Zgodnie z art. 39 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.) decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej wydaje wójt (burmistrz, prezydent miasta), o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Zasadą jest zatem, że w sytuacji, gdy przepis prawa przewiduje kompetencje gminy do wydawania decyzji, decyzje wydaje wójt. Takie rozwiązanie powoduje np., że rada gminy nie może podjąć uchwały rozstrzygającej sprawę w odniesieniu do imiennie oznaczonej osoby, gdyż taka uchwała stanowiłaby w istocie decyzję wydaną w indywidualnej sprawie z naruszeniem art. 39 ust. 1 u.s.g. (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 27 marca 1991 r., sygn. I SA 138/91, ONSA 1991/3-4/55). Rada gminy nie może także ustanowić – w drodze przepisów gminnych czy wytycznych – warunków ograniczających samodzielność wykonywania przez wójta kompetencji do wydawania decyzji (por. wyrok NSA we Wrocławiu z 8 grudnia 1992 r., sygn. SA/Wr 1314/92, ONSA 1994/2/48).
Wójt wydaje decyzje na podstawie odpowiednich ustaw, przepisów wykonawczych do ustaw bądź obowiązujących w danej gminie aktów prawa miejscowego. Dotyczy to zarówno spraw z zakresu zadań własnych gminy, jak i zadań zleconych z zakresu administracji rządowej (por. art. 7, art. 8 i art. 74 u.s.g.).
Przykład:
Gmina chce zakazać zgromadzenia, gdyż jego cel narusza przepisy karne. W takim przypadku organ gminy (wójt) wydaje decyzję o zakazie zgromadzenia na podstawie art. 14 pkt. 1 ustawy z 24 lipca 2015 r. – Prawo o zgromadzeniach, tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 408). Zadania w zakresie postępowania w sprawach dotyczących zgromadzeń należą do zadań zleconych gminy. Po wydaniu decyzji o zakazie zgromadzenia, udostępnia się ją niezwłocznie w Biuletynie Informacji Publicznej i przekazuje organizatorowi zgromadzenia. Jednocześnie wójt przekazuje taką decyzję wraz z aktami sprawy właściwemu sądowi okręgowemu. Decyzję o zakazie zgromadzenia uważa się za doręczoną z chwilą udostępnienia jej w BIP. Odwołanie od tej decyzji wnosi się bezpośrednio do sądu okręgowego, w terminie 24 godzin od jej udostępnienia w BIP (por. art. 6 i art. 15-16 prawa o zgromadzeniach).
Udzielanie upoważnień przez wójta
Wójt nie musi wydawać decyzji osobiście. Zgodnie z art. 39 ust. 2 u.s.g. może upoważnić swoich zastępców lub innych pracowników urzędu gminy do wydawania decyzji w imieniu wójta. Podkreśla się, że tylko wójt może upoważnić zastępców lub innych pracowników urzędu gminy do wydawania indywidualnych decyzji, bez prawa udzielania dalszych upoważnień przez te osoby (por. np. wyrok NSA w Warszawie z 19 kwietnia 2001 r., sygn. IV SA 785/99, LEX nr 53378).
Przykład:
Wójt ma jednego zastępcę (por. art. 26a u.s.g.). Zastępca wójta może zasadniczo wydawać decyzje tylko na podstawie upoważnienia udzielonego mu przez wójta, a po uzyskaniu takiego upoważnienia nie może udzielać dalszych upoważnień. Inaczej jest jednak w przypadku przemijającej przeszkody w wykonywaniu zadań i kompetencji przez wójta, powodującej ich przejęcie przez zastępcę (np. w razie choroby wójta powyżej 30 dni – por. art. 28g ust. 1 u.s.g.). Przejęcie zadań i kompetencji wójta powoduje, że zastępca może, w tym okresie, wydawać decyzje bez upoważnienia wójta i udzielać upoważnień innym pracownikom urzędu gminy.