Pracujemy nad innowacyjną technologią transformacji

Materiał powstał we współpracy z Rafako

Jakie są pani zdaniem kluczowe wyzwania przy transformacji polskiego sektora wytwarzania w stronę zielonej energii?

Największym jest z pewnością zapewnienie bezpiecznych dostaw energii przy cenach, które będą akceptowane społecznie, a zarazem pozwolą utrzymać konkurencyjność polskiej gospodarki. W energetyce mamy dziś sytuację bardzo wymagającą, jeśli chodzi o koszty wytwarzania, a co za tym idzie – ceny dla końcowego odbiorcy. Rosnące ceny energii i gazu odbijają się w rachunkach, ale po drugiej stronie są wyzwania związane z inwestycjami w dekarbonizację, które dotyczą nie tylko sektora elektroenergetycznego, ale także branży ciepłowniczej. Wszyscy zgadzają się co do tego, że jesteśmy w samym środku rewolucji energetycznej. Problem tylko, w jaki sposób ją przeprowadzić, by wypełnić cele związane z osiągnięciem neutralności klimatycznej, a przy tym zapewniać stabilne i bezpieczne dostawy energii, zachowując jednocześnie komplementarność wszystkich inwestycji w ramach transformacji energetycznej. Wyzwaniem będzie znaczące ograniczenie udziału węgla w miksie energetycznym.

W jaki sposób może to następować?

Odejście od węgla jest nieuchronne. W naszym rozumieniu ta droga może, a nawet powinna, prowadzić przez modernizację bloków węglowych o mocy 200 MW+, popularnie nazywanych dwusetkami. One będą pełnić rolę stabilizatora systemu jeszcze przez następnych kilkanaście lat.

Poza tym trzeba je zmodernizować tak, żeby zachować spójność systemu. Czyli poprawić rentowność tych bloków na tyle, by mogły korzystać z systemów wsparcia wynikających z rynku mocy, a przede wszystkim poprawić parametry ich pracy. Chodzi zarówno o ograniczenie emisji zanieczyszczeń, jak i o możliwość współpracy z odnawialnymi źródłami energii (OZE), których rola w systemie będzie wzrastała. Ten segment rynku bardzo intensywnie się rozwija, natomiast trzeba mieć na uwadze, że im więcej OZE, tym większa konieczność stabilizacji systemu, posiadania rezerwy energetycznej. OZE nie są bowiem stabilnymi źródłami energii, dlatego bez stabilizatorów się nie obejdziemy.

Jak więc zachować spójność systemu w zgodzie z celami Europejskiego Zielonego Ładu i koniecznością dojścia do neutralności klimatycznej do 2050 r.?

Można to osiągnąć, przeprowadzając modernizację, tzw. repowering, tych bloków. Rafako oferuje innowacyjną technologię, która jak dotąd nie została wdrożona na rynku w skali przemysłowej. Mamy gotowe rozwiązania, które są obecnie w końcowej fazie badawczo-rozwojowej.

Jest to pakiet wielu rozwiązań technologicznych, które mają uelastycznić pracę tych bloków, dostosować je do współpracy z OZE, tak by mogły funkcjonować jako jednostki rezerwowo-szczytowe. Celem jest zwiększenie sprawności wytwarzania energii elektrycznej przy założeniu, że redukujemy zużycie paliwa, ale nie ingerujemy w układ przepływowy turbiny. To przekłada się na bardzo wymierne korzyści dla inwestora. Nasza technologia ma przede wszystkim aspekt środowiskowy – ogranicza emisyjności tych bloków, a przy zastosowaniu pewnych konfiguracji, które będziemy komercjalizować, możliwe jest spełnienie restrykcyjnych regulacji unijnych.

Jakie atuty ma modernizacja bloków węglowych wobec np. budowy nowych jednostek gazowo-parowych?

Podstawowa korzyść z wdrożenia naszej technologii polega na relatywnie niskich kosztach inwestycyjnych oraz stosunkowo krótkim czasie realizacji, gdyż jest to cztery–pięć miesięcy. Ekonomika tych projektów jest bardzo atrakcyjna i nieporównywalnie lepsza niż w przypadku nowych inwestycji. Modernizacja zapewnia też współpracę z OZE. Uśredniony koszt produkcji energii w przypadku takiego zmodernizowanego bloku, przy pozostaniu przy węglu czy też przy zastosowaniu konwersji paliwa węglowego na gaz, w dalszym ciągu jest korzystniejszy niż w przypadku porównywalnych parametrów, które można osiągnąć przy inwestycjach gazowych.

Wszyscy wiemy, że koncerny energetyczne planują inwestycje w technologie oparte na gazie. Naszej technologii nie stawiamy jednak w kontrze do tych nowych projektów, bo są one potrzebne. Jak wskazują dostępne analizy rynkowe, w 2030 r. w naszym systemie w stabilnych źródłach zabraknie prawie 30 proc. mocy. Rozwiązania Rafako Innovation traktujemy jako uzupełniające. Pozwolą one zachować bezpieczeństwo systemu, a zarazem zmniejszyć emisje, bo te bloki tak czy inaczej muszą funkcjonować.

Trzeba także pamiętać, że inwestycje w nowe bloki gazowo-parowe to procesy wieloletnie. A gaz również jest paliwem kopalnym. W 2040 r. inwestycje gazowe nie będą rozwiązaniem wiodącym, będzie też coraz trudniej znaleźć finansowanie dla takich projektów. Dlatego proponujemy alternatywę, która charakteryzuje się lepszą ekonomiką, krótszym czasem realizacji i wpisuje w cele związane z transformacją energetyczną. Dodam, że raporty instytucji państwowych jasno wskazują, że nieskoordynowane, przedwczesne wyłączanie tych bloków z eksploatacji może się wiązać ze znaczącymi ryzykami dla zapewnienia bezpiecznych dostaw energii po cenach, które są akceptowalne dla odbiorców.

Jakie modele komercjalizacji prac badawczo-rozwojowych, o których pani mówi, rozpatruje Rafako Innovation?

Bazując na naszych doświadczeniach i technologiach, które zostały wypracowane przez Rafako w ciągu ostatnich kilkunastu lat, zakładamy kilka wariantów komercjalizacji. Wiodącym rozwiązaniem, które chcemy komercjalizować, jest repowering „dwusetek", mający na celu zmianę paliwa, czyli konwersję z węgla na gaz, ale w taki sposób, aby można było zapewnić współpracę z OZE. Przewidujemy też możliwość współspalania gazu ziemnego z wodorem. To rozwiązanie w naszym przekonaniu jest najbardziej atrakcyjne. Proponowana konfiguracja znacząco poprawia rentowność bloków, a przede wszystkim pozwala na wypełnienie regulacji unijnych związanych z emisyjnością. Pełna oferta handlowa zostanie przygotowana po zakończeniu fazy badawczo--rozwojowej, co ma nastąpić do końca roku.

Jak wygląda dalej kalendarz prac? W obecnej fazie współpracujecie np. z Tauronem Wytwarzanie przy projekcie w elektrowni Jaworzno III.

Kontrakt z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju obliguje nas do udostępnienia na zasadach rynkowych licencji, która będzie zawierała know-how wypracowanych rozwiązań technicznych. Obecnie prowadzimy prace optymalizacyjne na bloku elektrowni Jaworzno III wspólnie z naszym partnerem wdrożeniowym Tauronem Wytwarzanie i partnerem technologicznym. Po zakończeniu prac badawczo--rozwojowych uruchamiamy proces komercjalizacji.

Czy innowacyjna technologia, nad którą pracujecie, będzie użyteczna tylko w polskich warunkach, czy też jest bardziej uniwersalna i można ją wykorzystać za granicą?

Oczywiście, że jest uniwersalna. Najbardziej perspektywicznym dla nas rynkiem, na którym chcemy wprowadzić naszą technologię, są państwa bałkańskie, takie jak Bośnia i Hercegowina, Serbia, Macedonia Północna czy Kosowo. Nie są one tak zaawansowane w transformacji energetycznej jak Polska czy inne państwa UE. Nie są też jeszcze w Unii, choć do niej aspirują, ale dystans, który muszą nadrobić, aby spełnić kryteria unijne, jest bardzo duży.

Nasza obecność na Bałkanach wynika z wieloletnich doświadczeń związanych z dostarczaniem produktów i realizacją inwestycji. Dostarczaliśmy kotły do tamtejszych elektrowni, więc jeśli teraz mielibyśmy je modernizować, to nasza przewaga konkurencyjna polega na tym, że znamy DNA tych obiektów. Rafako na Bałkanach zrealizowało w ostatnich kilku latach projekty o wartości ok. 85 mln euro, więc doskonale rozumiemy specyfikę tego rynku. Dlatego aspirujemy do tego, by być kluczowym graczem w transformacji energetycznej Bałkanów Zachodnich. Prowadzimy w tym zakresie konkretne działania. Nie mogę przesądzać o rezultatach rozmów, niemniej jesteśmy bardzo aktywni w tych procesach i to jest dla nas najbardziej obiecujący kierunek rozwoju międzynarodowego. Wynika on także z doświadczeń Rafako, które jest jedną z niewielu polskich firm charakteryzujących się tak wysokim stopniem umiędzynarodowienia.

W działania związane z modernizacją „dwusetek" chcecie włączyć także wasz łańcuch dostawców...

Wszystkie projekty, które realizuje Rafako, wiążą się z zaangażowaniem kilkunastu, kilkudziesięciu, a nawet kilkuset wykonawców, podwykonawców, dostawców. Realizując projekty, tworzymy wokół siebie gospodarczy ekosystem. Tak więc realizacja projektów za granicą wiąże się także z tym, że pomagamy małym i średnim przedsiębiorstwom w rozwijaniu ich działalności poza krajem, w prowadzeniu projektów bardzo złożonych i trudnych pod względem organizacyjnym czy finansowym. Mniejsze podmioty mogą w ten sposób zdobywać bardzo cenne doświadczenia i rozwijać działalność pod skrzydłami Rafako, a zarazem wziąć udział w niepowtarzalnym projekcie, jakim jest dekarbonizacja energetyki.