej) na fali feminizmu wzbudza ogromne zainteresowanie nie tylko w Europie. Lutowa wystawa w Hammer Museum w Los Angeles jest drugą, po Centrum Sztuki Współczesnej WIELS w Brukseli (2011 r.) obszerną zagraniczną prezentacją jej twórczości. Niedługo prace artystki pojawią się w nowojorskim MoMA.

Zobacz wyniki Kompasu Sztuki 2011 (miejsca 1-72)

Alina Szapocznikow pod wieloma względami była pionierką. Poliestrowe odlewy fragmentów ciała zamieniała na przykład w lampy, popielniczki. W rzeźbiarskie kolaże zatapiała rodzinne fotografie.

Jej twórczość mieści się między surrealizmem, nowym realizmem i popartem. Ostatnio cieszy się coraz większym zainteresowaniem na amerykańskim rynku.

Znalazło to oczywiście wymierne odbicie w cenach dzieł także w Europie. Niedawno na aukcji w Brukseli rzeźba Aliny Szapocznikow została sprzedana za 480 tys. euro.

Niekwestionowany lider po raz kolejny

Na pierwszym miejscu w najnowszym rankingu, podobnie zresztą jak w dwóch poprzednich, znajduje się Mirosław Bałka, rocznik 1958. Jego niekwestionowana wysoka pozycja wśród znawców sztuki została ugruntowana wystawą „How it is". Można było ją oglądać na przełomie 2009 i 2010 r. w londyńskiej Tate Modern, w Hali Turbin. Przez niektórych krytyków instalacja Mirosława Bałki została uznana za najlepszą spośród prezentowanych w tym prestiżowym miejscu.

Wcześniej artysta brał udział w licznych wystawach, m. in. w MoMA w Nowym Jorku, The Carnegie Museum w Pittsburghu, Museum of Contemporary Art w Los Angeles.

Zobacz wyniki Kompasu Sztuki 2011 (miejsca 73-144)

Jego sztuka (prace kosztują od kilkudziesięciu tysięcy euro wzwyż) jest bardzo intelektualna, hermetyczna, ceniona prze- de wszystkim przez koneserów. Artysta wypowiada się na temat przemijania, śmierci, pamięci, drugiej wojny światowej, Holokaustu.

Materiały, z których korzysta, to m.in. mydło, popiół, sól, włosy, stare deski, rdzewiejące pręty. Tworząc wręcz ascetyczne obiekty czy instalacje, wykorzystuje wymiary własnego ciała, przez co prace stają się bardziej osobiste.

Uznani na świecie

Mirosław Bałka obok Magdaleny Abakanowicz (piąta pozycja w Kompasie Sztuki) i Romana Opałki (trzecie miejsce) należy do nielicznej grupy polskich artystów, którzy od dawna są obecni na międzynarodowych rynkach sztuki.

Śmierć Romana Opałki (2011 r.), autora słynnych obrazów liczonych, nie miała radykalnego wpływu na wysokość cen prac tego artysty. Ostatni jego obraz został już dawno kupiony przez znanego austriackiego kolekcjonera Gerharda Lenza. Za ile? To tajemnica handlowa.

W 2010 r. Roman Opałka był najdroższym żyjącym polskim twórcą. Jego tryptyk ze słynnego cyklu „1965/ 1 – nieskończoność" został wylicytowany w Christie's w Londynie do 816 tys. funtów.

Zobacz wyniki Kompasu Sztuki 2011 (miejsca 145-220)

Magdalena Abakanowicz, która w latach 60. XX w. zasłynęła abakanami (z tradycyjnej płaskiej, dwuwymiarowej tkaniny uczyniła rzeźbę), jako jedyna polska artystka współpracuje z jedną z najbardziej prestiżowych na świecie galerii, nowojorską Marlborough Gallery. Jej prace zasilają zbiory 70 muzeów oraz liczne publiczne kolekcje na całym świecie.

Abakanowicz jest autorką m.in. Agory, kompozycji 106 żeliwnych figur o wysokości trzech metrów, każda w pozycji kroczącej (Chicago Grant Park), oraz Nierozpoznanych, grupy 112 postaci eksponowanych w poznańskiej Cytadeli.

Artystyczne filmy i wysmakowane oleje

Parę lat temu do ekskluzywnego grona polskich twórców o światowej renomie dołączył Wilhelm Sasnal (szósta pozycja w Kompasie Sztuki 2011), laureat wielu prestiżowych nagród. Jego prace można oglądać m.in. w Tate Modern w Londynie oraz Centrum Pompidou w Paryżu. Współpracuje z prestiżowymi zachodnimi galeriami.

Ostatnio Wilhelm Sasnal skoncentrował się na robieniu filmów. Niedawno zrealizował pierwszy pełnometrażowy zatytułowany „Z daleka widok jest piękny".

Za jego obrazy na międzynarodowych aukcjach w 2011 r. płacono od 10 tys. do ponad 70 tys. euro (najdroższy, „Palące dziewczyny", został sprzedany w 2008 r. za 456 tys. dolarów).

Zobacz wyniki Kompasu Sztuki 2011 (miejsca 221-288)

Po raz kolejny drugą lokatę w Kompasie Sztuki zajął Jerzy Nowosielski, nasza lokalna gwiazda. Podobnie jak w przypadku Opałki, jego śmierć nie miała przełożenia na ceny prac. Artysta, piewca kobiecej urody, już od kilku lat nie tworzył. Jego odejście spowodowało przede wszystkim to, że dobre obrazy zostały przez kolekcjonerów „pochowane".

Na wysmakowane oleje Nowosielskiego trzeba wyłożyć co najmniej kilkadziesiąt tysięcy złotych. „Dziewczyna z lusterkiem" na aukcji w Desie Unicum (2011 r.) została wylicytowana za 126 tys. zł.

W ścisłej czołówce

Niezmiennie w pierwszej dziesiątce Kompasu obecni są: Tadeusz Kantor (ósme miejsce) oraz Andrzej Wróblewski (siódme). Ten drugi to autor poruszających dzieł: m. in. cyklu „Rozstrzelania", „Kolejka trwa". Często mówił i pisał o śmierci. Zginął w wieku 29 lat, ponad pół wieku temu. Nadal jest wzorem i inspiracją dla kolejnych pokoleń artystów.

Tadeusz Kantor zdobył uznanie na świecie przede wszystkim jako twórca Teatru Śmierci. Pod koniec lat 60. wymyślił koncepcję ambalażu (opakowywania). Opakowywał obrazy, ludzi, przedmioty. Tworzył też liczne asamblaże, kompozycje, w których pojawiające się na płótnie, często zniszczone przedmioty, takie jak koperty, torby, parasole, przeobrażały obraz w relief.

Rekordowa cena pracy Kantora, „Człowieka z parasolami", to 295 tys. zł (2007 r.).

Tadeusz Kantor utrzymywał ścisłe związki z zachodnimi artystami, szczególnie z Josephem Beuysem. Dokonania obu artystów zaprezentuje czerwcowa ekspozycja „Beuys Kantor. Pamięć" w Israel Museum w Jerozolimie.