KPMG liderem branży

Zwycięzcą XIII Rankingu Audytorów „Rzeczpospolitej" okazała się spółka KPMG. Walka o miano lidera branży była jednak niezwykle zacięta. Drugie miejsce zajęła firma EY, która straciła do zwycięzcy zaledwie 0,6 pkt. Jeszcze mniejsza różnica dzieliła zaś wicelidera rankingu od zdobywcy trzeciego miejsca Deloitte. Ta firma „przegrała" srebro o zaledwie 0,4 pkt.

Nowe zasady

Miniony rok był ważny dla całej branży audytorskiej, gdyż w UE trwały prace nad nowymi regulacjami dotyczącymi rynku. W naszym rankingu przyniósł zaś dużą zmianę kryteriów wyboru najlepszej firmy. W związku z tym, że nie ma już obowiązku publikowania sprawozdań finansowych w Monitorze Polskim B, musieliśmy zrezygnować z przyznawania punktów w kategoriach średnie badane przychody oraz średnie badane aktywa, a także wybrać nowe kryteria (więcej o metodologii w ramce obok).

W trakcie prac nad rankingiem natrafiliśmy na jeszcze jedno utrudnienie. Firma PwC odmówiła przesłania wypełnionej ankiety, tłumacząc to tym, że wybrane do oceny kryterium przychodów z czynności rewizji finansowej nie uwzględnia m.in. przychodów z tytułu usług świadczonych klientom międzynarodowym. Ta spółka od lat w naszych rankingach plasowała się jednak w czołowej czwórce. Dlatego umieściliśmy ją na czwartej pozycji.

Laureaci nagrodzeni

W piątek w siedzibie „Rzeczpospolitej" odbyła się uroczysta gala, w trakcie której laureaci rankingu audytorów odebrali pamiątkowe dyplomy. Nagrody przyznaliśmy też w trzech innych kategoriach. W rankingu „Parkietu" na najlepszą firmę audytorską badającą spółki giełdowe w 2013 r. pierwsze miejsce ex aequo zajęły Deloitte i KPMG, a ostatni stopień podium przypadł firmie EY. Na czwartej pozycji uplasowało się PwC, a na piątej BDO (więcej o tym rankingu na stronie R8).

Przyznaliśmy też nagrody firmom, które szczególnie widoczne były na giełdzie za sprawą zaangażowania w badanie sprawozdań spółek giełdowych. Najwięcej klientów na GPW w 2013 r. miał Deloitte. Drugie miejsce zajął EY, a trzecie PKF Consult. W przypadku NewConnect kolejność prezentowała się zaś następująco: PKF Consult, WBS Audyt i 4Audyt.

Postanowiliśmy ponadto wyróżnić trzy podmioty za działalność prospołeczną – dyplomy trafiły do EY, KPMG oraz Rödl & Partner. Pierwsza z tych firm w 2013 roku pro publico bono audytowała trzy organizacje pożytku publicznego. To jednak nie koniec jej filantropijnych przedsięwzięć. Założyła też bowiem fundację pracowniczą, która powstała, by pomagać dzieciom szczególnie pokrzywdzonym przez los, a której wolontariuszami są pracownicy EY i członkowie ich rodzin. Od 2008 r. firma wspiera działania na rzecz poprawy funkcjonowania polskiej gospodarki w ramach programu „Sprawne państwo". Od 11 lat jest też organizatorem polskiej edycji konkursu Przedsiębiorca Roku.

KPMG w 2013 r. bezpłatnie obsługiwało pięć fundacji. Firma podejmuje też liczne działania promujące społeczną odpowiedzialność biznesu, wspiera społeczności lokalne (wsparcie finansowe oraz edukacja dzieci i młodzieży), promuje ekologiczny styl życia, podejmuje działania na rzecz przedsiębiorczości. W firmie działa też program wolontariatu pracowniczego.

Rödl & Partner badał sprawozdanie organizacji SOS Wioski Dziecięce. Firma angażuje się również w pomoc dzieciom.

Co z konsolidacją?

Przedstawiciele branży już od pewnego czasu przewidują, że rynek będzie się konsolidował. Jak dotąd niewiele się jednak dzieje. Zdaniem firm audytorskich nie oznacza to jednak wcale, że konsolidacja nie nastąpi.

W ocenie Jana Letkiewicza, partnera zarządzającego w Grant Thornton, jest to proces nieuchronny. – Analiza struktury rynku pokazuje, że procesy konsolidacyjne w grupie małych jednostek nie spowodują znaczących zmian na tym rynku. Natomiast transakcje pomiędzy podmiotami średnimi i dużymi, mogące znacząco wpłynąć na rynek, wymagają więcej czasu – mówi. – Pierwsza tego typu udana transakcja uruchomi szereg następnych. Tak działo się i dzieje na rynkach zagranicznych oraz w sieciach globalnych.

Andre Helin, prezes BDO, uważa, że konsolidacja już się rozpoczęła. – Znikają małe firmy, mniej widoczne na rynku. Wiele mniejszych podmiotów założonych przez byłych pracowników dużych firm audytorskich jest likwidowanych, a ich założyciele wracają do większych podmiotów. Widać też, że wiele mniejszych firm rezygnuje z badania sprawozdań finansowych i koncentruje się na usługowym prowadzeniu ksiąg rachunkowych – twierdzi Helin.

Marcin Kapera, associate partner w Rödl & Partner, przewiduje dwutorowe zmiany prowadzące do polaryzacji rynku. – Z jednej strony, w ślad za rosnącymi wymaganiami w stosunku do biegłych rewidentów rynek będzie podlegał stopniowej konsolidacji, szczególnie wśród mniejszych podmiotów audytorskich. Know-how wniesiony przez ekspertów z dużych firm spowoduje świadczenie konkurencyjnych usług przez firmy średniej wielkości – mówi. – Z drugiej, obserwowane będzie zjawisko specjalizacji firm w usługach atestacyjnych i doradczych. Przy nasilającej się konkurencji cenowej w badaniach sprawozdań, wydaje się to naturalną tendencją zmian na polskim rynku.

Przedstawiciele branży audytorskiej już od pewnego czasu narzekają na spadające stawki za świadczone przez nich usługi. Jako przyczynę zapoczątkowania tego trendu często wskazuje się kryzys, który skłonił firmy do poszukiwania oszczędności. Sebastian Łyczba, partner w dziale audytu EY, ocenia, że ciągle widoczna jest duża presja. – Są spółki, które traktują przetargi na te usługi analogicznie do zakupu jakichkolwiek innych usług czy towarów, nie zważając na jakość i renomę firm audytorskich – przyznaje. – Są też jednak takie spółki, które poprzez swoje komitety audytu przeprowadzają bardzo rzetelne, długie i oparte na kontakcie z audytorem procesy wyboru firmy audytorskiej. Takie procesy mają podstawy jakościowe i będą wymagane już niedługo od wszystkich podmiotów publicznych zgodnie z nowymi regulacjami UE – dodaje.

Stawki spadają wolniej

Marek Gajdziński, partner w dziale audytu w KPMG w Polsce, uważa, że obserwowany w ostatnich latach wyraźny trend konkurowania za pomocą cen w większości przypadków jest wynikiem wprowadzenia przez spółki wysokości wynagrodzenia za badanie jako jedynego lub najważniejszego kryterium wyboru biegłego rewidenta. – Trend ten może jednak zostać zahamowany na skutek wprowadzenia nowych regulacji unijnych, w tym rotacji podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych i istotnych ograniczeń w możliwości świadczenia dodatkowych usług na rzecz jednostek badanych – ocenia.

Paweł Przybysz, wiceprezes 4Audyt, uważa, że ceny usług nadal podlegają korekcie. – Niestety, nie służy to utrzymaniu jakości badań i negatywnie wpływa na relacje pomiędzy klientem a audytorem, sprowadzając rolę tego drugiego do roli urzędnika kontrolującego stan rachunkowości i finansów klienta – mówi. – W konsekwencji pasja towarzysząca dotychczasowej pracy biegłych rewidentów ustępuje miejsca chłodnej kalkulacji prowadzącej do ograniczania zakresu badań do minimalnego, koniecznego, rutynowo niejako wykonywanego zbioru testów i procedur – dodaje.

Zdaniem Mariusza Kucińskiego, wiceprezesa PKF Consult, spadkowy trend aktualnie wyhamował, co wynika z kilku przyczyn. – Z jednej strony kryzys, który był w pewnym sensie katalizatorem tego zjawiska, jest już za nami. Z drugiej strony niskie marże realizowane przez audytorów nie pozostawiają przestrzeni na dalsze obniżki cen. Należy też pamiętać o odpowiedzialności i ryzyku audytora, co powinno być wkalkulowane w cenę usługi – wylicza.

Uwaga na jakość!

Mirosław Kośmider, partner w PRO Audit, uważa, że nadszedł czas, by wysłać wyraźny sygnał: ciągłe obniżanie cen usług musi w końcu odbić się na ich jakości. – Zagrożenie to dotyczy zarówno poszczególnych firm audytorskich, które dotąd podejmowały szereg wysiłków w celu podniesienia efektywności, wprowadzając zmiany organizacyjne czy technologiczne, jednak których efekty będą coraz mniej skuteczne – mówi. – Zagrożenie dla jakości dotyczy też całego rynku, który z coraz większą trudnością konkuruje z innymi branżami w pozyskiwaniu najlepszych specjalistów. Tymczasem rzetelny audyt roczny oraz profesjonalne wsparcie dobrego audytora zewnętrznego, potrafiącego zapewnić badanej jednostce wiele dodatkowych wartości wspierających rozwój biznesu, stanowią jeden z kluczowych warunków właściwego wykonywania swoich funkcji przez komitety audytu i rady nadzorcze spółek, szczególnie publicznych – dodaje.

Złudzeń nie pozostawia też Bartosz Miłaszewski, partner zarządzający w RSM Poland KZWS. – Ceny za usługę audytu często są tak żenująco niskie, że nikt się nie łudzi, że za takie wynagrodzenie praca zostanie przez audytora wykonana. Celowo nie piszę „wykonana rzetelnie, z zachowaniem norm i odpowiedniej jakości", bo ta praca w ogóle nie zostanie wykonana – mówi. – Idealnym przykładem są audyty wydatkowania środków unijnych, gdzie dominująca wytyczna przetargowa – cena 100 proc. – doprowadziła do sytuacji, w której stawki za audyt nie pokrywają kosztów przejazdu audytora z siedziby firmy na miejsce wykonania zlecenia i zakwaterowania na czas wykonania zlecenia. A gdzie wynagrodzenie za pracę? – zastanawia się.

Ekspert krytycznie wypowiada się też o wynagrodzeniach na poziomie kilkunastu tysięcy złotych za badanie sprawozdania wg międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej spółki giełdowej. – Czy to daje rękojmię jakiejkolwiek jakości pracy audytora i zapewnienie o jakości danych w sprawozdaniu finansowym dla inwestorów? – pyta retorycznie.

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki

a.koper@rp.pl