Pies europejski

Tak wynika z najnowszych  badań genetycznych. Dyskusja  na temat miejsca i czasu udomowienia toczy się od lat. Pewne jest jedynie, że ponad 10 tys. lat temu pies zajął w cywilizacji pozycję „najlepszego przyjaciela człowieka".

Międzynarodowy zespół naukowców, którym kierował dr Olaf Thalmann z Uniwersytetu w Turku w Finlandii, w dzisiejszym wydaniu magazynu „Science" przedstawia argumenty na rzecz europejskiego pochodzenia naszych pupili. Oprócz naukowców z Finlandii w skład zespołu weszli badacze z USA, Belgii, Rosji i Niemiec. Jest wśród nich szwedzki biolog ewolucyjny Svante Pääbo z Instytutu Maxa Plancka w Lipsku, który w 2009 roku z zespołem współpracowników odtworzył genom neandertalczyka.

Historia matki

„Dotychczas dostępne dane genetyczne sugerują, że proces udomowienia w Azji Wschodniej rozpoczął się ok. 15 tys. lat temu, a najstarsze znaleziska szczątków zwierząt wyglądających jak psy pochodzą sprzed ponad 30 tys. lat" – piszą autorzy w „Science". „Przeanalizowaliśmy mitochondrialny materiał genetyczny pochodzący od 18 przedstawicieli kopalnych psowatych z Eurazji i Nowego Świata i sporej ilości współczesnych psów i wilków".

Odtworzenie mitochondrialnego DNA to najlepsze narzędzie do śledzenia zmian ewolucyjnych. Naukowcy badają materiał genetyczny znajdujący się nie w jądrach komórkowych, ale w strukturach komórki poza jądrem zwanych mitochondriami. Materiał genetyczny tam zawarty pochodzi od matki, jest łatwiejszy do odtworzenia w próbkach kopalnych niż DNA pochodzące z jąder komórkowych. Analiza próbek kopalnych i współczesnych pozwoliła zbadać genetyczne relacje między psami i wilkami.

„Mitochondrialne DNA wszystkich dzisiejszych psów jest najbardziej zbliżone zarówno do kopalnych, jak i współczesnych przedstawicieli rodziny psowatych z Europy" – piszą badacze w „Science".

To – zdaniem naukowców – przesądza o europejskim pochodzeniu psów. Dotychczas dominuje pogląd, że psy zaczęły towarzyszyć ludziom na Bliskim Wschodzie lub w Azji Wschodniej.

Towarzysze myśliwych

„Molekularne datowanie pozwala na umieszczenia procesu udomowienia psa w okresie od 18,8 do 32,1 tys. lat. Wtedy zakończył się proces, który rozpoczął się w europejskiej populacji myśliwych i zbieraczy" – piszą badacze.

Wilki mogły się żywić resztkami, jakie pozostawiali myśliwi. Być może były pomocne w tropieniu zdobyczy.

Prof. Pat Shipman z Uniwersytetu w Nowym Jorku uważa nawet, że udomowienia psa w okresie, kiedy Homo sapiens nie umiał jeszcze uprawiać roli, a jedynie polować i zbierać owoce w lesie, pomogła naszemu gatunkowi wyprzeć  głównego konkurenta – neandertalczyka.

Prof. Shipman zebrał dane dostępne w publikacjach naukowych dotyczących udomowienia psów. Odtworzył proces, w którym Homo sapiens zyskiwał nowe terytoria, a  Homo sapiens neanderthalensis powoli wymierał. Artykuł na ten temat opublikował w 2012 roku.

Praca Thalmanna nie wyklucza scenariusza nakreślonego przez prof. Shipmana. Przeczy natomiast tezie, że pies został udomowiony w okresie rozwoju rolnictwa – kiedy ludzie zaczęli budować zwarte osiedla. Wedle takiego scenariusza wilki miały podchodzić pod siedziby ludzi w poszukiwaniu resztek pożywienia, co miało doprowadzić do udomowienia.