Departament powstał po podziale Instytutu Ekonomicznego.
Jak podał NBP, departament wykonuje zadania związane z projektowaniem polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego oraz prowadzeniem prac analitycznych wspierających realizację ustawowych zadań NBP. Ważnym elementem w tym zakresie jest przygotowywanie materiałów analitycznych dla zarządu NBP i Rady Polityki Pieniężnej (RPP).
Do zadań departamentu należy m.in: prowadzenie prac związanych z projektowaniem i komunikacją polityki pieniężnej, w tym opracowywanie projektów założeń polityki pieniężnej oraz sprawozdań z jej realizacji; opracowywanie projekcji inflacji i wzrostu gospodarczego, aktualizacja i utrzymanie modeli prognostycznych; analizowanie procesów cenotwórczych, zmian cen i inflacji; opracowywanie, we współpracy z departamentami NBP, raportów o inflacji, informacji miesięcznych dotyczących inflacji, informacji o stanie koniunktury; analizowanie wpływu sytuacji w sektorze finansów publicznych na politykę pieniężną.
