Jan Kulczyk: Afryka ma ogromny potencjał

Rz: Powiedział pan: Gdybyśmy tylko te miliardy euro, które daliśmy 8 milionom Greków, przeznaczyli na budowę infrastruktury w Afryce, stworzylibyśmy dla Europy rynek miliarda konsumentów. Jak pan sądzi, dlaczego ta prosta prawda nie jest w stanie dotrzeć do inwestorów?

Jan Kulczyk: Jestem przedsiębiorcą i dla mnie liczby i fakty są kluczowe. I do mnie dociera, że Afryka jako kontynent ma największy potencjał wzrostu. Na dziesięć najszybciej rozwijających się gospodarek świata aż sześć pochodzi dzisiaj właśnie z Afryki. Najwyższe stopy zwrotu z inwestycji bezpośrednich notuje się właśnie tam. W 2012 r., po raz pierwszy w historii tego kontynentu, inwestycje pochodzące z krajów rozwijających się przewyższyły te, których źródłem były gospodarki rozwinięte. Europa przegrywa Afrykę. Bez walki oddaje kolejne pole na globalnej szachownicy gospodarczej, bo nie wie, jak się pozycjonować w nowym układzie sił, z Afryką w jednej z głównych ról. Ustępujemy tam już nie tylko hegemonom, takim jak Chiny czy Indie, ale także Turcji, Tajwanowi czy Korei Południowej.

Politycy europejscy uwielbiają pouczać Afrykanów, jak się rozwijać, a sami doprowadzili do tego, że ich kraje się zwijają, kurczą, degradują w światowych rankingach konkurencyjności. Cały biznesowy świat, mówiąc o Afryce, powtarza jak mantrę: inwestycje, gwarancje, rozwój, kapitał. A Europejczycy? Ubóstwo, pomoc humanitarna, choroby, głód i niestabilność polityczna. Na tym polega różnica.

A gra idzie o ten nieposkromiony apetyt na lepsze jutro rosnącej jak na drożdżach afrykańskiej klasy średniej, o bezdyskusyjny potencjał wzrostu i konieczność szybkiego stworzenia uniwersalnych reguł współpracy z afrykańskimi przedsiębiorcami. Reguł na lata. Afryka musi być traktowana jako pełnoprawny, strategiczny partner do inwestowania, tworzenia i rozwijania wspólnych przedsięwzięć. Kto dziś wyobraża sobie jeszcze, że Afrykę można sprowadzić jedynie do roli dostawcy surowców lub rynku zbytu dla europejskich dostawców, ten się po prostu kompromituje.

Co jakiś czas jest uruchamiana jakaś potężna akcja Banku Światowego czy któregoś z pozostałych banków rozwojowych. Mówi się o Afryce jako o kontynencie przyszłości. I potem znów cisza. Czego brakuje temu kontynentowi, aby przedrzeć się z jakimikolwiek pozytywnymi informacjami do światowej opinii publicznej? Czy świat jest gotów zaakceptować tylko informacje o tragediach i wojnach, głodzie i kataklizmach pogodowych?

Kto dziś wyobraża sobie, że Afrykę można sprowadzić do roli dostawcy surowców lub rynku zbytu, ten się po prostu kompromituje

To właśnie bardzo typowy, europejski punkt widzenia. Afryka przebyła długą i burzliwą drogę od miejsca, w którym się znajdowała w latach 80. i 90. Ale to już dawno za nami. Przez osiem z ostatnich dziesięciu lat ten kontynent rozwijał się szybciej niż Azja Wschodnia. Powtórzę, Afryka dysponuje dzisiaj atrybutami, które czynią z tego kontynentu jeden z najbardziej atrakcyjnych gospodarczo regionów świata: kapitał ludzki, dostęp do surowców naturalnych, w tym ropy i gazu, coraz większy popyt wewnętrzny i wielkie potrzeby infrastrukturalne. Jest wręcz skazana na długofalowy i stabilny rozwój.

Należy też pamiętać, że, jak powiedział Ryszard Kapuściński, „nie ma jednej Afryki", to ponad 50 państw na różnym etapie rozwoju, zamieszkanych przez bardzo zróżnicowane narodowości i grupy etniczne, przy PKB per capita od 300 do 30 tysięcy dolarów i o systemach politycznych od autorytarnych reżimów do demokracji. Dla mnie ta różnorodność jest ogromnym wyzwaniem, historyczną, cywilizacyjną szansą, którą los znowu, wspaniałomyślnie podrzuca Europie. Nie zmarnujmy tego.

Kulczyk Investments jednak w Afrykę uwierzył. Czy oprócz poszukiwania i wydobycia surowców energetycznych widzi pan tam inne możliwości dla inwestycji i współpracy?

Oczywiście. Wkładamy nogę w drzwi, gdzie tylko się da. W Tanzanii, Gwinei Równikowej, Gabonie oraz pięciu innych państwach Afryki działa Ophir Energy. Strata Limited ma udziały w koncesjach na poszukiwanie i zagospodarowywanie złóż węgla kamiennego i rud żelaza w Kongo-Brazzaville i Mozambiku. Po niedawnym przejęciu przez KOV spółki Winstar nasz portfel surowcowy został zasilony przez koncesje wydobywcze na terenie Tunezji. Na terenie Afryki koncentruje również swoje działania spółka QKR, którą założyliśmy z katarskim partnerem, największym funduszem inwestycyjnym świata. A bazując na szczególnie dobrych doświadczeniach w Nigerii, gdzie Neconde systematycznie zwiększa wydobycie z koncesji nabytej od Shella, analizujemy kolejne inwestycje związane z zagospodarowaniem gazu, w tym elektrownie gazowe czy rafinerie. To nasze strategiczne kierunki rozwoju. Jak wielokrotnie wspominałem, żałuję, że tak późno odkryłem Afrykę. Dość szybko jednak też zrozumiałem, że kluczem do sukcesu w tym rejonie świata jest tworzenie miejsc pracy, inwestycje w lokalną produkcję, zachęcanie do partnerskiej współpracy tamtejszych przedsiębiorców, wreszcie szacunek dla lokalnej odmienności oraz potrzeb. To moja sprawdzona recepta, bo szybko się uczymy.

Jakie są największe problemy, które napotykają inwestorzy na tym kontynencie?