Aplikantka adwokacka Agnieszka W. (imię fikcyjne) zwróciła się do Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie o umorzenie niezapłaconych składek członkowskich, zwolnienie z opłaty rocznej o składek członkowskich za 2014 rok. Tłumaczyła się swoją trudną sytuacją finansową, a głownie nieosiąganiem żadnych dochodów. Wskazała, że od stycznia 2012 roku jest bezrobotna, a praktyki zawodowe u patrona odbywa nieodpłatnie. Jej matka nie ma pracy, a ojciec zarabia 1,8 tys. zł miesięcznie. Jednocześnie zaznaczyła, że miesięczne koszty jej utrzymania w stolicy wynoszą 1,2 tys. zł.
Okręgowa Rada Adwokacka odmówiła przyznania ulg aplikantce. W uzasadnieniu swojej decyzji wyjaśniła, że dokonywanie jakichkolwiek zwolnień czy odstępstw podmiotowych od powszechnych obowiązków nałożonych ustawą, musi mieć swoje uzasadnienie w wyjątkowości lub nadzwyczajności położenia danej osoby i braku realnej przewidywalności takiej sytuacji, w czasie kiedy decydowała się przyjąć na siebie te obowiązki, a więc w czasie gdy rozpoczynała aplikację adwokacką. Zdarzenia tego typu dotyczą przede wszystkim wypadków losowych. Tymczasem zdaniem ORA w opisywanej sprawie nie ma znamion takich kategorii zdarzeń. Trudne położenie aplikantki nie powstało bowiem wskutek zdarzeń losowych, nadzwyczajnych, lub tragicznych, co w sposób zrozumiały dawałoby ewentualnie asumpt do uwzględnienia wniosku, ale „w związku z procesami, które dotykają setek tysięcy polskich rodzin, a wywodzą się z samej natury kapitalistycznej gospodarki rynkowej". Ponadto ORA wskazała, że szczególnie w tak dużej i prężnej aglomeracji jak Warszawa, gdzie przecież aktualnie zamieszkuje skarżąca, w dłuższej perspektywie można bez większych problemów znaleźć stałą pracę w granicach płacowych najniższego wynagrodzenia lub też podjąć prace dorywcze, których wkład do budżetu wydaje się nieoceniony.
Opinię rady adwokackiej podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który podzielił stanowisko, że ulgi w opłatach związanych z aplikacją mają charakter wyjątkowy, co wymaga aby taki sam charakter miały również okoliczności uzasadniające ich udzielenie.
Sąd podkreślił, że odwoływanie się przez organ samorządu adwokackiego do odpłatności aplikacji, jako zasady, nie narusza konstytucyjnej zasady równości. - Niewątpliwie kontynuowanie aplikacji zależy także od możliwości finansowych aplikanta. Przepisy zawierają jednak możliwość przyznania mu ulgi w tym zakresie. Organ ograniczył jednak jej zastosowanie do przypadków szczególnych, co w niniejszej sprawie - jak wyjaśniono w kontrolowanym postępowaniu - nie miało miejsca – wyjaśnił WSA.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 26 października 2015 r. (sygn. akt VI SA/Wa 3493/14)
