Możliwość lepszego doboru współpracowników, szybkość przeprowadzanych zmian na istotnych stanowiskach, pewność, że odpowiednie osoby zajmują odpowiednie miejsca to tylko kilka przykładowych argumentów za niedawno wprowadzoną nowelizację ustawy o służbie cywilnej. Dzięki niej między innymi wyższe stanowiska w służbie cywilnej będą obsadzane w drodze powołania, a nie jak dotąd – konkursu.
Przed wprowadzeniem nowej ustawy dyrektora generalnego urzędu, dyrektora i zastępcę dyrektora departamentu lub komórki równorzędnej w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ministerstwie i urzędzie centralnym, dyrektora i zastępcę dyrektora wydziału lub komórki równorzędnej w urzędzie wojewódzkim, wojewódzkiego lekarza weterynarii i jego zastępcę oraz kierującego komórką organizacyjną i jego zastępcę w Biurze Nasiennictwa Leśnego wybierano w drodze konkursu. Od dnia wejścia w życie nowych przepisów (23 stycznia 2015 r.) zapełnienie tych stanowisk nastąpi w drodze powołania. Oznacza to wprost, że o objęciu danego stanowiska nie będą decydowały ocenione obiektywnymi kryteriami kwalifikacje pracownika, ale stopień znajomości jego kompetencji przez jego przyszłego przełożonego.
Zakres zmian jest jednak znacznie szerszy. Nowelizacją wprowadzone zostały również powołania na kierownicze stanowiska w służbie zagranicznej, w miejsce dotychczas obowiązujących konkursów. Zaskakująca jest również likwidacja wymogu posiadania przez szefa służby cywilnej co najmniej pięcioletniego doświadczenia na stanowisku kierowniczym w administracji rządowej lub co najmniej siedmioletniego doświadczenia na stanowisku kierowniczym w jednostkach sektora finansów publicznych. Oznacza to, iż zdecydowanie rozszerzona została grupa osób mogących ubiegać się o objęcie tego prestiżowego stanowiska, bez posiadania przez nich doświadczenia, które –wydawałoby się – jest niezbędne.
Kolejną wprowadzoną, dość kontrowersyjną, zmianą jest zniesienie wobec szefa służby cywilnej wymogu, by nie był członkiem partii politycznej w okresie pięciu lat poprzedzających objęcie tego stanowiska. Powyższy wymów został zastąpiony zapisem, iż szef służby cywilnej nie może być członkiem partii politycznej w momencie objęcia stanowiska – zatem rezygnacja z członkostwa w partii dzień przed powołaniem co do zasady będzie wystarczająca dla objęcia tego stanowiska.
Szefa służby cywilnej powołuje i odwołuje prezes Rady Ministrów – prawo wydania jakiejkolwiek opinii w tej sprawie utraciła Rada Służby Cywilnej, która dodatkowo w dotychczasowej formie została zlikwidowana. W jej miejsce powstać ma natomiast Rada Służby Publicznej, która ma liczyć od siedmiu do dziewięciu członków powoływanych przez premiera. Ich kadencja trwać ma cztery lata i mają pełnić oni swoją funkcję społecznie. Usunięto również obligatoryjne i fakultatywne przesłanki odwołania szefa służby cywilnej – całkowita decyzja w tym zakresie należy do prezesa Rady Ministrów.
Osoba zatrudniona na wyższym stanowisku w służbie cywilnej od dnia wejścia w życie nowelizacji nie będzie kierowana na obowiązkową dotychczas służbę przygotowawczą. Likwidacja tego wymogu dotyczy w tym przypadku nawet osób podejmujących po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej. Wydaje się zatem, iż nowo powołana kadra nie będzie potrzebowała żadnych przygotowań do podjęcia powierzonych im funkcji, całkowicie odmiennie niż dotychczas.
Analiza wprowadzonych zmian wraz z próbą obiektywnej ich oceny prowadzi do wniosku, że obecnie obowiązująca ustawa prowadzi do odstąpienia od profesjonalnych i apolitycznych urzędników służby cywilnej. Zmniejszając nie tylko wymagania konieczne do aplikowania na poszczególne stanowiska, a także umożliwiając powoływanie pracowników w miejsce dotychczas przeprowadzanych konkursów, zdecydowanie zwiększających poziom osób w nich startujących, zmierza do szybkiej wymiany jak największej liczby osób na stanowiskach w służbie cywilnej.
Krzysztof Topolewski, adwokat Sowisło & Topolewski Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych P.J. S.K.A.
