Obniżenie ratingu kredytowego związane jest głównie z osłabieniem pozycji kapitałowej banku, przyjęciem planu naprawy i planu ochrony kapitału, ryzykiem poniesienia dalszych strat oraz ryzykiem otrzymania kar związanych z udziałem banku w procesie dystrybucji obligacji GetBacku, a także z istotnymi zmianami w składzie zarządu banku – wyjaśnia EuroRating.

Zmiany w zarządzie i problemy po GetBacku

Agencja zwraca uwagę, że na skutek dokonanych przez Idea Bank w sprawozdaniu za I półrocze 2018 r. wysokich odpisów aktualizujących wartość aktywów oraz utworzonych rezerw (których część została spisana wstecz bezpośrednio w kapitał własny na koniec 2017 roku), wartość kapitału własnego banku obniżyła się o 31 proc. w stosunku do stanu z końca III kwartału 2017 r. Przy stabilnej wartości aktywów i rosnącej wartości portfela kredytów przełożyło się to na silny spadek współczynników kapitałowych banku. Na poziomie skonsolidowanym łączny współczynnik obniżył się do 9,8% (wobec 13,8% w III kwartale 2017 r.), a współczynnik kapitału własnego Tier 1 spadł do 8,2% (wobec 12,1% w III kwartale 2017 r.).

W efekcie bank według stanu na koniec II kwartału 2018 r. nie spełniał minimalnych wymogów kapitałowych określonych dla banku przez nadzór finansowy. Niedobory te wynosiły na poziomie jednostkowym: Tier 1 – 0,8 pkt. proc., TCR – 1,3 pkt. proc, a na poziomie skonsolidowanym: Tier 1 – 2,7 pkt. proc. i TCR – 3,1 pkt. proc.

Na skutek poniesionych w I półroczu strat oraz spadku współczynników kapitałowych poniżej wymaganych minimów Idea Bank musiał wnioskować do KNF o zatwierdzenie planu ochrony kapitału oraz zdecydował się na uruchomienie planu naprawy. Plany te zakładają m.in. niewielką emisję akcji (o wartości 50 mln zł), która ma zostać przeprowadzona w I półroczu 2019 r., a także sprzedaż części udziałów w spółkach stowarzyszonych, redukcję kosztów i modyfikację struktury bilansu.

EuroRating bierze pod uwagę fakt, że w sprawozdaniu za I półrocze bank utworzył rezerwę w wysokości 14 mln zł na potencjalne roszczenia klientów wynikające z udziału banku w dystrybucji obligacji GetBacku. Według agencji istnieje jednak ryzyko, że wobec licznych doniesień o poważnych naruszeniach dokonywanych przez pracowników Grupy Idea Bank przy oferowaniu klientom obligacji znajdującej się obecnie w stanie niewypłacalności spółki windykacyjnej, wyniki banku w kolejnych kwartałach mogą zostać obciążone dodatkowymi rezerwami na wypłatę odszkodowań dla klientów.

Ponadto EuroRating zwraca uwagę na ryzyko reputacyjne oraz finansowe, jakie dla banku wiąże się ze wszczęciem przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów postępowania przeciwko Idea Bankowi w sprawie nieprawidłowości przy oferowaniu obligacji GetBacku. Istnieje również ryzyko, że w prowadzonym równolegle postępowaniu przez Komisję Nadzoru Finansowego orzeczone zostanie, że Idea Bank oferował instrumenty finansowe bez zezwolenia i złamał przepisy prawa bankowego. Agencja zaznacza, że w przypadku udowodnienia występowania poważnych naruszeń przepisów oba urzędy mogłyby nałożyć na Idea Bank wysokie kary finansowe, co dodatkowo obciążyłoby wyniki i kapitał banku.

EuroRating dostrzega również ryzyko związane z nagłymi i licznymi zmianami w składzie zarządu, jakie miały miejsce w ciągu kilku ostatnich kwartałów (od września 2017 roku zmieniony został niemal cały skład zarządu banku, parę dni temu zrezygnował prezes Tobiasz Bury piastujący to stanowisko raptem od roku). Agencja ocenia, że częste i niespodziewane zmiany na najważniejszych stanowiskach we władzach banku zmniejszają stabilność procesów zarządczych, co jest szczególnie niekorzystne w sytuacji, w jakiej ostatnio znalazł się bank. Jednocześnie jednak EuroRating oczekuje, że nowy zarząd podejmie działania mające na celu ustabilizowanie i poprawę kondycji banku.

Perspektywa negatywna

Utrzymanie negatywnej perspektywy ratingu Idea Banku uwzględnia istotne czynniki ryzyka, które w ocenie agencji mogą w perspektywie średnioterminowej wpływać na dalszy wzrost poziomu ryzyka kredytowego banku.

EuroRating zalicza do nich m.in.: ewentualną ostateczną wypłatę klientom odszkodowań z tytułu sprzedaży obligacji GetBacku w wartości wyższej niż utworzone obecnie rezerwy; ryzyko reputacyjne dla działalności operacyjnej związane z zaangażowaniem przez Idea Bank w sprzedaż tych obligacji; ryzyko nałożenia na bank wysokich kar finansowych przez UOKiK lub przez KNF; a także rozważane połączenie Idea Banku z bankiem Getin Noble Bankiem (posiadającym rating agencji ratingowej EuroRating na poziomie "B").

Negatywna perspektywa ratingu oznacza, że według obecnych ocen agencji ratingowej EuroRating prawdopodobieństwo obniżenia nadanego bankowi ratingu w horyzoncie kolejnych 12 miesięcy jest obecnie większe niż 1:3.

Szanse i ryzyka

Negatywnie na bieżący poziom ratingu Idea Banku mogłyby wpływać: podjęcie ostatecznej decyzji o połączeniu z Getin Noble Bankiem; ewentualne dalsze pogorszenie znormalizowanych wyników finansowych z działalności operacyjnej; dalszy spadek wartości kapitału własnego oraz pogorszenie wskaźnika finansowania aktywów kapitałem własnym lub współczynników wypłacalności; wzrost udziału kredytów nieregularnych w łącznym portfelu kredytów; a także ewentualna utrata przez bank istotnej części bazy depozytowej. 

Pozytywny wpływ na nadany bankowi rating kredytowy mogłyby mieć w perspektywie średnioterminowej: ewentualne istotne dokapitalizowanie banku; wzrost wartości wskaźnika finansowania aktywów kapitałem własnym lub współczynników wypłacalności; trwała poprawa rentowności działalności operacyjnej; poprawa jakości portfela kredytów i większe pokrycie rezerwami kredytów z utratą wartości; a także wydłużenie średnich terminów zapadalności zobowiązań.