Aleksander Hall: Polacy mogą wyjść na ulice

Jakie wnioski należy wyciągnąć z przeforsowania w Sejmie przez Jarosława Kaczyńskiego ustawy wprowadzającej powszechne wybory korespondencyjne?

Po pierwsze. Została uchwalona ustawa sprzeczna z konstytucją, oddająca pani marszałek Sejmu (a w rzeczywistości Jarosławowi Kaczyńskiemu) decyzję o terminie wyborów prezydenckich i wprowadzająca zasadniczą wątpliwość co do uczciwości wyborów. To, że nie będą one powszechne, równe, bezpośrednie, to oczywistość. Czy będą tajne? Obecnie nie wiemy.

Po drugie. Nie powinniśmy być zaskoczeni. Ustawa o zmianie wyborów to ważny, ale tylko etap w procesie faktycznej zmiany ustroju państwa, trwającym od pierwszych tygodni po objęciu władzy przez rząd Prawa i Sprawiedliwości jesienią 2015 roku. Centralna władza polityczna, kierowana przez prezesa PiS-u, przejmowała coraz więcej kompetencji, niejednokrotnie łamiąc konstytucję i wielokrotnie ją naciągając. Było to możliwe, gdyż PiS dysponował parlamentarną większością, która realizowała wolę swego przywódcy.

Po trzecie. Jarosław Gowin przegrał starcie o podmiotowość swej partii. To także nie powinno nas dziwić. Jego partia w wyborach parlamentarnych w 2015 i w 2019 roku startowała pod szyldem Prawa i Sprawiedliwości. Była ugrupowaniem satelitarnym. Taki status nie sprzyja kształtowaniu poczucia samodzielności i sprawczości. Jest oczywiste, że w sytuacji rzeczywistego konfliktu pomiędzy hegemonem i satelitą warunki będzie dyktował ten pierwszy. Jarosław Gowin znalazł się po prostu w swej partii w mniejszości. Większość posłów Porozumienia nie chce tracić stanowisk i szans na reelekcję, wybierając bardzo ryzykowną polityczną podmiotowość.

Jarosław Kaczyński jest zresztą mistrzem w sztuce łamania charakterów ludzi politycznie od siebie uzależnionych. Tę metodę stosuje od wielu lat. Trzeba więc przyjąć do wiadomości: w partii Gowina większość ma Jarosław Kaczyński. Sądzę, że tylko kwestią czasu jest formalny podział Porozumienia.

Po czwarte. Rozwiewają się nadzieje, że w rządzie PiS jest przynajmniej jeden sprawiedliwy: Łukasz Szumowski, minister zdrowia. Przyznaję, że także na mnie robił wrażenie poważny ton jego oświadczeń. Jego zatroskana twarz budziła zaufanie. Chcieliśmy zapomnieć, że ponosi niemałą część odpowiedzialności za dramatyczne braki w zaopatrzeniu służby zdrowia.

Szumowski zawiódł także, nie zabierając głosu w sprawie terminu wyborów prezydenckich. Nie jest prawdą, że mamy na to jeszcze czas. Trzymanie Polaków w niepewności w tej ważnej sprawie państwowej, w czasach zarazy, jest nieodpowiedzialne. Wybory to zbyt poważna sprawa, aby obywatele o ich terminie dowiadywali się za pięć dwunasta. Poseł Szumowski głosuje w Sejmie zgodnie z wolą prezesa PiS. Wiele więc na to wskazuje, że jest jeszcze jedną figurą w jego teatrze marionetek.

Po piąte. Poruszam sprawę najpoważniejszą. Obecnie rzadziej zdarzają się klasyczne zamachy stanu, dokonywane przez wojsko. Znacznie częściej spotykamy sytuację, gdy legalnie wybrani liderzy ograniczają demokrację, jednocześnie zapewniając o jej znaczeniu i wypełnianiu woli suwerena. Najczęściej dzieje się to etapowo, co utrudnia obywatelom przywiązanym do wolności ustalić moment, w którym Rubikon został przez władzę przekroczony. Przyzwyczailiśmy się przecież do tego, że konstytucję można trochę łamać.

Dziś mamy do czynienia z nową sytuacją. Do tej pory wielu Polaków uważało, że PiS szanuje przynajmniej jedną zasadę: wolne wybory. Nawet najwięksi krytycy PiS-u nie kwestionowali uczciwości wyborów, które dały władzę tej partii w 2015 i w 2019 roku. Nikt nie kwestionował też faktu, że Andrzej Duda został prezydentem dzięki demokratycznemu wyborowi Polaków.

Jeśli Andrzej Duda uzyska reelekcję w wyborach, w których jego konkurenci nie mogli prowadzić kampanii, w wyborach organizowanych przez rząd, w wyborach w oczywisty sposób niezgodnych z wymogami konstytucyjnymi, mówiącymi o głosowaniu powszechnym, równym, bezpośrednim i tajnym, Polska podzieli się na tych, którzy będą uważali Andrzeja Dudę za legalnego prezydenta, i na tych widzących w nim uzurpatora.