- W związku z wydaniem przez organ II instancji decyzji o zwrocie sprawy do I instancji, strona chce wnieść sprzeciw do sądu administracyjnego. Czy skorzystanie z tego środka spowoduje, że to sąd rozstrzygnie o prawach i obowiązkach strony?
Nie. Zgodnie z art. 138 § 2 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) jedną z decyzji, jakie może wydać organ odwoławczy, jest decyzja kasacyjna polegająca na uchyleniu zaskarżonej decyzji w całości i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji. Taką decyzję można wydać tylko w sytuacji, gdy zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie.
Należy przy tym zwrócić uwagę, że po zmianach wprowadzonych od 1 czerwca 2017 r. rozszerzono uprawnienia organu II instancji dotyczące postępowania wyjaśniającego. Zgodnie z art. 136 k.p.a. zasadą jest nadal, że organ odwoławczy może przeprowadzić dodatkowe postępowanie tylko w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie. Jeżeli jednak decyzja została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie, to – na zgodny wniosek wszystkich stron zawarty w odwołaniu – organ odwoławczy przeprowadza postępowanie wyjaśniające w szerszym zakresie, niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy.
Dotyczy to także sytuacji, gdy co prawda tylko jedna ze stron zawarła w odwołaniu wniosek o przeprowadzenie przez organ odwoławczy postępowania wyjaśniającego w szerszym zakresie, ale pozostałe strony wyraziły na to zgodę (mają na to 14 dni od doręczenia im zawiadomienia o wniesieniu odwołania z takim wnioskiem). Regulacji tych nie stosuje się tylko w przypadku, gdy przeprowadzenie przez organ odwoławczy postępowania wyjaśniającego w szerszym zakresie byłoby nadmiernie utrudnione. Po przeprowadzeniu przez organ II instancji postępowania wyjaśniającego w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy, wydanie decyzji kasacyjnej jest niedopuszczalne (art. 138 § 2b k.p.a.).
Zgodnie z art. 64a ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej p.p.s.a.), w razie wydania przez organ II instancji decyzji kasacyjnej, strona niezadowolona z treści tej decyzji może wnieść od niej sprzeciw do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Sprzeciw powinien zawierać m.in. wskazanie zaskarżonej decyzji i żądanie jej uchylenia. Wnosi się go w terminie 14 dni od dnia doręczenia skarżącemu decyzji, za pośrednictwem organu, którego decyzja jest przedmiotem sprzeciwu. Termin ten uważa się za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wniosła sprzeciw wprost do sądu administracyjnego.
Od sprzeciwu od decyzji pobiera się wpis stały w wysokości 100 zł. Organ, który wydał zaskarżoną decyzję kasacyjną, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić sprzeciw od tej decyzji w całości, w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania, uchylając zaskarżoną decyzję i wydając nową decyzję załatwiającą sprawę. Natomiast w razie nieskorzystania przez organ z tego prawa i rozpoznania sprzeciwu od decyzji przez sąd, sąd ocenia tylko istnienie przesłanek do wydania decyzji kasacyjnej, wskazanych w art. 138 § 2 k.p.a. (art. 64e p.p.s.a.). Sąd, uwzględniając sprzeciw, uchyla decyzję kasacyjną w całości, a w razie nieuwzględnienia sprzeciwu – oddala sprzeciw (art. 151a p.p.s.a.).
Jak zwrócono uwagę w uzasadnieniu przepisów wprowadzających sprzeciw, poprzez skorzystanie z tego środka strona inicjuje postępowanie ograniczone przedmiotowo tylko do kwestii natury formalnej. Sprzeciw nie służy kontroli materialnoprawnej podstawy decyzji ani prawidłowości zastosowania przez organ II instancji przepisów prawa procesowego niezwiązanych z podstawami kasacyjnymi. Również w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 grudnia 2017 r. (sygn. II OSK 3011/17, LEX nr 2408525) podkreślono, że w postępowaniu ze sprzeciwu sąd dokonuje tylko oceny spełnienia w sprawie formalnych warunków wydania decyzji kasacyjnej i nie rozstrzyga o prawach i obowiązkach stron. —Anna Puszkarska, radca prawny
podstawa prawna: art. 136, art. 138 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1257 ze zm.)
podstawa prawna: art. 64a-64e, art. 151a, art. 230 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1369 ze zm.)
podstawa prawna: § 2 ust. 1 pkt 6a rozporządzenia Rady Ministrów z 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2003 r., nr 221 poz. 2193 ze zm.)