Bank Rosji opublikował komentarz do oceny stanu bilansu płatniczego Federacji Rosyjskiej w kwietniu 2022 r. Publikacja, podobnie jak w marcu, zawiera tylko trzy liczby – saldo rachunku bieżącego, saldo towarów i usług oraz saldo dochodów pierwotnych i wtórnych. Wszystkie kwoty podane są w dolarach i obejmują cztery miesiące.

Gazeta „Kommersant” przypomina, że od końca lutego Ministerstwo Energii utajniło dane o eksporcie surowców energetycznych, a Federalna Służba Celna – część danych o handlu zagranicznym. Bank centralny nie publikuje już danych o odpływie i napływie kapitału, podobnie jak danych o saldach rachunków finansowych.

Trzy liczby opublikowane 16 maja dają jednak pewne wskazówki na temat tego, co dzieje się z rosyjskim eksportem i importem, choć to obraz bardzo zniekształcony. W ciągu pierwszych trzech miesięcy (Rosja napadła na Ukrainę 24 lutego) nadwyżka na rachunku obrotów bieżących wyniosła 58,2 mld dol., nadwyżka salda handlu zagranicznego towarami i usługami 66,3 mld dol. W kwietniu te same wskaźniki urosły do 95,8 mld dol. i 106,5 mld dol.

Oznacza to drugi miesiąc wzrostu cen rosyjskiego eksportu, który do tej pory dość umiarkowanie spadał pod względem ilościowym (ceny ropy, gazu, metali i surowców rolnych rosły szybciej, niż spadał ich eksport fizyczny), oraz szybsze kurczenie się importu (na niektórych rynkach, jak niemiecki, nawet o 60 proc.).

W sumie przyniosło to rosyjskiej gospodarce przejściowy zysk finansowy. Napływ walut obcych w samym kwietniu wyraźnie przekroczył kwartalne wyniki z 2021 r.

Jednak, jak zauważa Dmitrij Butrin, publicysta ekonomiczny „Kommersanta”, „w rzeczywistości porównywanie tych danych z »przedwojennymi« nie ma sensu”. Sam Bank Rosji zauważa, że kluczowym wydarzeniem w zachodzących zmianach jest spadek importu. Jego szybkość jest tak duża, że w rzeczywistości nie dochodzi do adaptacji przemysłu rosyjskiego do nowych warunków handlowych – towarzyszyłby temu gwałtowny wzrost importu w celu obsługi zmienionego asortymentu produkcji.

„Jeśli trend się utrzyma, można stwierdzić, że strategią rosyjskiego przemysłu do końca 2022 roku będzie czekanie, praca na posiadanych rezerwach i zapasach, bez inwestowania w zmianę struktury produkcji, bez nowych inwestycji” – pisze Butrin.

Problemy inwestycyjne w rosyjskiej gospodarce w okresie marzec–kwiecień 2022 nie mogą jeszcze świadczyć o zaniechaniu przez rosyjskie firmy inwestowania w adaptację (zakup dodatkowego wyposażenia, przeprofilowanie mocy, naprawy). Na razie może chodzić o przywrócenie łańcuchów dostaw za pośrednictwem alternatywnych dostawców.

Analitycy z firm Loko-Invest i autorzy kanału Solid Numbers Telegram spodziewają się, że nadwyżka na rachunku obrotów bieżących Rosji w 2022 r. będzie znacznie wyższa niż konserwatywna prognoza Banku Rosji (145 mld dol. w wersji podstawowej). Będą rosnąć rozbieżności między kursami dolara w kantorze i oficjalnym. Potęguje to wzrost znaczenia czarnego rynku i szarej strefy w gospodarce Rosji.

W 2021 r. Rosja wyeksportowała towary za 415,5 mld euro, głównie surowce energetyczne, produkty naftowe, złoto i półprodukty z żeliwa lub stali. Kupiła za granicą wysoko przetworzone towary, jak elektronika, telefony, leki, samochody, części do maszyn rolniczych i ciężkiego sprzętu, maszyny i urządzenia do przemysłu, wydając na to 248 mld euro. Eksport do Polski wyniósł 3,4 proc. całości, a import stanowił 2 proc.