- Organ prowadzący postępowanie administracyjne (wójt) zwrócił się o pomoc prawną do wójta innej gminy. Czy powinien był uzyskać na to zgodę strony?

Nie.

Zgodnie z art. 51 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) zasadą jest, że – w razie wezwania przez organ – osoba wezwana ma obowiązek osobistego stawienia się tylko w obrębie gminy (miasta), w której zamieszkuje albo przebywa bądź w obrębie sąsiedniej gminy (miasta). Regulacja ta ma zapewnić brak uciążliwości wezwań. Wskazane wyżej terytorialne ograniczenie obowiązku stawiennictwa nie ma zastosowania w przypadkach, gdy charakter danej sprawy lub czynności wymaga dokonania czynności bezpośrednio przed organem prowadzącym postępowanie (por. art. 53 k.p.a.). Organ prowadzący postępowanie może skorzystać także z instytucji tzw. pomocy prawnej (art. 52 k.p.a.). Polega ona na tym, że w toku postępowania prowadzący je organ zwraca się do innego – właściwego terenowego - organu administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej lub przebywającej w danej gminie (mieście) do złożenia wyjaśnień lub zeznań bądź do dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postępowaniem. Organem właściwym do udzielenia pomocy prawnej jest organ kompetentny do dokonania czynności procesowych, których ma dotyczyć pomoc. Zwracając się o pomoc, trzeba oznaczyć okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień lub zeznań bądź czynności, jakie mają być dokonane w ramach pomocy. W myśl art. 77 § 3 k.p.a. organ udzielający pomocy prawnej może dodatkowo – z urzędu lub na wniosek strony – przesłuchać także nowych świadków i biegłych, niezależnie od zakresu wezwania organu prowadzącego postępowanie i bez obowiązku uzyskania jego zgody.

Czytaj także: Organy administracji muszą ze sobą współdziałać

Skorzystanie z pomocy prawnej opiera na konstrukcji uznania administracyjnego (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 18 czerwca 2013 r., sygn. I SA/WA 637/13, LEX nr 1679048). W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 9 października 1986 r. (sygn. SA/Gd 630/86, LEX nr 1688573) stwierdzono, że organ prowadzący postępowanie powinien skorzystać z pomocy prawnej w każdym przypadku, gdy obowiązek osobistego stawiennictwa osoby wezwanej do złożenia wyjaśnień lub zeznań wykracza poza obręb gminy albo miasta, w którym ta osoba zamieszkuje lub przebywa (bądź sąsiedniej gminy albo miasta), a w ocenie tego organu nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 53 k.p.a. Wezwanie do udzielenia pomocy następuje w formie postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie (por. art. 123 i art. 141 § 1 k.p.a.). Podkreśla się jednak, że art. 52 k.p.a., określający zasady korzystania z pomocy prawnej, nie uchyla nakazu realizowania ogólnej zasady czynnego udziału stron w każdym stadium postępowania (art. 10 § 1 k.p.a.). Organ działający w trybie pomocy prawnej musi stosować się do związanych z tym wymagań. Zgodnie z art. 79 k.p.a. należy zawiadomić stronę o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin, przynajmniej na 7 dni przed terminem. Strona ma prawo brać udział w przeprowadzeniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i stronom oraz składać wyjaśnienia. Okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną tylko wówczas, gdy strona miała możność wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów (art. 81 k.p.a.). Do wskazanych wyżej wymogów trzeba stosować się niezależnie od wagi i treści przeprowadzanego dowodu (por. m.in. wyrok WSA w Lublinie z 1 lipca 2004 r., sygn. II SA/Lu 1491/03, LEX nr 722588). ?

—Anna Puszkarska, radca prawny

Podstawa prawna: art. 10, art. 50-53, art. 77 § 3, art. 79, art. 81, art. 123, art. 141-142 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego. (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2096)